نامه مشترک ایران، چین و روسیه: به دبیر کل شورای امنیت

ه گزارش تسنیم، سفیران ایران، چین و روسیه در نامه‌ی مشترکی به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و ساموئل زبوگار، رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد، از هرگونه تلاش جمعی برای حفظ ماهیت صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران حمایت کردند. در این نامه تاکید شده که همه طرف‌های مرتبط باید به رسیدن به یک راه‌حل سیاسی تهدیدزدا متعهد باشند.

متن کامل این نامه بدین شرح است:

جناب آقای آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد جناب آقای ساموئل زبوگار، رئیس دوره‌ای شورای امنیت  

بدینوسیله مایلیم در پاسخ به نامه مشترک مورخ 20 نوامبر 2025 نمایندگان دائم فرانسه، آلمان و بریتانیا «تروئیکا» ]نزد سازمان ملل متحد[، مکاتبه مشترک وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه را که در 2 سپتامبر 2025 منتشر شد یادآور شویم؛ نامه‌ای که مواضع ما را پیرامون سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» صراحتاً به شرح ذیل تبیین می‌نماید:

«....... در آغاز برجام، زمانی که سازوکار «اسنپ‌بک» ایجاد می‌شد، به‌سختی قابل تصور بود که ایالات متحده آمریکا نخستین طرفی باشد که تعهدات خود را نقض کند. تصمیم آمریکا مبنی بر خروج یک‌جانبه از برجام در مه 2018 و تضعیف قطعنامه، به‌طور اساسی شیوه‌های فعال‌سازی سازوکار «اسنپ‌بک» را تحت تاثیر قرار داد؛ به‌گونه‌ای که بدون رسیدگی و حل‌وفصلِ مناسب و پیشینیِ عدم انجام تعهدات اساسی از سوی ایالات متحده، دیگر نمی‌توان آن را در قبال ایران به کار بست.

....... آلمان، فرانسه، بریتانیا و همچنین اتحادیه اروپا، نه‌تنها با تحریم‌های غیرقانونی و تبعیض‌آمیز آمریکا علیه ایران همراهی می‌کنند، بلکه علیرغم تعهدات خود در برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت، از جمله در آستانه «روز گذار» در 18 اکتبر 2023، تدابیر محدودکننده جداگانه‌ای را نیز وضع کرده‌اند. در این زمینه شایسته است یادآوری شود که یکی از اصول کلیدی حقوق بین‌الملل که از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری تایید شده، مقرر می‌دارد: «طرفی که تعهدات خود را انکار کرده یا بدان‌ها عمل نمی‌کند، نمی‌تواند به حقوقی که مدعی است از آن رابطه ناشی می‌شود، استناد نماید.

در مقابل، تدابیر جبرانی ایران، از جمله تعلیق اجرای تعهدات برجامی، صرفاً در واکنش به خروج آمریکا و نقض تمامی تعهدات آن و پس از دوره‌ای طولانی از پایبندی مستمر ایران و انفعال تروئیکا و اتحادیه اروپا در اصلاح وضعیت، اتخاذ شده است. گام‌های متقابل ایران نمی‌تواند مبنایی برای فعال‌سازی سازوکار «اسنپ‌بک» قرار گیرد.

غیرقابل‌قبول است که از این سازوکار به‌گونه‌ای سوءاستفاده شود که خروج آمریکا و ناتوانی متعاقب تروئیکا و اتحادیه اروپا در ایفای تعهدات‌شان، از جمله تعهداتی که در بیانیه پس از نشست 25 مه 2018 کمیسیون مشترک برجام بدان تصریح شده بود، امری مضموم تلقی نگردد. »

قطعنامه 2231 شورای امنیت ]متنی[ یکپارچه است و برجام جزئی جدایی‌ناپذیر از آن به شمار می‌رود. از این رو، بند 11 قطعنامه منفک از بندهای 36 و 37 برجام قابل تفسیر نیست. در واقع، تروئیکا حق ندارد پیش از آنکه الزامات بند 36 برجام برآورده شود، به بند عملیاتی 11 استناد کرده و در خصوص موضوعی که آن را «عدم انجام تعهدات اساسی» ذیل برجام تلقی می‌کند، شروع فرآیند سازوکار اسنپ‌بک را به شورای امنیت سازمان ملل ابلاغ نماید.

ادعاهای تروئیکا مبنی بر اینکه فرایند مقرر در بند 36 برجام را طی کرده‌اند، نادرست می‌باشد. در واقع، کمیسیون مشترک برجام برای بررسی مکاتبه آلمان، فرانسه و بریتانیا مورخ 14 ژانویه 2020 تشکیل نشد.

سازوکار حل‌وفصل اختلافات به دلیل برخی خلاهای شکلی فعال نگردید؛ خلاهایی که به‌نوبه‌خود امکان بررسی موضوع در سطح وزرا یا در هیئت مشورتی را ناممکن ساخت. از آنجا که الزامات بندهای 36 و 37 برآورده نشده‌اند، مکاتبه وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا نمی‌تواند به‌عنوان ابلاغیه شروع فرآیند سازوکار اسنپ‌بک تلقی شود که از سوی یک دولت مشارکت‌کننده در برجام ذیل بند 11 قطعنامه 2231 شورای امنیت ارائه شده باشد.

بر این اساس، مجدداً تاکید می‌گردد که تلاش تروئیکا برای فعال‌سازی آنچه «اسنپ‌بک» خوانده می‌شود، فی‌نفسه از حیث حقوقی و شکلی مخدوش است و ادعاهای مطروحه از سوی آلمان، فرانسه و بریتانیا در نامه صدرالاشاره بی‌ارتباط و بی‌اساس می‌باشند.

با عنایت به موارد مطروحه، مجدداً تاکید می‌گردد که مطابق بند عملیاتی 8 قطعنامه 2231 شورای امنیت، تمامی مفاد آن پس از 18 اکتبر 2025 خاتمه یافته است. همچنین تکرار می‌نماید که پایان کامل و به‌موقع قطعنامه 2231، پایان بررسی موضوع هسته‌ای ایران در شورای امنیت را رقم می‌زند و به تقویت اقتدار شورا و اعتبار دیپلماسی چندجانبه کمک می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران، جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه همچنان به مشارکت دیپلماتیک سازنده با تمامی اعضای شورا کاملاً متعهد باقی می‌مانند. بدینوسیله آمادگی خود را برای حمایت از تلاش‌های جمعی در راستای پاسداری از ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران اعلام می‌دارد.

همچنین تاکید می‌نماید که ضروری است تمامی طرف‌های ذی‌ربط که به یافتن راه‌حل سیاسی‌ای که نگرانی‌های تمامی طرف‌ها را از طریق مشارکت و گفت‌وگوی دیپلماتیک مبتنی بر اصول احترام متقابل لحاظ کند پایبند بمانند، از تحریم‌های یک‌جانبه، تهدید به زور یا هر اقدام دیگری که ممکن است موجب تشدید وضعیت شود خودداری نمایند، و اینکه تمامی کشورها باید در ایجاد فضای مساعد و شرایط لازم برای تلاش‌های دیپلماتیک مشارکت کنند.

موجب امتنان خواهد بود چنانچه مکاتبه حاضر به‌عنوان سند شورای امنیت ثبت و توزیع گردد.

موقع را مغتنم شمرده، احترامات فائقه را تجدید می‌نماید