سقوط تماشاگران سینما

از ابتدای اکران نوروزی امسال تاکنون ۱۸فیلم روی پرده سینماها اکران شده که در مجموع با حدود ۵میلیون و ۵۰۰هزار نفر تماشاگر، ۴۳۰میلیارد تومان بلیت فروخته‌اند. اگرچه سبد اکران نسبت به سال گذشته با تنوع بیشتر و کیفیت بهتری مواجه است اما تعداد مخاطبان فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به میزان حدود یک‌میلیون و چهارصد هزار نفر افت کرده است.

سال ۱۴۰۳ تعداد تماشاگران سینما در دو ماه فروردین و اردیبهشت 5‌میلیون و ۶۶۰هزار نفر بود و امسال در همین دو ماه به 4میلیون و ۱۰۰هزار نفر کاهش پیدا کرده است. همچنین در اردیبهشت سال قبل ۳میلیون و ۳۰۰هزار نفر تماشاگر بلیت خریدند در‌حالی‌که این میزان تا ۳۰ اردیبهشت امسال ۲میلیون بلیت بوده است.

امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس سینما، می‌گوید این افت مخاطب برای دست‌اندرکاران پخش سینمای ایران قابل‌پیش‌بینی بود و معلوم بود که سینمای ایران با شرایطی که پشت سر گذاشته و در آن به سر می‌برد، نمی‌توانست به یک ثبات اقتصادی رو به رشد دست پیدا کند. ین مساله دلایل مختلفی دارد از جمله اینکه وقتی دولت‌ها تغییر می‌کنند، سیاست‌ها نیز تغییر می‌کنند و ممکن است هر نوع سرمایه‌گذاری با چالش مواجه شود. البته الان فضا نسبت به دوره قبل بازتر شده ولی این قابل‌پیش‌بینی بود که تماشاگران تا جایی با فیلم‌های کمدی همراهی می‌کنند.

علم‌الهدی افزود: امسال پژمان جمشیدی هشت فیلم دارد و این فیلم‌ها احتمالا دچار چالش می‌شوند. وقتی یک بازیگر دو فیلم به نام «دایناسور» و «کوکتل مولوتوف» روی پرده دارد، این نشان از ضعف سینمای ایران است که به تعداد محدودی بازیگر رسیده است. اگرچه مردم این بازیگرها را دوست دارند اما یادمان باشد که آن‌ها به کسی چک سفیدامضا برای حمایت همیشگی نمی‌دهند؛ بنابراین قابل‌درک بود که سینمای کمدی به‌مرور مخاطب را پس می‌زند. ما همین الان شاهد این موضوع هستیم و فیلم‌های کمدی‌ای که ممکن بود تا دو سه سال قبل فروش‌ آنچنانی داشته باشند امسال با افت مخاطب حداقل ۵۰ تا ۶۰درصدی مواجه شده‌اند. این موضوع ارتباطی هم به این دولت یا دولت دیگر ندارد.

کارشناس سینما گفت: اگر سینمای ایران به تنوع مضامین متعهد نباشد و بازیگر جدید اضافه نکند و به سمت تولیدات جسورتر نرود، نمی‌تواند به رشد پایدار برسد. به‌رغم اینکه پارسال در مقایسه با دو دهه ۸۰ و ۹۰ از منظر تعداد مخاطب، سال خیلی خوبی بود (با حدود ۳۴میلیون نفر تماشاگر) ولی اگر با همین دست‌فرمان جلو برویم به نظر می‌رسد که امسال به عدد حدود ۲۰ تا ۲۵میلیون نفر برسیم که نسبت به آن ۳۴میلیون با ۱۰تا ۱۴میلیون کاهش مواجه خواهیم شد.

علم‌الهدی گفت: البته باید صبر کنیم که چند فیلم از سینمای اجتماعی مثل «پیرپسر»، «رکسانا»، «زن و بچه» و «غریزه» اکران شوند تا سینمای اجتماعی کمی رونق بگیرد چون فیلم‌های اجتماعی اکران‌شده‌ امسال هنوز موفقیتی نداشته‌اند. در کنار اینها نباید فراموش کنیم که سینمای ایران بدون حضور فیلم خارجی نمی‌تواند به رشد پایدار برسد. این یک بحث شخصی و سلیقه‌ای نیست بلکه علمی است. ما سینمایی را در جهان سراغ نداریم که فقط متکی به سینمای بومی خودش باشد، حتی چین و آمریکا هم همین‌طور هستند و حدود ۱۰ تا ۱۵درصد، فیلم خارجی اکران می‌کنند. بنابراین سینمای ایران هم باید به سمت سینمای بین‌المللی برود و تولید مشترک را در دستور کار خود قرار دهد. البته اینها بحث‌هایی هستند که باید در سیاست کلی خارجی ایران درباره آن‌ها به جمع‌بندی رسید.

به گزارش دنیای اقتصاد او با تاکید بر اینکه سینما علم است و اگر نتوانیم مبانی و آداب علمی را برای سینمای ایران رعایت کنیم سینما دچار فرازونشیب‌هایی خواهد شد، افزود: کاهش حدود یک‌میلیون و چهارصدهزار نفر مخاطب در دو ماه گذشته یعنی حدود ۱۱۰میلیارد تومان کاهش در فروش داشته‌ایم و امیدوارم در ۱۰ماه باقیمانده، سینما بتواند یک رشد قابل‌قبول را دست‌کم به‌اندازه سال قبل به دست آورد. در این خصوص باید منتظر باشیم و ببینیم تولیدات جدید سینما که بر‌اساس سیاست‌های دولت فعلی ساخته می‌شوند، در جذب مخاطب چطور عمل می‌کنند. گرچه به نظر می‌رسد دولت چهاردهم به سمت تنوع و افزایش حضور سینماگران و تعامل بیشتر پیش رفته و این اتفاق خوبی است، اما اگر فکر جدی نکنیم و همه‌چیز را به قضا و قدر بسپاریم ممکن است سینمای ایران امسال با یک کاهش بیش از ۱۰میلیون‌مخاطبی مواجه شود و این یعنی حدود یک‌هزار میلیارد تومان ضرر برای سینما در سال ۱۴۰۴.

علم‌الهدی درباره اینکه آیا این منطقی است که برای رونق کلی سینما چشم‌انتظار اکران یکی دو فیلم همچون «پیرپسر» باشیم؟ گفت:‌ به نظرم «پیرپسر» فقط می‌تواند به وضعیت اکران کمک کند و این اشتباه است که تمام بار توسعه و فروش سینما را روی دوش این فیلم قرار دهیم. 

بله، این فیلم شاخص است و حتما مخاطب آن را همراهی می‌کند، هرچند به‌خاطر زمان طولانی فیلم ممکن است در سانس‌دهی سینماها دچار مشکلاتی شود ولی به‌هرحال فیلم مهمی است که امیدوارم در کنار فیلم پرویز شهبازی و سعید روستایی بتواند سینمای اجتماعی را رونق دهد.  

با‌این‌حال سینمای اجتماعی به‌تنهایی نمی‌تواند باعث رونق شود بلکه صرفا می‌تواند تنوع را بالا ببرد و فیلم‌بین‌ها را پاگیر سینما کند چون ما یک جامعه یک تا دو میلیون نفری فیلم‌‌بین داریم که حضور آن‌ها می‌تواند سینما را با ثبات فروش مواجه کند.

او در بخشی دیگر با ابراز امیدواری از اینکه اکران یک سری فیلم‌های پربحث و پرحاشیه بتواند به رونق سینما کمک کند، افزود: در کنار این فیلم‌ها و ضرورت تنوع موضوعی، ما به نیروی انسانی جدید در سینما به‌خصوص در حوزه بازیگری نیاز داریم. باید کسانی که روی پرده دیده می‌شوند متنوع‌تر باشند. در وضعیت فعلی، شبکه نمایش خانگی بی‌تاثیر نیست چون روز‌به‌روز سهم بیشتری از بازار را می‌گیرد و اگر سینمای ایران نتواند سیاست‌های خود را با بازار نمایش خانگی بازتعریف کند و به سمتی نرود که با تنوع بیشتر و جلوتر از سریال‌های نمایش خانگی حرکت کند، نمی‌تواند موفق باشد.