استیضاح رئیس جمهور در قانون اساسی چگونه ممکن است؟
ساعت24-نعمت احمدی حقوقدان در روزنامه شرق نوشت:این روزها خبرهایی به گوش میرسد که چند نماینده درصدد هستند با جمعآوری امضا، چنین اقدامی را کلید بزنند؛ اما قانون اساسی از نظر شکلی و ماهوی با استیضاح رئیسجمهور چگونه برخورد کرده است؟
برابر ماده 231 آییننامه داخلی مجلس، وقت برای توضیحات و پاسخهای رئیسجمهور هم در مجموع پنج ساعت است؛ رئیسجمهور میتواند قسمتی از وقت خود را به نمایندگان موافق واگذار کند، البته این وقت، اضافه بر فرصتی است که خود نمایندگان برابر ماده 230 آییننامه از آن برخوردارند، با این توضیح که رئیسجمهور میتواند بخشی از وقت خود را به نماینده یا نمایندگانی که موافق او هستند، تفویض کند.
ب) از نظر ماهیتی باید درخواست استیضاح رئیسجمهور حسب اصل 89 قانون اساسی روشن و معلوم باشد. نمایندگان مجلس هرگاه رئیسجمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور کشور ناتوان ببینند، او را استیضاح میکنند؛ یعنی ناتوانی رئیسجمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریتی قوه مجریه و اداره امور کشور اعلام میکنند. این بخش از اصل 89 قانون اساسی کلی و به باور نگارنده نارساست. « اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرائی کشور» مطالبی کلی است و بدون ذکر علت، عنوان، موضوع و مصداق میتوان با کلیگویی هر رئیسجمهوری را استیضاح کرد. البته آییننامه داخلی مجلس در ماده 237 این ابهام کلی را بهنوعی برطرف کرده و صراحتا اعلام میکند: «تقاضای استیضاح رئیسجمهور که -باید با ذکر موارد صریح و روشن و مستدل باشد- به رئیس مجلس داده شود. این تقاضا باید در اولین جلسه قرائت شود و ضمن چاپ و توزیع بین نمایندگان برای رئیسجمهور ارسال شود. در این صورت است که رئیسجمهور باید ظرف یک ماه در مجلس حاضر شود و درخصوص مسائل مطرحشده توضیحات کامل بدهد».
ملاحظه میشود استیضاح رئیسجمهور با تکیه بر قانون اساسی و نیز روند آییننامه داخلی مجلس بسیار مشکل است. جمعآوری امضا از یکسوم نمایندگان و اطمینان از اینکه دوسوم نمایندگان در رأیگیری نهایی به درخواست استیضاح رأی مثبت بدهند، موضوعی نیست که قابل انجام باشد، چراکه عملکرد آقای روحانی در مدیریت اجرائی کشور منفی نیست. میدانیم کلیت نظام در مقابل شرایط بهوجودآمده خواه دلخواه جریانهای سیاسی باشد یا نباشد، مسئول است.
نمیدانم نمایندگانی که قصد جمعآوری امضا برای استیضاح رئیسجمهور را دارند چه موضوع یا موضوعاتی را مصداق اجرانشدن وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرائی کشور میدانند؟ از منظر حقوقی درخواست بدون پشتوانه مردود است، بهویژه اگر چند نماینده در شرایط دشوار فعلی بخواهند از آن برای مطرحکردن خود در سال منتهی به انتخابات مجلس استفاده کنند و الا کیست که نداند در شرایط موجود و خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای ظالمانه آمریکا و شرایط ویژه اقتصادی که بر کشور حاکم شده است، نمیتوان یک فرد یا قوه را مقصر قلمداد کرد. نگارنده بر این باور است که از منظر تقسیم وظایف و نسبت اختیار و وظیفه، سهم نمایندگان مجلس در وضع موجود کشور کمتر از دولت نیست. آنان در تصویب قوانین اقتصادی و نیز لوایح بودجه سنواتی و نظارت بر حسن اجرای امور، باید پاسخگوی موکلان خود باشند، نه رئیسجمهوری که در شرایط خاص و ویژه کشور، در کنار هیئت دولت برای حل مشکلات میکوشد، هرچند ترکیب این کابینه را نسبت به کابینه دولت اول دکتر روحانی، ضعیفتر بدانیم باید نیاز به حضور مدیران کارآمد و باانگیزه و دارای نیروی جوانی را به دولت یادآوری کنیم.
شرایط موجود، همدلی و همراهی و وحدت را میطلبد نه مطرحکردن خود بهعنوان طراح استیضاحی که امکان عملیاتیشدن آن از منظر تفسیر حقوقی شروط استیضاح، محل اشکال و از منظر سیاسی، تقریبا محال به نظر برسد.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.