چرا افغانستان حاضر نیست با ایران بر سر حقابه تالاب هامون مذاکره کند؟
ساعت24-در روزگاری که ما ایرانی‌ها از توجه کافی به تالاب هامون و خسارت‌های متوجه آن غافل هستیم، این مسئولین و کارشناسان آمریکایی هستند که به این منطقه توجه و برای آن نشست تخصصی برگزار می‌کنند.
روز چهارشنبه اندیشکده آتلانتیک در واشنگتن پایتخت آمریکا برنامه‌ای را با عنوان مسائل زیست‌محیطی هامون برگزار کرد. در این نشست ضمن نمایش مستند «هامون تنها» که در آن به ابعاد مختلف بحران زیست‌محیطی تالاب هامون پرداخته شده، کارشناسان به بررسی خسارت‌های زیست‌محیطی خشک شدن تالاب هامون اشاره و در مورد راهکارهای خروج از بحران اعلام نظر می‌کنند.
تالاب هامون که پیشتر نیز از سوی سازمان یونسکو به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره معرفی شد، اکنون و تحت تأثیر عواملی نظیر قطع حقابه آن از سوی دولت افغانستان که با احداث سد کجکی به این موضوع دامن زده است و نیز مدیریت ناصحیح منابع آب گرفتار بحرانی است که ضمن آسیب زدن به محیط زیست و نابود کردن حیات جانوری و گیاهی همچنین حیات انسان‌های منطقه را در خطر انداخته و در کنار همه این فجایع یک تمدن چند هزار ساله را به کام مرگ کشانده است.
در ابتدای این نشست مستند «هامون تنها» ساخته محمد احسانی مستندساز ایرانی در حضور خود او به نمایش در آمد. مستندی که با یک رویکرد زیست محیطی و به درستی حقایقی از خسارت‌های سنگین محیط زیستی منطقه را به نمایش می‌گذارد. در مستند «هامون تنها» ابتدا به پیشینه فضای جغرافیایی رود هیرمند و تالاب هامون اشاره می‌شود و سپس سرگذشت پربار این منطقه به تصویر کشیده و گفته می‌شود که در تاریخ ایران باستان و ادبیات ایرانی از جمله شاهنامه فردوسی، دریاچه هامون به عنوان یکی از بخش‌های آباد و تأثیر گذار ایران بوده است.
چرا افغانستان حاضر نیست با ایران بر سر حقابه تالاب هامون مذاکره کند؟
در ادامه مستند «هامون تنها» با چند تن از اهالی منطقه گفت‌وگو انجام می‌شود که در این بین و در یکی از تکان دهنده ترین بخش‌ها، پدر یک خانواده بر روی خشکی و با نمایش حالت قایق‌رانی در تالاب می‌گوید ما در سال‌های گذشته از طریق صید ماهی گذران زندگی می‌کردیم و در زمان پرآبی از شرایط اقتصادی خوبی برخوردار بودیم اما پس از خشک شدن تالاب منبع درآمدی ما قطع شد و حالا مجبورم برای تأمین معاش خانواده در کنار همسرم به کار در خانه بپردازم.
در بخش دیگری از مستند «هامون تنها» یک پیرمرد 120 ساله با ذکر خاطراتی از زندگی پر نشاط خود در گذشته اضافه می‌کند، من در 50 سالگی حداقل 50 نیروی کار داشتم که همگی با هم در دریاچه به صید ماهی می‌پرداختیم و آنقدر شرایط خوب بود که دلیلی برای مهاجرت از منطقه وجود نداشت. اکنون و در شرایطی که تالاب خشک شده است، امکان زندگی در منطقه وجود ندارد.
جدا از نمایش مستند مذکور در نشست اندیشکده آتلانتیک دیگر کارشناسان میهمان نیز به ذکر مطالعات و نظرات در رابطه با بحران آب و مسائل زیست‌محیطی تالاب هامون پرداختند.
در نشست مذکور اگرچه « David Laylin » یکی از متخصصان مسائل محیط زیست آمریکا، راهکار حل مشکل منطقه را متعهد شدن افغانستان به اجرای قرارداد سال 1351 خود دانست؛ «شیرجان احمد زی» یکی از کارشناسان افغانستانی حوزه آب در مورد چرایی استمرار مشکل و امتناع افغانستان از پرداخت حقابه ایران و یا حداقل حاضر شدن بر سر میز مذاکره برای بحث در مورد این مشکل گفت: حکومت افغانستان نگران است که اگر با ایران بر سر مسئله حقابه هامون به مذاکره بپردازد به دلیل نداشتن کارشناسان توانمند در مذاکرات شکست بخورد و ایران شرایط را به نفع خود مدیریت و نهایی کند.
جدا از حقایق تلخ پرداخته شده در نشست مذکور، شاید تلخ‌ترین مطلب قابل ذکر این نشست آن باشد که در روزگاری که مسئولین و کارشناسان ایرانی از توجه کافی و شایسته به تالاب هامون و خسارت‌های متوجه آن غافل هستند، این مسئولین و کارشناسان آمریکایی هستند که به این منطقه توجه می‌کنند و برای آن نشست تخصصی برگزار می‌کنند.
دیگر اینکه مستند «هامون تنها» ساخته یک هنرمند ایرانی در حالی که در کشور و فضای مجازی فارسی با اقبال خوب مشاهده نمی‌شود و آنچنان که باید و شاید احساسات داخلی مکدر نمی‌کند، این دلسوزان خارجی محیط زیست ایران هستند که برای تمدن 5 هزار ساله جنوب شرق ایران (شهر سوخته) باید دل بسوزانند و راهکار خروج از بحران پیدا کنند.
نکته دیگری که در انتها می‌توان گفت اینکه اگر صحبت کارشناس افغانستانی حاضر در نشست آتلانتیک صحیح باشد و افغانستانی‌ها به دلیل نداشتن کارشناسان توانمند از مذاکره با ایران به خاطر ترس از ضرر سر باز می‌زنند، باید به مسئولین ایرانی این موضوع را متذکر شد که آنها باید با حسن نیت و شفافیت قابل اثبات تلاش کنند ضمن جلب اعتماد افغانستانی‌ها فضایی را فراهم کنند که در قالب آن هم شرایط مذاکره فراهم و هم اینکه نتیجه مذاکره احتمالی به یک نتیجه عادلانه تبدیل شود.
تابناک
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.