گزارش نشست شبانه نعمت‌زاده با رئیس‌های اتاق‌های اصناف کشور

اصناف ایران، متحد شوید

سایت خبری تحلیلی ساعت 24- فراز جبلی- خبر رسید که قرار است قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی، چند روز مانده به انتخابات اتاق اصناف در سراسر کشور، با رئیس‌های اتاق‌های اصناف سراسر کشور جلسه دارد و این افراد به همراه مسئولین اتحادیه‌ها، از سراسر کشور به این جلسه آمده‌اند. قرار بود خبرنگاری در این جلسه نباشد و جلسه پشت درهای بسته برگزار شود اما توانستم بدون سر و صدا و به نام عضو یکی از اتحادیه‌ها در جلسه حضور داشته باشم. وقتی به محل جلسه در سالن خلیج فارس نمایشگاه بین‌المللی تهران رسیدم، متوجه شدم که جلسه بسیار جدی‌تر است و نام خود وزیر در بین سخنرانان دیده می‌شد اما باز هم نه خبری از خبرنگاران آزاد بود و نه دولتی. قرار بود یک گزارش جمع و جور و کاملا سانسور شده توسط خبرگزاری وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت تنها چند جمله‌ای از هر کدام از سخنرانان بنویسد.
جو فوتبالی در انتخابات اتاق اصناف
برعکس همیشه که با تمام مدعوین گرم می‌گیرم، به دلیل شرایط خاص حضورم به گوشه‌ای رفتم و تنها به حرف‌های حاضرین قبل شروع جلسه گوش دادم. چند عضو هیأت مدیره استان‌های جنوبی در ردیف جلوی من در حال گفت و گو بودند. سوالاتی که رد و بدل می‌شد تکراری بود ولی به خوبی جو انتخاباتی و احساس این افراد را نسبت به این انتخابات نشان می‌داد. "در استان شما تولیدی‌ها قوی‌تر هستند یا توزیعی؟" چند تا مدعی اصلی برای ریاست اتاق دارید؟" یکی جواب داد که 7 نفر شانس بیشتری دارند و دیگران گفتند پس استان شما گروه مرگ است. نمی‌دانم به دلیل جو جام جهانی است یا واقعا فعالان اقتصادی به این انتخابات به چشم یک مسابقه گروهی فوتبال نگاه می‌کنند.
با توجه به تعداد اتاق‌های اصناف ایران انتظار می‌رفت که تعداد حضار بسیار بیشتر باشد ولی نزدیک انتخابات بود و اکثر افراد ترجیح دادند به جای شنیدن صحبت‌های وزیر و قائم مقامش در استان‌ خود، کارهای انتخاباتی‌ را پیگیری کنند.
گروهی از شهرستانی‌ها در گوشه‌ای از سالن اجتماع کرده‌ بودند. جان کلامشان نگرانی بابت نتیجه اتاق تهران بود. می‌گفتند دولت از فلان شخص حمایت می‌کند و احتمال دارد وی برای ریاست اتاق اصناف ایران انتخاب شود. معتقد بودند اگر این اتفاق بی‌افتد باید در مقابل آنها ایستاد و اگر اتاق تهران از دست برود نباید بگذاریم اتاق ایران، رنگ و بوی دولتی بگیرد. جای شکر بود که فعالان بخش خصوصی بالاخره می‌خواهند نقش خود را از دولت جدا کنند. نگرانی دیگر در خصوص چیدمان جدید اتاق اصناف ایران بود. بر اساس آیین‌نامه جدید هر 20 هزار نفر دارای یک عضو در اتاق ایران هستند که با این حساب حق رای اعضای تهران بسیار بیشتر از شهرستان‌ها می‌شود.
یک و نیم میلیون واحد صنفی بدون پروانه
جلسه طبق معمول جلسات دولتی با تأخیر آغاز شد ولی خبری از وزیر تا انتهای جلسه نبود. موضوع جلسه نقش اصناف در اقتصاد مقاومتی بود. در ابتدا محمد حسن نکویی مهر رئیس مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صنعت، معدن و تجارت شرایط اصناف ایران را توضیح داد. به گفته وی اصناف در حال حاضر بین 17 تا 19 درصد از تولید ناخالص ملی، سهم دارند. اما جالب بود که خود وی هم صراحتا اعلام می‌کرد آمار دقیقی در خصوص تعداد اصناف بدون پروانه و حتی با پروانه وجود ندارد. بر اساس آمار سازمان امور مالیاتی حدود سه میلیون و 568 هزار واحد صنفی در کشور وجود دارد اما در اتاق اصناف حدود 2 میلیون واحد صنفی به ثبت رسیده است. اگر واحدهای صنفی موفق به فرار مالیاتی را در نظر نگیریم تنها همین آمار خبر از بیش از 1.5 میلیون واحد صنفی بدون پروانه می‌‌دهد.
بر اساس آماری که توسط نکویی مهر اعلام شد 22 درصد واحدهای صنفی کشور تولیدی هستند و مابقی توزیعی. اما بخش جالب صحبت‌های وی در خصوص تعداد مسئولین اصناف در کشور بود. در حال حاضر هشت هزار و 300 اتحادیه در کشور حضور دارند که بر این اساس 41 هزار و 500 نفر به عنوان هیأت رئیسه اتحادیه در کشور شاغل هستند. همینطور 400 اتاق اصناف در کشور وجود دارد که بر این اساس دو هزار نفر به عنوان عضو هیأت رئیس اتاق اصناف در کشور فعال هستند. خنده دار بود، انگار اتاق اصناف برای حل مشکل بیکاری در کشور راه حلی بدیعی پیدا کرده است؛ این مقدار رئیس و عضو هیأت رئیسه در کشور چه می‌کنند؟ این تازه جدا از تعداد زیاد کارمندان اتحادیه‌ها است.
نقش کمرنگ اتاق اصناف در مقابل اتاق بازرگانی
بعد از نکویی مهر نوبت مسئولین اتحادیه‌ها و اصناف بود که سخن از مشکلات خود در حضور مجتبی خسروتاج در مقابل قائم مقام وزیر بگویند، و هنوز هم خبری از خود وزیر نبود. گلایه‌های بخش خصوصی گاهی رنگ و بوی انتخاباتی گرفت و سعی در حمایت یا مقابله با کاندیدایی خاص داشت. گاهی صحبت از مشکلات خاص یک اتحادیه ویژه بود و گاهی صحبت‌های کلان اقتصادی ولی کمتر درد و دل واقعی بخش خصوصی زده شد.
صحبت‌های خسروتاج بیشتر جنبه معارفه با اصناف را داشت. معلوم بود که تا کنون کمتر جلسه‌ای میان وی با بدنه اصلی اصناف برگزار شده است. از سابقه خود در سازمان توسعه تجارت و تلاش‌هایش برای بهبود وضعیت بخش خصوصی سخن گفت. واقعا هم چه در زمانی که در سازمان توسعه تجارت بود و چه از زمانی که به اتاق بازرگانی ایران آمد همیشه حامی بخش خصوصی بود. خسروتاج کمی از فضای چند سال قبل گلایه کرد که فضا را بستند و نگذاشتند حرف‌های بخش خصوصی زده شود و در مقابل به انتقادهایی نرم از وضعیت اصناف پرداخت. می‌گفت چرا میوه شب عید 1450 تومان خریداری می‌شود ولی در عمل سه تا چهار هزار تومان به دست مصرف کننده می‌رسد. اعتراض داشت که چرا ضایعات مواد غذایی در هر تن نزدیک به 250 کیلوگرم است در حالی که در جهان تنها 10 کیلوگرم در هر تن است.
قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت به نقش کمرنگ اصناف در مدیریت کشور اعتراض داشت. جالب بود که در تمام جلسه انتظار داشتم این حرف را از دهن یکی از مسئولین بخش خصوصی و اصناف بشنوم ولی به جای آن مسئولین بخش دولتی این گلایه را داشتند. خسروتاج روی این نکته دست گذاشت که رئیس اتاق بازرگانی در تمام محافل تصمیم‌گیری حضور دارد اما جای رئیس اتاق اصناف همیشه خالی است. می‌گفت اعضای اتاق اصناف و اتحادیه‌ها باید برای حل مشکلاتشان خودشان فعال شوند نه این که منتظر حل این مشکلات از سوی دولت باشند.
کاهش 36 درصدی اشتغال صنعتی ادامه دارد
جلسه قانونا تمام شده بود و ساعت نزدیک هشت و نیم شب بود که بالاخره سر و کله محمدرضا نعمت‌زاده پیدا شد. از جلسه با معاون اول رئیس جمهور می‌آمد ولی در راه متن سخنرانی‌هایی که در جلسه قرار بود خوانده شود را مطالعه کرده بود. بحثش را از اینجا آغاز کرد که اصناف در نوک پیکان اقتصاد هستند و چیزی که مردم عادی از اقتصاد درک می‌کنند در واقع به دلیل ارتباط با اصناف است، به همین دلیل اگر یک صنف درست کار نکند طبیعتا باعث نارضایتی در میان آحاد جامعه می‌شود. بحث کم فروشی و تقلب و بی‌اخلاقی در برخی اصناف را مطرح کرد و می‌گفت اگر یک واحد صنفی نخواهد تقلب یا کم‌فروشی کند چرا نباید رسمی شود؟
وزیر در بخش دیگری از صحبت‌های خود به آمارهای دولت قبلی تاخت. در دولت قبل می‌گفتند وضعیت اشتغال در حال بهبود است ولی بعد معلوم شد تنها در سال 91 حدود 36 درصد رشد منفی اقتصاد رخ داده است.نعمت‌زاده می‌گفت سال پیش هم نرخ رشد منفی اشتغال صنعتی ادامه پیدا کرد اما در پایان سال توانستند تا حدودی جلوی آن را بگیرند.
وزیر صنعت معتقد بود که باید تعداد اصناف غیررسمی را کم کرد ولی در عین حال نباید تعداد صنوف افزوده شود. استدلال می‌کرد وقتی تعداد صنف به نسبت جمعیت افزایش پیدا می‌کند، صنوف چاره‌ای جز افزایش قیمت ندارند. در جهان به ازای هر 150 خانوار یک واحد صنفی وجود دارد اما در ایران این موضوع بسیار بیشتر است. نعمت زاده به زبانی ساده می‌گفت اصناف برای ایجاد بهره‌وری، کاهش قیمت و کسب سود بیشتر چاره‌ای جز ادغام در یکدیگر ندارند. به هایپرمارکت‌ها و جایگزینی آنها با واحد‌های صنفی کوچک اشاره کرد و گفت باید اصناف با ابتکارهایی مانند ایجاد واحدهای صنفی مشترک در روستاها سعی کنند قیمت خود را کم کنند و در عین حال سود بیشتری به دست آورند. با این که دیر آمده بود ولی حرفی منطقی می‌زد، این را می‌شد از صحبت‌های درگوشی اعضای اتاق اصناف فهمید. هرچند هنوز هم دغدغه اصلی آنها انتخابات بود.