دلایل چرخش سیاست امارات به سمت ایران
ساعت 24 -چرخش تدریجی سیاست خارجی امارات در قبال ایران در سه سطح داخلی، منطقهای و بینالمللی قابل تحلیل و ارزیابی است.در سطح داخلی میتوان از مخالفت و انتقاد امیرنشینهای دوبی، شارجه و راسالخیمه از سیاستهای منطقهای بنزاید، ولیعهد ابوظبی نام برد. محمد بنزاید که بیشترین تکیهاش بر اقتصاد نفتی است، سیاست امارات را مبتنی بر بلندپروازیهای نظامی و سیاسی اداره میکند. سبکوسیاق وی تفاوت بسیاری با مسلک تجاری و مسالمتآمیز پدرش شیخ زاید دارد که باعث توسعه و پیشرفت چشمگیر امارات شده است.در حقیقت رویکرد تنشزای ابوظبی نسبت به تهران و مشارکت در ائتلاف علیه یمن ضربهای به وحدت و پیوند بین امیرنشینهای هفتگانه وارد کرده است.
در این میان محمد بنراشد آلمکتوم، حاکم دوبی از همان آغاز با سیاستهای مداخلهجویانه کشورش در امور داخلی دیگر کشورها مخالف بود. حاکم دوبی میگوید: «درصورتی که فردی بخواهد کار بزرگی برای مردمش انجام دهد باید اولویت وطنش باشد نه کشورهای دیگر» در واقع این نقد متوجه محمد بنزاید، ولیعهد ابوظبی بود.در این میان، روابط با ایران از مؤلفههای اصلی تنش و اختلافات داخلی در امارات بوده است؛ چون امارت دوبی بیشترین بهره را از روابط با تهران میبرد. حجم مبادلات تجاری میان ایران و امارات در سال ۲۰۱۷ به ۱۳ میلیارد دلار رسید که ۹۰ درصد آن از طریق دوبی صورت گرفت. شرکتهای ایرانی فعال در امارات به دلیل تبعیت ابوظبی از تحریمهای واشینگتن مجبور به ترک این کشور و ثبت شرکتهای خود در عمان، قطر و ترکیه شدهاند و این مسئله سطح تنش میان ابوظبی و دوبی را افزایش داده است.اعتراض دوبی به سیاستهای ضد ایرانی ابوظبی در برهه اخیر نیز تشدید شده و این انتقادات در توئیتهای محمد بنراشد آلمکتوم، نایب رئیس و نخستوزیر امارات نمود پیدا کرد، به طوری که وی در حساب شخصی خود در توئیتر نوشت: «تاریخ قضاوت خواهد کرد که حکام عرب اکنون از دستاوردهای عظیم خود صحبت میکنند یا سخنان پوچ و بیارزشی را بر زبان میآورند.» در مقابل عبدالخالق عبدالله، که از خط مشی سیاسی ابوظبی پیروی میکند، در توئیتی نوشت: «کشور از امنیت اقتصادی خوبی برخوردار است و میتوانیم از حجم نفوذ خارجی بکاهیم.» در پاسخ به وی خلف احمد الحبتور، تاجر اماراتی نیز گفته بود: «هرگونه شیطنت علیه ایران، اقتصاد امارات را ویران میکند و ما از رهبران کشور میخواهیم به دنبال راهحل این بحران باشند.»در سطح منطقهای نیز دلیل چرخش امارات به سمت ایران، نگرانی و هراس ابوظبی از اتخاذ راهبرد تهاجمی انصارالله بوده است. بهرهگیری جنبش انصارالله از پهپادها و موشکهای کروز که قادر به ایجاد اختلال در رادارها و دستیابی به اهدافشان در داخل عربستان هستند بیانگر تغییر معادلات نظامی در میدان نبرد یمن است. مجموع عملیاتهای پهپادی انصارالله و ارتش یمن طی دو ماه گذشته علیه اهدافی در عربستان سعودی بیش از ۷۰ عملیات بوده است. عامل اصلی عقبنشینی امارات از یمن نیز بهطور عمده در نگرانی این کشور از رویکرد انصارالله نهفته است؛ از آن جهت که این احتمال میرود که نیروهای انصارالله همان استراتژی را درخصوص اماراتیها دنبال کنند که در خصوص عربستانیها اجرا میکنند و به حملات موشکی و پهپادی به تأسیسات حیاتی امارات متوسل شوند. هرچند سران ابوظبی از دور جدید حملات انصارالله در امان بودهاند، اما بدیهی است که به دلیل سطح بالای آسیبپذیری امارات در مقایسه با عربستان و شکننده بودن فضای سیاسی – اقتصادی پس از وقوع عملیات، در فضایی از ترس و نگرانی بیوقفه بهسر میبرند.از آنجا که امارات، انصارالله را بهعنوان بازوی تهران قلمداد میکند که علاوه بر نبرد در یمن، میتواند در صورت نیاز تهران، به کنشگری علیه ابوظبی دست بزند، سفر هئیت بلندپایه نظامی امارات به تهران را میتوان با هدف ممانعت از تسری عملیاتهای پهپادی و موشکی انصارالله به امارات تحلیل و ارزیابی نمود. گواه این مدعا این است که چند روز پس از سفر هئیت بلندپایه نظامی امارات به تهران، محمد البخیتی، از سران ارشد و عضو دفتر سیاسی گروه انصارالله یمن خبر داد که این گروه پس از تغییر ملموس مواضع سیاسی و نظامی ابوظبی، حملات خود به امارات را به تعلیق درآورده است.علاوه بر آن، ابوظبی با درک پیامدهای مخرب هرگونه تقابل احتمالی آمریکا با ایران، در ماه اخیر تلاشهایی برای نزدیک شدن به تهران انجام داده است. بدیهی است که جنگ احتمالی میان ایران و آمریکا، جنگی محدود و کوتاه مدت نخواهد بود. از اینرو هرگونه درگیری میان ایران و آمریکا میتواند سبب افزایش ناامنی در سطح منطقه و در درون کشورهای متحد آمریکا در خلیج فارس به ویژه امارات متحده عربی شود. امارات یکی از متحدان واشینگتن است که بیش از همه کشورها از پیامدهای جنگ با ایران متضرر خواهد شد به خصوص که فرودگاههای مهم و بینالمللی دوبی و ابوظبی از لحاظ مسافت به ایران نزدیکتر هستند. در همین راستا، حزام الحزام، کارشناس سعودی در توئیتی مینویسد: «ابوظبی و ریاض گمان میکنند که [جنگ] بازی کودکان است… ایران میتواند امارات را با یک ریتوئیت ساقط کند.»
علاوه بر آن تشدید تنش و وقوع جنگ در منطقه خلیج فارس برخلاف منافع امارات که به شدت به حضور تجار و شرکتهای بینالمللی وابسته است خواهد بود. همچنین در صورت بسته شدن احتمالی تنگه هرمز امکان صادرات نفت برای امارات میسر نخواهد بود. این امر خسارتهای اقتصادی سنگینی را برای ابوظبی به دنبال خواهد داشت. تبعات و پیامدهای اقتصادی نیز به نوبه خود افزایش نارضایتی مردمی را علیه حکام این کشور در پی خواهد داشت. لذا برای جلوگیری از این مهم، ابوظبی سعی دارد با کاهش تنش، بستر را برای مذاکره با تهران فراهم کند.در واقع هدف از چرخش امارات به سمت ایران، بیطرف نگه داشتن این کشور از درگیری منطقهای است. درگیری منطقهای نه تنها باعث تحقق هدف امارات در کاهش تنشهای منطقه نمیشود، بلکه در صورت وقوع هرگونه جنگ، اماراتیها خود را در معرض خطر میبینند. در همین راستا، یاسر أبوهلاله تحلیلگر شبکه الجزیره مینویسد: «اینکه برخلاف عربستان سعودی، امارات پیامدها و تأثیرات ویرانگر جنگ با ایران را درک کرده است… پیام ایران به میانجیگران واضح و صریح بوده است اینکه در اولین روز جنگ، پیامدهای غیرقابل تصوری خواهد داشت.»در سطح بینالمللی نیز چند رویداد موجب تجدید نظر و ایجاد چرخش در سیاستهای امارات در قبال ایران شده است. ادراک مقامات عربی از جمله اماراتیها از دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا همانند جورج بوش پسر بود. لذا مقامات و نخبگان این کشور معتقد بودند فرجام تقابل تهران و واشینگتن جنگ است و میبایست تنها منتظر جرقه این جنگ بود. سرنگونی پهپاد پیشرفته آمریکایی گلوبال هاوک این جرقه را زد، اما در نهایت جنگ نشد. دونالد ترامپ از اینکه ایران به جای هواپیمای آمریکایی که ۵۵ سرنشین داشت پهپاد را سرنگون کرد، تشکر نمود. این واکنش، حیرت کشورهای عربی را برانگیخت. در همین راستا عبدالخالق عبدالله، مشاور پیشین ولیعهد ابوظبی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت «آقای ترامپ معتقد بودیم شما با اوباما متفاوت هستید.» در واقع عدم واکنش نظامی آمریکا موجب ناامیدی امارات از اقدام نظامی واشینگتن علیه ایران شد. خبرگزاری آناتولی نیز در گزارشی از منابع نزدیک به افراد مطلع در امارات مینویسد پس از آنکه اعلام شد ایران یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی را ساقط کرده است، شاهزادههای امارات نشستی سری برگزار کردند. در این نشست، محمد بنزاید ولیعهد ابوظبی و محمد بنراشد آلمکتوم حاکم دوبی حضور داشتند. در این نشست، محمد بنراشد ضمن انتقاد سیاست خارجی کشور گفته است: «امیدواریم که شاید ایالات متحده علیه تهران اقدام نظامی انجام دهد، اما دونالد ترامپ خواستار گفتوگو با ایران شده است، حتی بعد از آنکه این کشور هواپیمای ایالات متحده را ساقط کرد. اگر واشینگتن تهران را بمباران کند، در آن صورت ایرانیها احتمالاً در پاسخ، امارات را به صورت مستقیم یا غیرمستقیم و از طریق حوثیها هدف قرار میدهند.» در واقع اصرار رئیسجمهور آمریکا بر گفتوگو با ایران و عدم تمایل وی به جنگ، موجب شده است که مقامات اماراتی بدون نگرانی و با آزادی عمل بیشتری به سمت گفتوگو با ایران گام بردارند.
عامل دوم چرخش سیاست ابوظبی در قبال تهران، توقیف نفتکش انگلیس توسط ایران بود. بعد از توقیف نفتکش انگلیسی استینا ایمپرو، وزیر امور خارجه انگلستان قول داد پیامدهای سختی برای ایران داشته باشد ولی در همان حال اطمینان داد دولت انگلستان به دنبال گزینههای نظامی نیست. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا نیز اعلام کرد کشتیهای انگلیسی مربوط به خود انگلستان میشوند و آمریکا مسئول تأمین امنیت تردد کشتیهای سایر کشور از جمله انگلیس نیست. تصمیم واشینگتن این پیام را به مقامات ابوظبی منتقل نمود که آمریکا برای تأمین امنیت مهمترین متحدش یعنی انگلیس مسئولیتی احساس نمیکند، چه برسد به کشورهای عربی که در اولویت دوم متحدین آمریکا قرار دارند. به همین دلیل به محض اینکه نفتکش انگلیسی توقیف شد، عربستان فوراً نفتکش ایران که به بهانههای واهی نزد خود نگه داشته بود را آزاد کرد.ناکامی واشینگتن در تشکیل ائتلاف بینالمللی دریایی نیز از دیگر عوامل تأثیرگذار در چرخش سیاست امارات به سمت ایران بوده است. تلاشهای گسترده آمریکا برای ایجاد «ائتلاف حمایت از آزادی ناوبری در خلیجفارس» تاکنون موفق نبوده است. دعوت مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا از ژاپن، کرهجنوبی، فرانسه و آلمان برای حفاظت از کشتیهای خود در آبهای خلیجفارس نتایج ملموسی نداشته و باعث شده است که پمپئو اعلام کند تشکیل ائتلاف در تنگه هرمز زمانی بیشتر از حد پیشبینیها را میطلبد. به ویژه اینکه ژاپن و آلمان برای کاهش تنش بر راهحلهای دیپلماتیک تأکید دارند. پیرامون ناکامی آمریکا در تشکیل ائتلاف بینالمللی، نشریه پولتیکو در یادداشتی تحت عنوان «ائتلاف تکنفره ترامپ» به موضوع تلاش واشینگتن برای تشکیل ناوگان حفاظتی بینالمللی در تنگههرمز پرداخته است و با اشاره به دیدار مقامهای مرزبانی ایران و امارات و اجتناب امارات از متهم کردن مستقیم تهران در حملات اخیر به نفتکشها در خلیج فارس، آن را نشانهای از عدم موفقیت کاخسفید برای تشکیل این ائتلاف دریایی دانسته است.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.