مبارزه با آفت‌ها در کشاورزی یک نیاز حیاتی است. اما آفت‌کش‌هایی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرند، هم رد خود را روی محصولات باقی می‌گذارند و هم آسیب‌های متعددی به محیط‌زیست وارد می‌کنند. به همین خاطر محققان در کشورهای پیشرفته از روش‌های نوین برای آفت‌کشی استفاده می‌کنند که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها، به کارگیری پرتوهای هسته‌ای است؛ پرتوهایی که هم آفت‌ها را به شکل موثری از بین می‌برند و هم هیچ‌نوع آسیبی متوجه محصول و محیط‌زیست نمی‌کنند. اما این تنها کاربرد پرتوها درصنعت کشاورزی نیست؛ این فناوری پیشرو سال‌هاست برای افزایش طول‌مدت نگهداری محصولات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد آن حتی به ایستگاه بین‌المللی فضایی نیز رسیده و ناسا برای ماندگاری مواد غذایی فضانوردان از این روش استفاده میکند.
اما کاربرد پرتوها در صنعت کشاورزی کشور ما چه وضعیتی دارد و آیا توانسته‌ایم این فناوری پیشرفته را در خدمت صنعت غذایی قرار دهیم؟
* میان تولید علم و صنعتی شدن در بخش کشاورزی فاصله زیاد است
«پژمان شیرمردی»، معاون سازمان انرژی اتمی و مدیر عامل شرکت کاربرد پرتوها می‌گوید:در بخش کشاورزی میان تولید علم و مقالات و تجاری شدن محصولات و ایجاد فناوری فاصله وجود دارد و تحقق این هدف نیاز به تلاش بیشتری دارد؛ برای این موضوع هم ما سند راهبردی تعیین کردیم. ما دراین سند راهبردی کشور را از نظر ظرفیت محصولات کشاورزی تولید شده آمایش کردیم. ۱۲ اولویت برای کشور تعیین شده که ما در این ۱۲ نقطه در فاز اول رویکردمان این است سامانه‌های پرتودهی الکترون و گاما را با مشارکت بخش خصوصی نصب بکنیم که بتوانیم با پرتودهی محصولات کشاورزی ظرفیت انبارمانی محصولات کشاورزی را افزایش بدهیم؛ مدت زمان نگهداریشان تا قبل از فساد را افزایش بدهیم که این موضوع هم به اقتصاد کمک میکند، هم اقتصاد کشور را سامان می‌دهد و هم می‌تواند محصول صادراتی را برای کشور تأمین بکند. همچنین باعث می‌شود که کشاورز ما در موعد مشخص و موعد ضروری محصولش را به بازار عرضه کند که آسیب نبیند.
* حل مشکلات کشاورزی، اولویت اول
معاون سازمان انرژی اتمی می‌گوید: حوزه کاربرد پرتوها که در اصل حوزه غیر نیرو ( Non power) صنعت هسته‌ای است، چهار پنج حوزه را پوشش می‌دهد. حوزه کشاورزی و مواد غذایی، حوزه سلامت ، حوزه صنعت و... اینها حوزه‌هایی هستند که امروز هم در کشور نیاز به حل مشکلاتشان داریم و هم در دنیا به‌صورت جدی در موردشان کار می‌شود. بنابراین بایستی با یک برنامه بلندمدت برای حل مشکلات این حوزه‌ها پیش برویم، اما با اولویت کشاورزی و مواد غذایی. زیرا در کشور ما در سال گذشته ۱۲۱ میلیون تٌن محصولات زراعی، باغی، شیلات و پروتئینی تولید شده است. یکی از حلقه‌های تأمین این زنجیره بحث کاربرد پرتوها و پرتودهی است که می‌تواند در این خصوص ورود پیدا کند. امروز متأسفانه استفاده از مواد شیمیایی برای نگهداری مواد غذایی و افزایش انبارداری به‌طور فزاینده‌ای در این بخش بیمارزایی کرده و زیان عمده‌ای را به جامعه وارد میکند. اما با استفاده از پرتوها می‌توانیم اصطلاحاً غذاها را استریل کرده و بار میکروبی‌شان را کاهش دهیم. حشرات و آفاتشان را کاهش دهیم بدون اینکه از مواد شیمیایی به عنوان آفت‌کش استفاده کرده باشیم. بطوری که هیچگونه مواد شیمیایی در محصول باقی نخواهد ماند.
* نجات مزارع کشاورزی از آفات بدون استفاده از سموم
به گفته شیرمردی، در بخش‌هایی از کشاورزی تحقیقات خوبی انجام شده به عنوان مثال در تولید گونه‌های مقاوم در مقابل تنش‌های خشکی و شوری خاک تحقیقات موثری در حال انجام است؛ در مباحث مربوط به روش اس آی تی برای کاهش سموم محصولات کشاورزی و آفت‌کش‌ها ما می‌توانیم با استفاده از پرتودهی برخی از حشرات مانند مگس میوه مدیترانه و همچنین کرم گلوگاه انار برخی از آفات مرکبات را کم کنیم. با استفاده از این روش عملاً میزان آفت‌کش کم می‌شود چون این روش یک روش کاملاً سالم است که حشره را با پرتو عقیم می‌کنیم و هنگامی که رهاسازی می‌شود در مزارع چون قدرت بارورسازی ندارد جمعیت این حشرات به مرور زمان کم می‌شود؛ ضمن اینکه هیچگونه آفت‌کش و ماده سمی برای کنترل آفات استفاده نکردیم. در این بخش تولید بذرهای هیبریدی همچنین در حوزه بحث ماهیان با استفاده از تکنیک تک‌جنسی زائی تولید ماهیان ماده به خاطر اینکه وزن بیشتری دارند با استفاده از این پرتوها انجام شده کار تحقیقاتیش به پایان رسیده و آماده تجاری سازی هست در بخش تولید گل‌های زینتی گیاهان زینتی نیز گونه‌هایی تولید شده که از نظر ظاهر زیباتر از گونه‌های معمول هستند. در بخش رادیوواکسن‌ها رادیوواکسن تب برفکی با توجه به اینکه تب برفکی یکی از بیماری‌های مهم دام است این رادیوواکسن می‌تواند به‌هرحال به جلوگیری از ابتلای دام به این بیماری خطرناک کمک کند؛ بنابراین این حوزه، حوزه بسیار گسترده‌ای است.
* استفاده حداکثری از آب موجود در خاک با مواد رادیواکتیو
ویژگی اصلی که باعث استفاده از این مواد در صنعت کشاورزی می‌شود، این است که می‌تواند بدون اینکه ضرری برای بدن انسان داشته باشد، نتایج مطلوبی را به همراه داشته باشد. زیرا بدون استفاده از سموم شیمیایی می‌توان با بسیاری از حشرات و آفات مبارزه کرد. همچنین با استفاده از مواد رادیو اکتیو می‌توان در گیاهان خاصیتی را ایجاد کرد که از حداکثر آب موجود در خاک استفاده کنند. به این ترتیب علاوه بر کاهش آب مصرف و هزینه‌های تولیدی مانع از هدر رفتن آب خواهیم شد. همچنین در بخش کشاورزی می‌توان برای کنترل حشرات، افزایش تولید موادغذایی و کاهش میزان کود از انرژی هسته‌ای استفاده کرد و کیفیت موادغذایی را تا حد زیادی افزایش داده و مدت‌زمان نگهداری و سالم ماندن آن‌ها را بالا برد.
فارس
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.