سرمایه گذاری قطر و ایران درگاز ؛ یک مقایسه تلخ

ساعت۲۴-علی اشرف افخمی از مدیران باسابقه اقتصادی ایران در روزنامه اعتماد نوشته است : سابقه بهره‌برداری ال‌ان‌جی در قطر، تقریبا به اندکی قبل از سال ۲۰۰۰ میلادی از بزرگ‌ترین میدان گازی جهان مشترک بین ایران وقطر که ما به آن پارس جنوبی و قطری‌ها به آن گنبد شمالی می‌گویند، برمی‌گردد که قطر با ظرفیت تولید حدود ۱۱ میلیون تن در سال شروع کرد، اما در سال ۲۰۲۱ بالغ بر حدود ۷۷ میلیون تن شده است. امیر قطر اخیرا اعلام کرده است که در نظر دارد ظرفیت ال‌ان‌جی قطر را با اختصاص بودجه‌ای معادل ۲۰ میلیارد دلار در یک برنامه زمانبندی حدود ۵ ساله در سه فاز به ترتیب در سال ۲۰۲۳ به ۸۷ میلیون تن، در سال ۲۰۲۵ به ۱۱۰ میلیون تن و در سال ۲۰2۷ میلادی به ۱۲۶ میلیون تن در سال برساند!

html>

در حال حاضر قطر حدود ۵ درصد از نیاز اروپا به گاز را تامین می‌کند و امریکا و اروپا بسیار تمایل دارند که به منظور جبران پیامدهای جنگ اوکراین و خنثی کردن عوارض ناشی از کاهش صادرات گاز روسیه، قطر نقش جدی‌تری در زمینه صادرات گاز به اروپا ایفا کند. جالب است بدانید که تولید ناخالص قطر که در سال ۲۰۰۰ بالغ بر حدود ۱۸ میلیارد دلار بود، امروزه بالغ بر ۱۹۵ میلیارد دلار یعنی تقریبا با تولید ناخالص داخلی ایران، برابر شده است.حال اجازه دهید به وضعیت ایران در حوزه تولید و صادرات گاز نگاهی بیندازیم. ایران دارای دومین ذخایر گاز جهان است. گاز و نفت (والبته معدن که موضوع بحث ما در این مقاله نیست) از جمله ثروت‌های خدادادی هستند که هم می‌توانند موتور توسعه اقتصادی کشور باشند و هم می‌توانند اهرم اثرگذاری در روابط بین‌المللی به شمار بروند. پیش‌نیاز توسعه بخش نفت و گاز: سرمایه‌گذاری هنگفت (طبق گفته وزیر نفت حداقل ۱۶۰ میلیارد دلار فقط برای حوزه نفت)، تکنولوژی روزآمد، راهبرد صحیح و نقشه راه روشن می‌باشد. این پیش‌نیازها، نیز مستلزم فراهم بودن فضای آرام و امن داخلی و دور بودن از تنش‌های بین‌المللی است. از چندین دهه قبل موضوع انتقال و صادرات گاز ایران به اروپا از طریق خط لوله مطرح بود. اما روسیه که بازار گاز اروپا برایش خط قرمز است، با کارشکنی و همراهی برخی کشورهای دیگر، از اجرای آن عملا جلوگیری کرد و در برابر آن طرح «نورد استریم، ترک استریم و ساوث استریم» را عملیاتی کردند. یادآوری می‌کنم که همزمان با ایجاد موانع برای تولید و صادرات گاز ایران (مثل پروژه نابوکو Nabucco)، کشورهای روسیه و قطر هر دو با دعوت از شرکت‌های صاحبنام دارای تکنولوژی ال‌ان‌جی، زمینه جذب سرمایه خارجی و تکنولوژی روز را برای پروژه‌های‌شان فراهم کرده و ظرفیت‌های خوبی را برای افزایش تولید و سهم بازار برای خود ایجاد نمودند.

با عنایت به تحولات دو- سه ساله اخیر، چشم‌انداز پیش روی ایران عبارت است از: یکم کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا که اجبارا به علت جنگ اوکراین رخ داده و دوم احتمال توافق برجام و کاهش تحریم‌ها. تردید نیست که این دو واقعه، فرصت‌های بسیار یگانه‌ای برای اقتصاد و بخش انرژی ایران به خصوص گاز و نفت و به تبع آن منافع ملی فراهم می‌کند. البته تحقق این شرایط، مستلزم توافق برجام، برداشته شدن تحریم‌ها، تعامل سازنده با جهان و فراهم شدن فضای تصمیم‌سازی حرفه‌ای داخل مملکت به منظور جذب مشارکت و سرمایه‌گذاری خارجی و ورود تکنولوژی روز می‌باشد.