دکتر دره میرحیدر تحلیل کرد

ویروس کرونا وفرصت تازه برای دخالت دولت

ساعت 24 - ظهور ناگهانی ویروس کرونا و شیوع سریع آن در سراسر جهان ،که ناشی از جهانی شدن ارتباطات به ویژه شبکه ارتباط هوایی بود،واکنش کشورها را در مقابله با آن به گونه ای برانگیخت که ما را یادآور پیدایش جغرافیای سیاسی در قرون هفدهم و هجدهم میلادی شد .

dir="RTL">زمانی که با شروع نظم وستفالیایی کشورهای مستقل و حکومتهای ملی یکی پس از دیگری بر روی نقشه سیاسی جهان ظاهر شدند .در آن عصر فضای جهانی تحت تاثیر مقتضیات اقتصاد سرمایه داری به ظرفهای قدرت یعنی قلمرو کشورها تقسیم و حق حاکمیت حکومتها در محدوده قلمروشان از نظر حقوق بین الملل به رسمیت شناخته شد .این روند همچنان ادامه داشت تا اواخر سالهای دهه 1950میلادی زمانی که جغرافیای سیاسی به عنوان علم کشورداری و دانش حکومت محور تعریف میشد .اما در سالهای دهه 1960باظهور پروژه Globalizationکه معادل فارسی آن به صورتهایجهانی سازی و جهانی شدن تعیین شده است در روند قطعه قطعه شدن فضای جهانی اختلال ایجاد شد چون هدف از این پروژه جدید یکپارچه سازی جهان در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی ، فرهنگی و ارتباطی بود .در دهه 19801میلادی با بروز انقلاب فناوری اطلاعات ،تعامل جهانی در سرمایه گذاری به وجود آمد و از دهه 1990میلادی جهان به اصطلاح Geopolinomicظهور کرد که در آن تولید محصولات مشترک، فراسوی مرزها، هرکجا که بتوان با وجود کارگر ارزان بیشترین بازده اقتصادی را به دست آورد مورد توجه قرار گرفت.در این تحول در واقع این شبکه های مالی بین المللی و تجارت میان شرکتی و الگوهای سرمایهگذاری بودند که ترسیم نقشه اقتصادی جهان را به عهده داشتند .بر روی این نقشه ها مکانها از نظر ژئواستراتژیک در مقایسه با شبکه های مخابراتی اهمیت کمتری یافتند .به این ترتیب به نظر می رسید که کشورها در مقابل شرکتهای چند ملیتی، اتحادیه های اقتصادی منطقه ای و سازمانهای جهانی به حاشیه رانده شدهاند .ولی بحران کرونایی چند ماه اخیر نگرشها را به نفع حاکمیت حکومت،اقتدار دولتها و اهمیت مرزهای سیاسی تغییر داد .در این مدت شاهد بودیم که دولتها چه در مدیریت فضای داخلی کشور با هدف ایجاد انسجام ملی و چه در سیاست خارجی با بستن مرزها و حفظ قلمرو 2قتدرانه عمل کردند و تمامی شکل گیری یک کشور یعنی سرزمین، مردم،حکومت و مرزهای سیاسی نقشهای سابق خود را بازیافتند تا بتوانند به مقابله با جهانی سازی کرونایی و کنترل بیماری برخیزند.در مدیریت فضای داخلی کشور برخی دولتها به ناچار دست به خشونت زدند تا شهروندان را وادار به اجرای دقیق دستورالعملهای بهداشتی نمایند.چنین وضعی را در مورد دو کشور پرجمعیت هندوستان و چین ملاحظه کردیم.عملکرد برخی دولتهای دیگر برعکس یادآور دوران ظهور دولت رفاه شد چون آنها با اهدای کمک مالی و ارزاق سعی کردند به حمایت و یاری شهروندان بیکار و درمانده در اثر قرنطینه شدن برخیزند .ضمنا دولتها اکثرشرکتهای داروسازی کشور را ملزم به تهیه وسائل بهداشتی ضدویروس کردند تا به وفور در اختیار شهروندان قرار گیرد.در سیاست خارجی اولویت دولتها در بستن مرزها به روی شرکتهای هواپیمایی و کنترل رفت و آمد مسافر و واردات مشکوک به کرونا بود .ایجاد امکانات برای قرنطینه کردن مسافران پشت خط مرزی برای مدت 2هفته گرفتاریها و مشکلات خاص خود را به وجود آورد .برخی کشورهای قدرتمند از این فرصت کرونایی استفاده کردند وبه تصفیه حسابهای سیاسی و رقابتی خود پرداختند .به عنوان مثال، دولت ایالات متحده آمریکا در رقابت با رقیب جدید خود چین دست به اقدامات عجولانه زد .به اتهام جانبداری سازمان بهداشت جهانی از عملکرد چین درباره ویروس،رئیس جمهور آن کشور عضویت ایالات متحده آمریکا را در 5خرداد امسال در آن سازمان لغوکرد.در نتیجه سازمان بهداشت جهانی از 110میلیون دلار حق عضویت سالانه آمریکا محروم شد و این عمل واکنش قدرتهای اروپایی را که معتقد بودند در این دوران نیاز به همکاریهای بین المللی برای شکست بیماری ضروری است برانگیخت .چین هم در مقابل مرزهای خود را به روی شرکتهای هواپیمایی آمریکا بست و در ادامه آمریکا هم مقابله به مثل کرد .قلمرو حکومت به عنوان یک پناهگاه امن برای محافظت شهروندان کشور اهمیت خود را بازیافت .