فرش قرمز سوسیالیست‌های نروژ برای طالبان

ساعت۲۴-دولت چپ‌گرای نروژ بی‌توجه به اوضاع وخیم بشردوستانه در افغانستان پس از روی‌کارآمدن طالبان، میزبان هیئتی از حاکمان جدید افغانستان بود که اولین و جدی‌ترین گام در راستای مشروعیت‌بخشیدن به این گروه افراط‌گرا محسوب می‌شود.

html>

مذاکرات سه‌روزه هیئت طالبان به سرپرستی «امیرخان متقی»، وزیر خارجه این گروه، با مقام‌های دولت نروژ و نمایندگان جامعه مدنی افغانستان از یکشنبه و پشت درهای بسته در هتلی سرپوشیده از برف در اسلو آغاز شد و روز گذشته پایان یافت؛ اما در نهایت نتایج رسمی آن اعلام نشد.
این اولین بار از زمان به‌قدرت‌رسیدن طالبان در ماه آگوست 2021 است که نمایندگان این گروه شبه‌نظامی در اروپا جلسات رسمی برگزار می‌کنند. با این حال، همان‌طور که انتظار می‌رفت، این گفت‌وگوها بدون مناقشه نبود و بحث بر سر مشروعیت‌بخشیدن به حکومت طالبان را جدی‌تر از هر زمانی مطرح کرد؛ به‌ این ‌دلیل که حضور هیئت طالبان به دعوت دولت نروژ، یکی از اعضای ناتو، صورت گرفت که از سال 2001 تا زمانی که طالبان در تابستان گذشته قدرت را به دست گرفتند، در این کشور حضور داشتند. یک دیپلمات سابق افغانستان می‌گوید: «این دعوت با تشریفات دیپلماتیک از طالبان، برای نروژ موضوع تازه‌ای نیست. در سال 2020 نیز هم‌زمان با آزادشدن زندانیان طالبان از زندان گوانتانامو و استقرار آنان در دوحه، پایتخت قطر، دولت نروژ برای برخی از سران طالبان ویزای دیپلماتیک صادر و آنان را برای گفت‌وگو به نروژ دعوت کرد؛ درحالی‌که دولت افغانستان حاضر به دادن ویزا به این افراد نبود».
نروژ کشوری است که در دهه‌های گذشته به‌ نام «میانجیگر بین‌المللی» شناخته می‌شود و از سال‌ها پیش با گروه‌های درگیر جنگ در کشورهای مختلف جهان ارتباط دارد. رابطه نروژ و طالبان هم به سال ۲۰۰۵ و هم‌زمان با احیای طالبان پس از سقوط حکومت آنان در پی حمله آمریکا به افغانستان در سال 2001 بازمی‌گردد. از سال 2005 تاکنون سران این گروه بارها در سفرهای مخفی به نروژ دعوت شده‌اند ‌و با مقام‌های آن کشور مذاکره کرده‌اند.
«منیژه باختری»، سفیر سابق افغانستان در نروژ، درباره روابط این کشور با طالبان می‌گوید: «به دلیل اینکه نروژ همواره به دخالت در برقراری صلح و حل منازعه در کشورهای مختلف جهان علاقه‌مند بوده است، با طالبان نیز دست‌کم از سال ۲۰۰۵ که آغاز رشد دوباره طالبان در افغانستان بود، در ارتباط است. در زمان مأموریت من از سال 2009 تا 2015 بارها دولت نروژ سران طالبان را کاملا مخفیانه به آن کشور دعوت کرده است».
«شفیع‌الله اعظم» یکی از اعضای هیئت طالبان با تأیید مذاکرات برای به‌رسمیت‌شناختن این گروه به آسوشیتدپرس گفت: «دیدار با مقام‌های غربی گامی برای مشروعیت‌بخشیدن به دولت افغانستان بود. این نوع دعوت و ارتباط، به جامعه اروپایی، آمریکایی و بسیاری از کشورهای دیگر کمک می‌کند تا تصویر اشتباه از دولت افغانستان اصلاح شود».
این اظهارات می‌تواند میزبانان سوسیالیست طالبان را عصبانی کند. پیش ‌از ‌این «آنیکن هویتفلد»، وزیر خارجه نروژ، به دلیل انتقادهای نهادهای حقوق‌بشری نسبت به‌ به‌رسمیت‌شناختن طالبان ادعا کرده بود این گفت‌وگوها «آغاز روند مشروعیت یا به‌رسمیت‌شناختن طالبان به شمار نمی‌آید».
هم‌زمان با این مذاکرات 200 معترض در میدان مقابل وزارت خارجه نروژ در اسلو تجمع کردند تا مذاکره با طالبان را محکوم کنند. تاکنون چین، روسیه، ایران و قطر در کنار پاکستان، مهم‌ترین حامی طالبان، گفت‌وگو با این گروه افراط‌گرای حاکم بر افغانستان را کلید زده‌اند. «احمد یاسر» یک افغان نروژی که حدود دو دهه است در نروژ زندگی می‌کند، می‌گوید: «طالبان آن‌طور که برخی در جامعه بین‌المللی دوست دارند بگویند، تغییر نکرده است. آنها به همان اندازه افراط‌گرا و خطرناک هستند که در سال 2001 و قبل از آن بودند».
دارایی‌های مسدودشده
یکی از خواسته‌های طالبان در این مذاکرات تقاضای آنها مبنی بر آزادشدن نزدیک به 10 میلیارد دلار مسدودشده از سوی ایالات متحده و سایر کشورهای غربی بود. طالبان با اشاره به وضعیت انسانی ناپایدار، غرب را تحت فشار قرار داده‌اند تا این دارایی‌ها که از زمان سقوط دولت افغانستان مسدود شده، آزاد شوند.
شفیع‌الله اعظم گفت: «ما از آنها می‌خواهیم که دارایی‌های افغانستان را آزاد کنند و شهروندان افغانستان را به دلیل گفتمان سیاسی مجازات نکنند. فکر می‌کنم زمان آن رسیده باشد که به دلیل گرسنگی و زمستان مرگ‌بار، جامعه جهانی از افغان‌ها حمایت کند، نه اینکه آنها را به‌خاطر اختلافات سیاسی مجازات کند».
سازمان ملل متحد در ماه‌های اخیر توانسته مقداری نقدینگی مورد نیاز طالبان را تأمین کند و به حکومت آنها اجازه داده تا هزینه واردات ازجمله برق را بپردازد. با این حال سازمان ملل هشدار داده است حدود یک میلیون کودک افغان در خطر گرسنگی هستند و اکثریت جمعیت 38 میلیونی این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
قدرت‌های غربی در مواجهه با درخواست طالبان برای کمک مالی، نقض حقوق زنان و دختران در افغانستان و همچنین تقسیم قدرت با اقلیت‌های قومی و مذهبی در این کشور را به‌عنوان مانع ذکر کرده‌اند؛ اما به نظر می‌رسد دولت سوسیالیست نروژ با هماهنگی دولت جو بایدن در واشنگتن، گام‌های اولیه برای معرفی طالبان به‌عنوان یک گروه مشروع در جامعه جهانی را آغاز کرده است.
دنباله‌روی از نروژ
طالبان از زمان به‌قدرت‌رسیدن در اواسط ماه آگوست، محدودیت‌های گسترده‌ای را اعمال کرده‌اند که بسیاری از آنها علیه زنان افغان اعمال شده‌اند. بر اساس محدودیت‌های طالبان، زنان از بسیاری از مشاغل خارج از حوزه‌های بهداشتی و آموزشی منع شده‌اند، دسترسی آنها به تحصیل فراتر از کلاس ششم محدود شده و به آنها دستور داده شده که حجاب داشته باشند. طالبان همچنین به‌طور فزاینده‌ای گروه‌های حقوق‌بشری تحت محاصره در افغانستان و همچنین خبرنگاران را هدف قرار داده و کارکنانی که اعتراض‌ها علیه این گروه را پوشش می‌دادند، بازداشت و مورد ضرب‌وشتم قرار می‌دهند.
در چنین شرایطی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که قرار است یک هیئت ایالات متحده به رهبری «تام وست»، نماینده ویژه برای افغانستان، در مورد «تشکیل یک نظام سیاسی، پاسخ به بحران‌های انسانی و اقتصادی افغانستان، نگرانی‌های امنیتی و ضدتروریسم، حقوق بشر به‌ویژه آموزش برای دختران و زنان» با طالبان وارد مذاکره شود.
منیژه باختری درباره ادعای تغییر چهره طالبان از گروهی خشن افراطی به گروهی دارای مواضع منطقی سیاسی می‌گوید: «طالبان همواره تلاش کرده ‌است چهره‌ای جعلی و عادی از خود را به اروپا نشان دهد؛ درحالی‌که هیچ تغییر واقعی در آنان ایجاد نشده است. نروژ زمان زیادی است که با طالبان ارتباط دارد. اعتماد به‌وجودآمده میان طالبان و کشورهای اروپایی ازجمله نروژ به همین دلیل است. درحالی‌که در حقیقت طالبان همان طالبان گذشته ‌است. بنا بر تجربه‌ای که از حضور سیاسی گروه‌های افراط‌گرا در کشورهای اروپایی وجود دارد، پس از این نشست کشورهای دیگر اروپایی هم اقدامی مشابه انجام خواهند داد و ادامه این نشست‌ها در کشورهای اروپایی سبب می‌شود تا سرانجام طالبان حداقل به شکل موقت به رسمیت شناخته شود».