«دست مرده» روسیه روی اعصاب ترامپ

»

ماجرا از آنجا آغاز شد که ترامپ روز سه‌شنبه ‌هفته گذشته‌ به روسیه هشدار داد فقط «۱۰ روز فرصت دارد» تا با آتش‌بس در اوکراین موافقت کند، در غیر این صورت‌ هم خود روسیه و هم خریداران نفتش با تعرفه‌های سنگین روبه‌رو خواهند شد. مسکو هم در موضعی تند گفت «آمریکا وارد بازی اولتیماتوم شده است» و در ادامه یک تهدید ویژه از سمت «دیمیتری مدودف»، رئیس‌جمهور سابق روسیه، مطرح شد.

مقام ارشد کرملین با لفظ «مردگان متحرک» استراتژی هسته‌ای شوروی در دوران جنگ سرد معروف به «دست مرده» را رسما پیش کشید. سیستم «دست مرده» یا «پریمت» (Perimeter) یک سیستم کنترل تسلیحات هسته‌ای خودکار است که در دوران جنگ سرد توسط اتحاد جماهیر شوروی طراحی شد.

این سیستم به‌عنوان یک ابزار بازدارنده هسته‌ای نهایی توسعه یافت تا اطمینان حاصل شود که حتی در صورت نابودی کامل فرماندهی نظامی و رهبری سیاسی روسیه در یک حمله هسته‌ای، یک پاسخ هسته‌ای ویرانگر علیه مهاجم انجام شود. دولت روسیه رسما این قابلیت را تایید نکرده است، اما در سال ۲۰۱۱، یک فرمانده بازنشسته نیروهای موشکی استراتژیک روسیه ادعا کرد که در صورت نیاز می‌توان آن را دوباره فعال کرد.

 در صورت تصمیم‌گیری برای اجرای «دست مرده»، سیستم پریمت موشک‌های خاصی به نام «موشک‌های فرماندهی» را پرتاب می‌کند. این موشک‌ها حامل کلاهک هسته‌ای نیستند، بلکه وظیفه دارند سیگنال‌های رادیویی کدگذاری‌شده‌ را به پایگاه‌ها و موشک‌های استراتژیک دیگر ارسال کنند. این سیگنال‌ها، دستور پرتاب موشک‌های هسته‌ای را به دیگر سامانه‌ها منتقل می‌کنند. ترامپ دیروز گفت: «کلمات اهمیت زیادی دارند و می‌توانند پیامدهای ناخواسته‌ای به دنبال داشته باشند. امیدوارم این مورد یکی از آن موارد نباشد».

به نوشته تایم، این اولین باری نیست که ترامپ از رسانه‌های اجتماعی برای ارسال سیگنال در مورد زرادخانه هسته‌ای ایالات متحده استفاده می‌کند. ترامپ در دسامبر ۲۰۱۶، پس از اینکه برای اولین بار به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد، در توییتر (ایکس حاضر) نوشت که ایالات متحده «باید توانایی هسته‌ای خود را به‌شدت تقویت کند و گسترش دهد».

این اظهارات در آن زمان نگرانی‌هایی را ایجاد کرد مبنی بر اینکه ترامپ با افزایش ذخایر سلاح‌های هسته‌ای ایالات متحده که از طریق توافق‌نامه‌های کنترل تسلیحات با روسیه پس از پایان جنگ سرد کاهش یافته بود، باعث ایجاد یک مسابقه تسلیحاتی جدید خواهد شد. ترامپ پیشنهاد افزایش هزینه‌های نیروهای هسته‌ای را داده است، اما تعداد کل کلاهک‌های ایالات متحده از زمان رسیدن به اوج خود در اواخر دهه ۱۹۶۰ کاهش یافته و در سال‌های اخیر تا حد زیادی ثابت مانده است.

اما در رویارویی سخت و رو به افزایش ترامپ با روسیه بر سر اوکراین، این اولین باری است که او به زرادخانه هسته‌ای آمریکا اشاره می‌کند، چه برسد به اینکه تهدید به تغییر موقعیت آن کند. آقای ترامپ روز پنجشنبه گفت قصد دارد تحریم‌های جدیدی را علیه روسیه به دلیل عدم تمایل این کشور به کاهش جنگ در اوکراین اعمال کند که جدیدترین گام در تغییر تدریجی او به سمت موضعی خصمانه‌تر نسبت به کرملین است.

ابهام درباره موقعیت سرّی

نیویورک‌تایمز می‌نویسد که کاخ سفید و پنتاگون هیچ اظهار‌نظر بیشتری نکرده‌اند و ادعای ترامپ درباره اعزام مجدد زیردریایی‌ها قابل راستی‌آزمایی نیست؛ چراکه موقعیت‌ها و مناطق گشت زیردریایی‌های هسته‌ای آمریکا از محرمانه‌ترین اطلاعات نظامی به‌شمار می‌روند. هم‌زمان‌ تایم می‌پرسد‌ هنوز مشخص نیست که آیا زیردریایی‌های آمریکایی مسیر خود را تغییر داده‌اند یا خیر؟‌ پنتاگون درخواست اطلاعات بیشتر را به کاخ سفید ارجاع داد.

نکته اینجاست که طرف روس هم در عین حال اعلام کرده‌ توسط زیردریایی‌های هسته‌ای «مخوف» تحرکات آمریکا را نه‌تنها از نزدیک دنبال می‌کند، بلکه قابلیت تقابل مستقیم را در اختیار دارد.

به نوشته نشریه آتلانتیک، «تمام زیردریایی‌های آمریکایی با انرژی هسته‌ای کار می‌کنند، اما ممکن است منظور ترامپ، زیردریایی‌های مسلح به موشک‌های هسته‌ای بالستیک باشد». این نشریه آمریکایی با اشاره به اینکه اظهارات ترامپ ممکن است هیچ معنای خاصی نداشته باشد، توضیح داد: زیردریایی‌هایی که بازدارندگی هسته‌ای مستقر در دریای آمریکا را حمل می‌کنند، به‌‌طور معمول در اقیانوس‌های جهان در حرکت هستند.

هر ‌یک از این زیردریایی‌ها تا ۲۰ کلاهک هسته‌ای را روی موشک‌هایی با برد بیش از چهار هزار مایل (حدود ۶.۴ کیلومتر) حمل می‌کنند، بنابراین تقریبا هر نقطه‌ای می‌تواند یک «منطقه مناسب» باشد. افزون بر این، احتمال دارد‌ ترامپ اساسا چنین دستوراتی را صادر نکرده باشد؛ چراکه وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) و کاخ سفید به‌طور معمول درباره تحرکات زیردریایی‌های حامل موشک بالستیک آمریکا اظهارنظر نمی‌کنند.

شرق