در گزارش رسمی مجلس تاکید شد
پاک‌دستی مدیران و کارکنان طرح توسعه نیشکر خوزستان و کارون
ساعت24-طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های توسعه‌ای صنعتی – کشاورزی تاریخ معاصر ایران به حساب می‌آید که نظیر آن حتی در خاورمیانه نیز کمتر دیده می‌شود.
در حالی که اجرای طرح یاد شده و بهره‌برداری از این واحد بزرگ ملّی با شرایط کارآمد پیش رفت اما متأسفانه از 3-4 سال پیش برخی افراد به دلایل پیدا و ناپیدا و مبهم ناسازگاری با مدیّریّت وقت این واحد را به شکل عجیبی کلید زدند و از آقای صادقی خواستند تغییراتی درمسیر تعدیل نیروی انسانی با نظر آنان اعمال کند که با مقاومت ایشان مواجه شد. هنگامی که مدیران ارشد وزارت اقتصاد و وزارت جهاد کشاورزی با خواسته این افراد برای برکناری مدیرعامل موفق توسعه نیشکر موافقت نکردند فشار به دولت به شکل‌های گوناگون ادامه پیداکرد. این رفتارهای عجیب منتقدان مدیّریّت واحد عظیم توسعه نیشکر، سرانجام با اجرای طرح تحقیق و تفحّص گسترده‌ای همراه شد که پس از مدّت‌ها بررسی و تحقیق در روزهای گذشته در صحن علنی مجلس قرائت شد. خوشبختانه افراد و گروه‌هایی که مأمور تحقیق و تفحّص و بررسی‌ها بودند به این نتیجه رسیدند که برخلاف ادعای ناکارشناسی و نادرست منتقدان، هیچ اتفاق نامساعدی در دوران مدیّریّت آقای صادقی رخ نداده است و مدیران این مجموعه برخلاف ادعاها نه‌تنها حقوق‌های نجومی نگرفته‌اند بلکه با توجّه به وسعت و گستردگی کار در یک واحد که صدها هزار تن شکر تولید کرده و کارخانه‌های جانبی آن نیز مواد و فرآورده‌های مفید دیگری را به بازار عرضه کرده‌اند یک مزد میانگین بوده است.
انصاف حکم می‌کند که مدیران موفق و مدیران پاک‌دست که سرمایه انسانی این سرزمین به حساب می‌آیند را برای انتقال تجربه و دانش در مجموعه‌های بزرگ به هر شکل و با هر عنوان حفظ کنیم تا موجب دلگرمی مدیران دیگر شده و همچنین انتقال تجربه صورت پذیرد. کاش خرد و منطق و انصاف و نگاه واقع‌بینانه‌تری بر مجموعه تصمیم‌سازان و افراد با نفوذ در کشور حاکم می‌شد تا سرمایه‌های انسانی ارزشمندی مثل آقای صادقی این‌گونه غریبانه صحنه مدیّریّت کشور را ترک نمی‌کردند. با توجّه به اهمّیّت این موضوع و برای اینکه یک رخداد متأسفانه غم‌انگیز مربوط به یک دوره تاریخی از اقتصاد و کشاورزی کشور در تاریخ ثبت شده و روزهایی باشد که از این رخدادها درس عبرت بگیریم. متن ارایه شده تحقیق و تفحّص عیناً از صحن علنی مجلس پیاده و منتشر می‌شود. پاک‌دستی مدیران طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان و کارون را باید در شرایط دشوار امروز یک رخداد افتخارآمیز صنعت قند و شکر تلقّی کرد و به یاد آورد که مردان پاک‌دست در سرزمین ایران کم نیستند. در ادامه متن ارایه شده از طرف هیأت تحقیق و تفحّص را می‌خوانید:
هیأت رئیسه محترم مجلس شورای اسلامی
باسلام واحترام پیرو مصوّبه مورّخ 24/11/1395 مجلس شورای اسلامی در خصوص ضرورت انجام تحقیق وتفحّص از عملکرد شرکت کشت وصنعت کارون وشرکت توسعه نیشکر وصنایع جانبی آن پس از تعیین وابلاغ احکام اعضای هیأت تحقیق و تفحّص در مورّخ 9/03/1396 گزارش هیأت در مورّخ 17/06/1397 به این کمیسیون واصل گردید متعاقب آن جلسه مشترک اعضای کمیسیون با اعضای هیأت محترم تحقیق و تفحّص و مسئولین دستگاه اجرایی در مورّخ 1/07/1397 تشکیل و گزارش ذیل به تصویب کمیسیون رسید. در اجرای مادّه 214 آیین نامه داخلی گزارش مصوّب جهت قرائت در صحن علنی مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌گردد.
احمد علی کیخا
رئیس کمیسیون کشاورزی آب، منابع طبیعی ومحیط زیست مجلس شورای اسلامی
دشت خوزستان با داشتن آب وخاک غنی،آب وهوای گرم، طول مدّت تابش نور و انرژی فراوان خورشیدی درزمره مناسب‌ترین مناطق کشاورزی جهان بویژه کاشت نیشکر قلمداد می‌گردد. فلات خوزستان برروی کمربند نیشکرخیز جهان قراردارد ومهد نیشکر ایران است. دو مجموعه عظیم کشت وصنعت کارون و شرکت توسعه نیشکر وصنایع جانبی در دشت خوزستان به عنوان بخشی از سرمایه ملّی با بیش از 130 هکتار از اراضی بالغ بر بیست هزار نفر را هم اکنون بصورت مستقیم بکار گرفته‌اند که با ایجاد زمینه اشتغال غیر مستقیم و تأثیر بر زندگی مردم واقتصاد محیط پیرامونی در رشد شاخص‌های توسعه ورفاه مردم منطقه و تأمین نیاز کشور به شکر نقش چشمگیر دارند.
با توجّه به اهداف، مأموریت نوع تحقیق،کاربردی وروش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی تعیین شد. به منظور اعتبار وپایایی تحقیق از روش سه سویه (کی بی انگلویشن ) با اخذ اطلاعات از مردم ومعتمدین مناطق، کارشناسان ومدیران، اسناد ومدارک موجوداستفاده شده است اطلاعات این گزارش با
بهره‌برداری از منابع مختلف در یک دوره 5 ساله از 1391 تا 1396 تهیه وتدوین شده است.
1- چکیده تحقیق و تفحّص از شرکت توسعه نیشکر وصنایع جانبی
براساس اهداف تعیین شده تاکنون یک شرکت مادر، هفت واحد کشت وصنعت ونه شرکت کشاورزی در غالب مجموعه شرکت توسعه نیشکر وصنایع جانبی ایجاد شده است
سئوال اول – میزان تولید و واردات شکر در توسعه نیشکر وصنایع جانبی چقدر می‌باشد.؟
هرچند شکر مورد نیاز کشور در هرسال متفاوت است ولی بطور متوسّط وبه عنوان نمونه در در سال 1395 به میزان 450/2 میلیون تن بوده که از این مقدار 28% آن یعنی 667 هزارتن وارد شده و643/1 میلیون تن توسط شرکت‌های نیشکری وچغندری تأمین شده است در این میان شرکت توسعه نیشکر وصنایع جانبی به تنهایی در سال 95 و96 بیش از 700 هزارتن یعنی حدود 87% مربوط به شکر شرکت‌های نیشکری را تولید نموده است یارانه متعلّق به واردات شکر برای سال 1394 مبلغ 510 میلیارد ریال تعیین شده لیکن پرداخت نشده است وبرای سال 1395و1396 هنوز اقدامی صورت نگرفته است.
سئوال دوّم – مبلغ دریافتی واساس دریافتی مدیران این شرکت چقدر است؟
براساس اطلاعات استخراجی از اسناد ومدارک مالی شرکت‌ها و بررسی مستندات حسابرسی که در اختیار قرار گرفته است متوسّط حقوق ناخالص سالیانه مستمر وغیر مستمر به مبلغ دوهزار وسیصدو هشتادو هشت میلیون ریال است .بیشترین مبلغ حقوق سالانه دریافتی مبلغ چهارهزار و ششصد میلیون ریال مربوط به مدیرعامل با احتساب تمامی هزینه‌ها وکمترین آن هزارو ششصد میلیون ریال مربوط به مسئولان مالی می‌باشد. مبنای دریافتی حقوق مدیران آیین نامه حقوق ودستمزد مصوّب مجمع واحکام صادره سنواتی می‌باشد.
سئوال سوّم-چرا برخلاف مقرّرات محیط زیستی باگاس نیشکر در آنشرکت سوزانده می‌شود؟
در بیشترین مزارع نیشکر در دنیا وقبل از برداشت برگهای خشک وقسمتهای لیفی ساقه نیشکر که حدود 15% از کل ساقه نیشکر است سوزانده می‌شود. دود ناشی از سوختن این شاخه وبرگها به همراه سوختن باگاس که بصورت دوده در برخی از مناطق پراکنده می‌شوند هوای مناطق را در کوتاه‌مدّت آلوده می کنند.
در برزیل که مهد تولید شکر در دنیاست حدود 60% از 4/5 میلیون هکتار از مزارع کشت نیشکر به صورت سوخته برداشت می‌شود براساس برنامه مقرّر بوده تا سال 2017 برداشت سبز صورت گیرد ولی برای مدّت پنج سال این تاریخ تمدید شده است در هندوستان که از مراکز اصلی تولید شکر است گونه‌های نیشکر به نوعی است که ساقه‌های نیشکر برگهای زیادی ندارد وسطح کشت آنها به صورت بزرگ ویکپارچه همانند کشت وصنعتهای ایران نمی‌باشد وهمچنین چون کاشت وبرداشت توسّط مردم انجام می‌شود ولذا شرایط محیطی وآلودگی‌های ناشی از سوزاندن را تحمل می کنند.
شرکت توسعه نیشکر برداشت نیشکر را غالباً به صورت سوخته انجام می‌دهد وبراساس اعلام شرکت در سال 1396 حدود 20% برداشت بصورت سبز انجام گرفته است .برداشت سبز نیازمند تغییر ناوگان ماشینی وانتخاب نوع ماشین برداشت برای خرید یا جایگزین می‌باشد شرکت بتدریج اما کند به سمت برداشت سطح سبز حرکت می‌کند از جهتی وجود مزارع نیشکر همانند دیواره بلند دفاعی در برابر طوفانهای گرد وغبار است ایجاد وسطح سبز گسترده حدود 100 هزار هکتاری در منطقه موجب پیدایش اکوسیستم جدیدوتنوع زیستی گیاهی وجانوری شده است.شرکت می‌بایست دریک برنامه بلند مدّت اولاً گونه‌های نیشکری را اصلاح نموده وثانیاً ماشین آلات برداشت وپس از برداشت را متناسب با آن خریداری نماید بنابراین هرچند که شرکت میزان برداشت سبز را بیش از 20% اعلام نموده لیکن اطلاعات داده شده در این خصوص با توجّه به اعتراضات مردمی نمی‌تواند قرین به واقعیت باشد در رابطه با کاهش سوزاندن باگاس هم می توان گفت که بخش عمده ای از باگاس تولیدی در کارخانه‌های نئوپان سازی،تولیدخوراک دام، همچنین بصورت کود آلی به مصرف می‌رسد.
سئوال چهارم- چرا پس آب‌های نیشکر بدون تصفیه درتالاب شادگان وسایر تالابهای استان رها می‌شود؟
الف – پس آب شرکت‌های فارابی، سلمان فارسی،دعبل خزاعی براساس تصمیمات مسئولین منطقه‌ای و ملّی برای احیای تالاب به شادگان می‌ریزند در این رابطه باید توجّه داشت که بنابه درخواست شورای تأمین استان درابتدا مقرّر می‌شود ذهاب اراضی این شرکت بطرف مرز منتقل شود ولی بعداً با انتقال به حاشیه خلیج فارس موافقت می‌شود ایجاد یک ایستگاه ونصب یک پمپ که بعهده شرکت بوده است انجام شده اما احداث سیفون وبقیه امور برای انتقال ذهاب شرکت‌های امیرکبیر و میرزا کوچک خان بطرف شرق رودخانه ویا خلیج فارس به عهده سازمان آب وبرق و شرکت نفت بوده که تاکنون اجرا نشده است. کانال حفر شده ظرفیت انتقال ذهاب شرکت‌های مزبور به تالاب شادگان را در وضعیت pic(اوج مصرف) ندارد ودر صورتی که ذهاب شرکت‌های امیر کبیر ومیرزاکوچک خان هم به آن وصل شود عملاًً کشش لازم را نخواهد داشت.
ب – ذهاب شرکت‌های امیر کبیر ومیرزاکوچک خان که تشکیل تالاب کوچک مصنوعی ناصری داده‌اند ضمن اینکه مساحتی بالغ بر 29،000 هکتار از زمین‌های لم مزروع وشور را تثبیت نموده اکوسیستم زنده ای بوجود آورده است.
ج- ذهاب شرکت به هورالعظیم می‌ریزد نه تنها باعث جلوگیری از خشک شدن این ناحیه تالاب می‌شود بلکه تالاب را احیاء وتوسعه می‌دهد. درخصوص تالاب هورالعظیم شرکت براساس تفاهم با استانداری حدود 127 کیلومتر کانال انتقال آب ایجاد کرده است.
د- نظر به اینکه بیش از یک دهه از شیرین شدن اراضی کشت وصنعت امام خمینی (ره) می گذرد EC ذهاب آن فاقد هرگونه مشکل است واز ذهاب این واحد برای کشت گندم نیز بهره‌برداری می‌شود. استفاده از ذهاب مورد درخواست روستائیان است وبخشی از ذهاب این واحد در ترکیب با آب جاری مجدداً به چرخه آبیاری مزارع برمی‌گردد.
ح- براساس مادّه 1 قانون ملّی شدن آب مدیّریّت آب وذهاب با سازمان آب می‌باشد که به نظر می‌رسد نظارت وکنترل لازم اعمال نمی‌شود.
و- برنامه مدیّریّت جامع تالاب شادگان تحت عنوان حفاظت از تالابهای ایران تهیه شده که با همکاری کلیه نهادهای دولتی ومردمی واز جمله شرکت توسعه نیشکر در حال پیگیری واجراست در مجموع هماهنگی وهمکاری با محیط زیست واقدامات زیست محیطی شرکت مثبت ارزیابی می‌شود.
سئوال پنجم-بکارگیری نیروهای بومی ویا غیر بومی در شرکت مذکور چگونه است؟
شرکت هم اکنون برای 16083 شانزده هزارو هشتادوسه نفر، هشت هزارو دویست وهفتاد وهشت نفر بصورت نیروی قراردادی وهفت هزارو هشصدو پنج نفر از طریق پیمانکاری اشتغال ایجاد کرده است .با توجّه به تعریف سازمان اموراداری واستخدامی کشور وبررسی‌های انجام شده مبتنی بر آمار واطلاعات کارکنان وحقوق ودستمزد شرکت‌های کشت وصنعت و ادارات کار شهرستانهای کارون،شادگان، خرمشهر، اهواز وتأمین اجتماعی استان بیش از 98% نیروها از داخل استان تأمین شده است.
پ- چکیده تحقیق وتفحّص
از شرکت کشت وصنعت کارون
صنایع جانبی شرکت کشت وصنعت کارون شامل شرکت‌های تهیه وتولید خوراک دام،ماهی کارون،تولید نئوپان، کاغذ سازی،کارخانه تولید فورفورال، طرح تهیه الکل از ملاس، شرکت غیر نیشکری کارون، واحد تولید قندحبّه برخی از این صنایع هم اکنون غیر فعّال هستند.
سئوال اول- میزان تولید واقعی و واردات در صنایع نیشکر چقدر می‌باشد.
همانطور که قبلاً گفته شد شکر مورد نیاز کشور به عنوان نمونه درسال 1395 مقدار450/2 میلیون تن بوده است که از این مقدار فقط 28% آن یعنی 667 هزارتن وارد شده و643/1میلیون تن توسط شرکت‌های نیشکری و چغندری تأمین شده است . کشت وصنعت کارون در سال زراعی 95-94 بیش از 114 هزار تن شکر یعنی حدود 16% تولید شکر کشور را برعهده داشته است اینشرکت در سال 96-95 با تولید 170 هزارتن شکر بیش از 92% ظرفیت اسمی خود تولید کرده است یارانه متعلّق به واردات شکر برای سال 1394 مبلغ دویست وبیست هزار میلیون ریال بوده که دریافت شده است ولی برای سال 96-95 هنوز اقدامی نشده است.
سئوال دوّم –مبلغ واساس دریافتی مدیران این صنعت چگونه می‌باشد.؟
متوسّط حقوق ومزایای مستمر وغیر مستمر قانونی سالانه مدیران شرکت کشت وصنعت کارون درسال 1396 مبلغ 1،000 میلیون ریال بوده است بیشترین حقوق دریافتی سالانه مبلغ 3،000 میلیون ریال به مدیرعامل وکمترین با 800 میلیون ریال به مدیرمالی تعلّق دارد. مبنای دریافتی مدیران آیین نامه حقوق ودستمزد مصوّب مجمع واحکام صادره سنواتی می‌باشد.
سئوال سوّم –چرا برخلاف مقرّرات محیط زیستی باگاس نیشکر درآن شرکت سوزانده می‌شود.؟
شرکت کشت وصنعت کارون برداشت نیشکر را عمدّتاً بصورت سوخته انجام می‌دهد براساس اعلام اینشرکت درسال 1396 حدود 3،700 هکتار از 18،000 هکتار را بصورت سبز برداشت نموده است هرچند که اطّلاعات داده شده در خصوص برداشت سبز با توجّه به اعتراضات مردمی نمی‌تواند قرین به واقعیت باشد ولی اداره کل محیط زیست استان تقریباً آن را تأیید می‌کند اداره کل محیط زیست استان و ادارات شهرستانهای شوشتر ودزفول نظارت وکنترل مناسبی در جهت کاهش این آلودگی‌ها اعمال می کنند شرکت کشت وصنعت کارون نیز فعّالیّت‌های مناسبی را انجام داده ودر حال توسعه آنها است.
سئوال چهارم- چرا پسابهای نیشکر بدون تصفیه در تالابها می‌ریزند؟
در محدوده اراضی کشت وصنعت کارون هیچ نوع تالابی وجود ندارد واز سال‌های اوّلیّه فعّالیّت‌های اجرایی اینشرکت تخلیه زهکشها وپس آب‌های کشاورزی نیشکر در رودخانه (دز) ودر نهایت در ( بندقیر) وکارون پیوند می‌خورد. اراضی نیشکر قبل از کشت می بایست آبشویی شده تا شوری خاک آنها به حد قابل قبول برسد.کل اراضی کشت وصنعت کارون قریب به 40سال است که این مراحل را طی کرده است وفاقد مشکل می‌باشد همچنین در دهه 80 وبعد از آن با ایجاد سیستم تصفیه خانه پساب تولیدی تصفیه می‌گردد.
سئوال پنجم-بکارگیری نیروهای بومی وغیربومی در شرکت چگونه است؟
در شرکت کشت وصنعت کارون کل افراد شاغل بصورت مستقیم اهم از شرکتی وپیمانی 3117 نفر می باشند که از این تعداد 2015 نفر شرکتی و1102 نفر بصورت کارکنان تأمین نیرو مشغول بکار می باشند . با توجّه به برون سپاری برخی از فعّالیّت‌ها بیش از 5،000 نفر نیروی انسانی نیز تحت عنوان پیمانکاران مشغول بکار می باشند. بنابراین با توجّه به تعریف سازمان اموراداری واستخدامی کشور آمار واطلاعات کارکنان حقوق ودستمزد شرکت واطلاعات دریافتی از ادارات کار شهرستانهای شوشتر، دزفول، اهواز وهمچنین تأمین اجتماعی استان نتایج بیانگر این است که بیش از 95% نیروها از داخل استان تأمین شده است زمینه اشتغال غیر مستقیم قابل توجّهی هم مانند حمل نیشکر،سمپاشی وکود، حمل باگاس، نی‌بری، پیمانکاری‌ها وغیره در روستاهای همجوار کشت وصنعت فراهم شده است.
جمع بندی کلی
1- در سال 1395 ایران با تولید حدود 6/1 دهم میلیون تن شکر رتبه 21 تولید کنندگان شکردنیارا وبا مصرف 5/2 میلیون تن رتبه 12 دنیا را بخود اختصاص داده است. شرکت‌های نیشکری با تولید 718 هزارتن 48% شکر مورد نیاز کشور را تولید می کنند وزارت جهاد کشاورزی اعلام نموده است درسال 97-96 با توجّه به افزایش تولید وموجودی انبار ایران از واردات شکر بی نیاز است که قابل تقدیر است.
2- درهردو کشت وصنعت خوشبختانه معوّقات کارگری ناچیز است و پرداختها به موقع صورت می‌گیرد.
3-واردات شکر که قبلاً توسط واردکنندگان بخشهای مختلف انجام می شد با سیاست‌های اعمال شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی از سال 1394 به کارخانجات تولید نیشکر و چغندری واگذار گردیده است که در افزایش کارکرد کشت و صنعتها تأثیر مثبت داشته است.
4- در کشورهای عمده تولید کننده هنوز بخشی از مزارع نیشکر بصورت سوخته برداشت می‌شود لذا توقع برداشت سبز در بازده زمانی کوتاه مدّت در کشت وصنعتهای خوزستان دور از انتظار است وطبیعتاً آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از سوزاندن ادامه خواهد داشت، شرکت‌ها می‌بایست در یک برنامه چندین ساله اولاً گونه‌های نیشکری را اصلاح نمایند و سپس ماشین‌آلات برداشت وپس از برداشت را متناسب با آن تهیه و بکار گیرند.
5- مردم استان بویژه جوامع پیرامونی شرکت‌ها را دولتی تلقی می‌کنند که به سهولت هم قابل دسترسی هستند با وجود بیکاری انتظارات مردم برای رفع نیازهای اشتغال از این دو مجموعه کاملاً محسوس وبه همین جهت کارکرد شرکت‌ها تحت تأثیر فشارها ی محیطی قرار گرفته است.
6- شرکت‌ها بویژه شرکت توسعه نیشکر همواره تحت‌تأثیر موضوعات فرهنگی، مدیّریّتی و مسائل زیست محیطی قرار دارد واحدهای تابعه اینشرکت در دوره بررسی با برنامه‌ریزی وبهره برداری بهینه از آب وخاک سرمایه‌هاوافزایش تولید غالباً به سوددهی رسیده و بخش مهمی از تسهیلات دریافتی را برگشت داده اند.
7- شرکت کشت وصنعت کارون در ابتدا با تملّک اراضی، برنامه ریزی واستقرار صنایع اولیه ومشارکت مردم ذینفع کشت نیشکر، استخراج شکررا شروع می‌کند با وقوع انقلاب اسلامی و سپس جنگ تحمیلی و ایجاد تغییر وتحوّلات اقتصادی و اجتماعی و تأثیرات جنگ برخی فعّالیّت‌ها در این شرکت راکد و یا کند می‌شوند با فراز و نشیب‌های مدیّریّتی، استهلاک ابزارها و امکانات واخذ تسهیلات وعدم انجام تعهّدات در سررسید و انباشت چند برابری نیروی انسانی در برخی مقاطع فرآیند تولید دچار تغییر و تحوّل گسترده می‌گردد.
برغم اصلاحات اعمال شده وروند روبه رشد نسبی آن در دوره بررسی 1391 تا 1396 برخی عوامل محیطی ونارضایتی جامعه پیرامونی از عملکرد شرکت، مشکلات متعدّ‌دی را باعث شده است.
« والسّلام علیکم و رحمه الله برکاته»
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.