پیشگام موج نوی سینمای ایران
داریوش مهرجویی (۱۳۱۸–۱۴۰۲) از تأثیرگذارترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران بود که با آثاری مانند «گاو» (۱۳۴۸) و «هامون» (۱۳۶۸) سبکی منحصربهفرد از سینمای فکورانه و انسان‌محور را پایه گذاشت. تحصیلات فلسفه او در دانشگاه کالیفرنیا به آثارش عمق فلسفی بخشید و فیلم‌هایش را به رسانه‌ای برای بررسی بحران‌های وجودی تبدیل کرد. مهرجویی با اقتباس از ادبیات جهانی و ایرانی، از جمله آثار غلامحسین ساعدی و هنریک ایبسن، سینمایی چندلایه خلق کرد که هم منتقدان را مجذوب خود کرد و هم با مخاطبان عام ارتباط برقرار نمود .
آثار ماندگار و تحول‌آفرین
فیلم «گاو» نقطه عطفی در سینمای ایران بود و با نگاهی نئورئالیستی به زندگی روستایی، سینمای هنری ایران را به جهان معرفی کرد. پس از آن، آثاری مانند «اجاره‌نشین‌ها» (۱۳۶۵) و «لیلا» (۱۳۷۵) نشان دادند که مهرجویی توانایی خارق‌العاده‌ای در ترکیب طنز و تراژدی دارد. «هامون» نیز به‌عنوان یکی از عمیق‌ترین فیلم‌های روان‌کاوانه سینمای ایران شناخته می‌شود و شخصیت حمید هامون به‌عنوان ماندگارترین کاراکتر تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است .
سینمای زن‌محور و انتقاد اجتماعی
مهرجویی در فیلم‌هایی مانند «سارا» (۱۳۷۱) و «لیلا» به مسائل زنان پرداخت و با نگاهی نقادانه به سنت‌های جامعه، شخصیت‌های زن قدرتمندی خلق کرد. «سنتوری» (۱۳۸۵) نیز با نگاهی تلخ به اعتیاد و فروپاشی خانوادگی، یکی از بحث‌برانگیزترین آثار او شد. سبک او ترکیبی از رئالیسم اجتماعی و سوررئالیسم بود که در هر دوره از فیلمسازی‌اش تکامل یافت .
مرگ غم‌انگیز و پایان یک دوران
متأسفانه داریوش مهرجویی و همسرش، وحیده محمدی‌فر، در ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در ویلای شخصی‌شان در کرج به‌قتل رسیدند. این جنایت توسط باغبان سابقشان و همدستانش انجام شد و شوک بزرگی به جامعه هنری ایران وارد کرد. مرگ او نه تنها پایان زندگی یک نابغه سینما بود، بلکه پایان یکی از درخشان‌ترین دوره‌های سینمای ایران را رقم زد .