رفتن به محتوا
تلویزیون سام با ۲ سال ضمانت سام سرویس
کد خبر 588584

فاجعه نابودی منابع آب کشور

عبور از بحران آب، نیازمند ریاضت ده ساله است

ساعت24-به گفته عباس کشاورز، معاون پژوهش مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق ایران، ارزیابی‌های صورت گرفته توسط محققان ژاپنی، سازمان فائو وکارشناسان ایرانی در مورد دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی تنها 18درصد در کاهش آب این منطقه موثر بوده،در حالی که اثرگذاری انسان 82 درصد بوده است.سرپرست سابق وزارت جهاد کشاورزی در سی و پنجمین جلسه هیات نمایندگان اتاق تهران به تشریح وضعیت منابع و مصرف آب در کشور پرداخت و به این نکته اشاره کرد که عبور از بحران آب، مستلزم اجرای یک برنامه ریاضت ده ساله در کشور است.

خشک سالی
html>

عباس کشاورز دو مساله آب و اشتغال را جزو مسائل بزرگ و جدی کشور توصیف کرد وگفت: امروز بحران آب به دست متخصصان کشور هم قابل سامان‌دهی نیست و باید به مشارکت همگانی و تعامل و عزم ملی در این حوزه دست پیدا کنیم.او سپس با اشاره به برخی مطالعات به جا مانده از دهه های گذشته که در آن اعلام شده، حجم منابع آب کشور، معادل 136 میلیاردمتر مکعب است، ادامه داد: در حالی که میزان بارش ها طبق یک شیب ملایم از حدود 250 میلیمتر به 240 میلیمتر کاهش یافته اما با کاهش شدید در میزان روان‌آب در کشور مواجه هستیم؛ به طوری که حجم روان آب ها از میزان بارندگی تبعیت نکرده و کاهش 54.7 درصدی روان‌آب در نیمه اول دهه 90 نسبت به نیمه اول دهه 50 مساله‌ای قابل توجه است.کشاورز افزود: رابطه میان میزان بارندگی و روان‌آب ها در دهه 1370 دچار شکستگی شده است. افزون بر این، 13 رودخانه دائمی در کشور وجود داشت که البته کارون خشک شد و اکنون دیگر نمی‌توانیم بگوییم ایران از رودخانه دائمی برخوردار است. در این میان، عده ای بر این باورند که کاهش میزان بارندگی به کاهش روان آب ها دامن زده است؛ اما روان‌آب ها در دو حوضه آبریز هراز و قره سو که با افزایش بارندگی مواجه هستند، همچنان در حال کاهش است. بر این اساس، پیش بینی ها حاکی از آن است که میزان روان‌ آب های کشور با تداوم وضعیت موجود بیش از 40 تا 42 میلیارد متر مکعب نخواهد بود.کشاورز سپس وضعیت آب زیرزمینی در کشور را نیز نامطلوب دانست و گفت: تعداد چاه‌های‌ آب از حدود 40 هزار حلقه در دهه 60 خورشیدی در کشور به 840 هزار حلقه افزایش یافته است که 50 درصد این چاه ها از نوع غیر مجاز است. میزان کسری مخازن آب در کشور نیز صعودی است به طوری که این میزان از کسری در دهه 60، حدود 20 میلیون متر مکعب بود که در حال حاضر به 140 میلیارد مترمکعب رسیده است.

او با بیان اینکه «موجودیت شهرها در مخاطره قرار دارد» افزود:55 درصد آب های کشور زیر زمینی است که در سال 1382 مصوبه ای برای تعادل بخشی به منابع آب زیرزمینی صادر شد. پس از آن نیز شورای عالی آب مصوبه ای گذراند . اما تاکنون توفیقی در حفظ آب های زیرزمینی حاصل نشده است.سرپرست سابق وزارت جهاد کشاورزی سپس گفت: شاید این پرسش مطرح باشد که آب کشور کجا رفته است؟ بر اساس ارزیابی صورت گرفته توسط محققان ژاپنی، سازمان فائو وکارشناسان ایرانی در مورد دریاچه ارومیه، تغییرات اقلیمی تنها 18درصد در کاهش آب این منطقه موثر بوده،در حالی که اثرگذاری انسان 82 درصد بوده است.

او سپس به استانداردهای برداشت از منابع آب اشاره کرد و گفت: یونسکو حدود 60 سال پیش از عده ای از کارشناسان و صاحب‌نظران در مورد میزان برداشت آب از طبیعت نظرخواهی کرد که نظر آنان جالب توجه است؛ به عقیده آنان اگر انسان می‌خواهد که بدون نگرانی از کمبود آب و عواقب‌ آن زندگی کند باید 20 درصد از منابع آب موجود در طبیعت برداشت کند. همچنین اگر انسان می‌خواهد هم نگران باشد و هم به زندگی خود رونق ببخشد، 40 درصد می تواند برداشت کند. اما اگر میزان برداشت به 60 درصد برسد باید آماده فاجعه باشد. این ارقام در حالی مطرح می شود که میزان برداشت ما از منابع آب 89 درصد است. بنابراین نباید بگوییم آب به کجا رفته است؛ ما آب را از طبیعت گرفته ایم و در نتیجه آن تالاب ها و رودخانه ها خشک شدند.کشاورز به تجربه روسیه اشاره کرد که برای کشت پنبه دریاچه آرال را خشکاند و حالا به گفته او در 230 کیلومتری این دریاچه، جنبنده ای باقی نمانده است.او گفت که هیچ کشوری مانند ایران از منابع آبی خود برداشت نکرده است؛ چنانکه چین 20 درصد، هند 33 درصد، آفریقای جنوبی 27 درصد ترکیه 23.9 درصد، پاکستان 76 درصد و عراق 48 درصد برداشت کرده اند.کشاورز در ادامه به این نکته اشاره کرد که در تاریخ آب کشور، هیچ گاه مدیران سهم آب قابل برداشت را انشا نکرده اند. تنها حمید چیت چیان، وزیر نیروی دولت یازدهم در سال 1394 در نامه ای به اعضای هیات دولت این سهم را تعیین کرد.

مقصر اصلی ریزگردها، عراق نیست

کشاورز سپس به پدیده ریزگردها در کشور اشاره کرد و گفت: تمام گناه ورود ریزگردها طی سال‌های اخیر به ایران را نباید بر گردن کشور عراق انداخت بلکه بیش از 40 درصد عوامل پدیدآورنده این اتفاق شوم، در داخل کشور است.وی افزود: سد کرخه در حالی در دولت‌های قبل با افتخار بر روی هورالعظیم احداث و به بهره‌برداری رسید که در همان زمان، یونسکو به طور رسمی اعتراض خود نسبت به آثار این سد اعلام کرد. بر این اساس، آقای زنگنه که در آن زمان وزیر نیرو بود، طی گزارشی اعلام کرد که یک میلیارد و 350 میلیون مترمکعب از آب این سد به هورالعظیم اختصاص پیدا می‌کند. اما از آن تاریخ که 24 سال سپری شده، آبی به هورالعظیم سرازیر نشده و تنها در سال 98 آن هم به‌واسطه سیلاب به هورالعظیم آب رسیده است.کشاورز سپس، دیپلماسی آب در کشور را غیر فعال دانست و افزود: من معتقدم که تحریک صدام برای حمله به ایران به سبب آن بود که ترکیه بتواند پروژه گاپ و ساخت سدهایش را بر رود فرات اجرایی کند و به این ترتیب 75 درصد آب این رودخانه را برداشت کرد.

بخش کشاورزی نیاز به پوست اندازی دارد

او با بیان اینکه « بخش آب فاقد نظام حکمرانی و نظام تدبیر بوده و دولتی و بخشی اداره می‌شود» افزود: طی 24 سال گذشته به وسعت زراعت 200 هزار هکتار و به وسعت باغات یک میلیون هکتار افزوده شده است؛ در حالی که عملکرد کشاورزی در سایه این رشد مطلوب نبوده است. حال آنکه با وجود کمبود منابع آب افزایش تولید کشاورزی ممکن است اما باید توجه داشت که این بخش نیازمند پوست اندازی بوده و افزایش تولید با تکنولوژی و محصولات موجود امکان پذیر نیست. کشاورز در ادامه تاکید کرد که طی 10 سال آینده، کشت سبزی، صیفی‌ و بخش اعظم باغات باید به گلخانه‌ها محدود شود. در یک کلام، کشور به ریاضت آبی 10 ساله برای پشت سر گذاشتن بحران آبی نیاز دارد.وی همچنین از دیگر راهکارهای فوری برای نجات منابع آبی کشور را کاهش مساحت اراضی کشاورزی عنوان کرد و گفت: از مساحت زراعت و باغات باید کاسته شود. برای مثال از میزان اراضی کشت گندم باید 600 هزار هکتار کاسته شود. همچنین اراضی کشت شلتوک، 123 هزار هکتار، چغدر بهاره 50 هزار هکتار، گوجه فرنگی 60 هزار هکتار و جالیز باید حدود 100 هزار هکتار کاهش پیدا کند. در عین حال، تولید برخی محصولات باغی مانند سیب، انگور، پسته و مرکبات نیز باید کم شود.وی با بیان اینکه سهم بیشتری از آب بخش کشاورزی باید به مناطق شهری و محیط‌زیست اختصاص یابد، افزود: کشاورزی در ایران باید مبتنی بر کشت پاییزه و زمستانه شود.کشاورز همچنین به مقوله آب مجازی نیز اشاره کرد و با بیان اینکه آب مجازی، کل آبی است که برای تولید یک واحد محصول، کالا یا خدمات مصرف می‌شود، افزود: تولید گوشت قرمز از جمله محصولاتی است که ردپای آب مجازی در آن بسیار مشهود است به طوری که به ازای هر یک تن گوشت قرمز تولیدی، 8 میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود، بنابراین تولید گوشت قرمز در ایران با توجه به کمبود آب، توجیه‌پذیر نیست و این محصول را باید وارد کرد. او گفت: ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که ایران 45 میلیارد متر مکعب از محل واردات محصولات کشاورزی آب مجازی وارد کرده و 9.5 میلیارد متر مکعب نیز آب صادر می‌کند. به بیان دیگر به طور خالص ایران 35 میلیاردمتر مکعب آب وارد می کند.

مدیریت آب در دست سیاسیون است و نه کارشناسان

کشاورز در ادامه بازتخصیص آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب را در راستای پایداری منابع و توسعه ملی ضروری دانست و گفت: توسعه پایدار از طریق توسعه کشاورزی محقق نمی‌شود. ارزش بخش کشاورزی با احتساب محصولاتی که وارد می‌شود، حدود 50 میلیارد دلار است. اگر این بخش هنر کند، ارزش افزوده بخش کشاورزی، ظرف 10 سال به 100 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. اما حتی با این 100 میلیارد دلار نیز جمعیت ایران صاحب دارایی و ثروت نخواهد شد.او همچنین در مورد آب‌های ژرف توضیح داد: نتایج مطالعه‌ای که در مورد آب‌های ژرف در زابل صورت گرفته نشان می‌دهد که این آب‌ها از نوع تجدیدپذیر است؛ اما هزینه پمپاژ آن از ارتفاع 2 الی 3 هزار متری بسیار بالاست و در عین حال این آب به دلیل عبور از لایه‌های متعدد زمین از کیفیت بالایی نیز برخوردار نیست.کشاورز در بخش پایانی سخنانش تاکید کرد که تا زمانی که مدیریت آب در دست سیاسیون است و نه کارشناسان، وضعیت آب در ایران بدتر خواهد شد.

نظرات کاربران
نظر شما

ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.

تازه‌ترین خبرها