آمار ناراحت کننده بانک جهانی از فقر ایرانیان

ساعت 24 – آمارهای ارایه شده از سوی مرکز آمارایران ونیز سخنان مقامهای دولت سیزدهم درباره از دست رفتن قدرت خرید شهروندان ایرانی در یک دهه تازه سپری شده با واقعیات جامعه ایرانی سازگار است. درگزارش های رسمی از کاهش قدرت خرید 25 تا 30 درصدی خبرداده شده است اما حالا بانک جهانی ادعا می کند درآمد سرانه هرایرانی در پایان سال گذشته و بعد از یک دهه کاهش مستمر، به رقم ابتدای سال ۹۰ رسیده است. برآوردهای صورت گرفته از سوی بانک جهانی نیز نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۲ درآمد سرانه هر ایرانی برابر با ۷۶۶۰ دلار بوده است که نقطه اوج این شاخص محسوب می‌شود.

html>

به گزارش جهان صنعت با این حال در سال‌های بعد از آن درآمد سرانه وارد سیر نزولی خود شده و به کمتر از نصف این مقدار در سال ۲۰۲۰ رسیده است. رقم تولید ناخالص داخلی نیز بر اساس آمارهای بانک جهانی ۶۴۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ بوده که بعد از یک دوره نزول به ۲۳۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده است. این شاخص نشان می‌دهد که کیک اقتصادی کشور در طول سال‌های یاد شده نه تنها بزرگ نشده بلکه با عقبگرد نیز همراه شده است. با توجه به آنکه درآمد سرانه سهم هر ایرانی از تولید ناخالص داخلی را نشان می‌دهد می‌توان به چرایی افت رفاهی خانوارها در دوره مورد بررسی پی برد.

بازگشت به عقب

یکی از شاخص‌هایی که برای سنجش وضعیت رفاهی خانوارها مورد استفاده قرار می‌گیرد درآمد سرانه است. این شاخص نشان می‌دهد که سهم خانوارهای ایرانی از میزان تولیدات کشور در یک دوره مشخص چه میزان بوده است. اگر نگاهی به آمارهای رسمی و برآوردهای صورت گرفته از سوی نهادهای بین‌المللی بیندازیم متوجه می‌شویم که از ابتدای دهه ۹۰ خانوارهای ایرانی به طور تدریجی در حال از دست دادن رفاه خود در سایه ناامنی‌های سیاسی و اقتصادی هستند. هرچند شاخص‌های متعددی برای بررسی وضعیت معیشتی خانوارها وجود دارد اما درآمد سرانه یکی از متغیرهایی است که با تکیه بر عملکرد بخش حقیقی اقتصاد تصویر روشن و واضحی از رفاه اقشار جامعه به دست می‌دهد. داده‌ها و اطلاعات رسمی نشان می‌دهد که درآمد سرانه هر ایرانی در سال ۹۰ برابر با ۱/۹ میلیون تومان بوده است. این شاخص اما در طول سال‌های دهه ۹۰ با افت مستمر مواجه شده و در سال ۱۴۰۰ نیز به رقم ۹ میلیون تومان رسیده است. به این ترتیب می‌توان گفت که درآمد سرانه از سال ۹۱ وارد روند نزولی شده و بعد از گذشت ۱۰ سال به سطح اولیه خود در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

افت ۴۸ پله‌ای جایگاه ایران

این تغییرات موجب افت جایگاه ایران در رده‌بندی‌های جهانی نیز شده است. بر این اساس باید اعلام کرد که در سال ۲۰۱۳ ایران در جایگاه ۸۵ جهان از نظر درآمد سرانه قرار داشته با این حال در سال ۲۰۲۰ ایران به جایگاه ۱۳۳ جهانی در این خصوص سقوط کرده است. به این ترتیب می‌توان گفت که در دوره یاد شده ایران از نظر درآمد سرانه افت ۴۸ پله‌ای را تجربه کرده است. در عین حال سوییس با درآمد سرانه ملی ۸۲۶۲۰ دلاری در صدر رتبه‌بندی جهانی قرار گرفته و لوگزامبورگ با ۸۱۱۱۰ دلار و نروژ با ۷۷۸۸۰ دلار به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار گرفته‌اند. تغییرات یاد شده در درآمد سرانه ایران را هم‌ردیف ضعیف‌ترین کشورهای جهان قرار داده است. همان‌طور که گفته شد درآمد سرانه یکی از شاخص‌هایی است که برای بررسی وضعیت رفاهی خانوارها مورد بررسی قرار می‌گیرد. بنابراین عقبگرد آن به این معناست که خانوارهای ایرانی به طور مستمر و تدریجی در حال از دست دادن رفاه خود در سال‌های یاد شده بوده‌اند.

اثرات تحریم، تورم و رکود

همان‌طور که گفته شد، درآمد سرانه نشان می‌دهد که سهم هر ایرانی از تولید ناخالص داخلی چقدر است. با توجه به کوچک شدن اندازه اقتصادی کشور سهم هر ایرانی از آن نیز به طور مستمر در حال کاهش بوده که نشان‌دهنده افت رفاهی خانوارهاست. تحرکات این دو شاخص در سال‌های یاد شده و بهبود اندک این دو در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ نیز این مساله را تایید می‌کند. ضمن آنکه شیب کاهش تولید ناخالص داخلی و به تبع آن درآمد سرانه از سال ۲۰۱۷ به بعد تندتر شده است. بنابراین می‌توان گفت که یکی از دلایل چنین افتی را باید در اعمال تحریم‌های شدید از سوی آمریکا و بسته شدن درهای تجارت جهانی روی ایران دانست. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که هیچ سرمایه‌گذاری خارجی در سال‌های بعد از تحریم در اقتصاد ایران انجام نشده است. در عین حال آمارهای داخلی نیز نشان می‌دهند که عملکرد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در این دوره منفی بوده و حتی به اندازه جبران استهلاک سرمایه نیز نبوده است.