اختلال در مبادلات کشور با سازوکار غلط تخصیص ارز

کریم یزدی‌خواه کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در رابطه با خودتحریمی کشور در حوزه تجارت خارجی با ایجاد موانع جدید بر سر راه واردکنندگان گفت: تحریم‌های اقتصادی کشور مشکلات زیادی را برای صادرات و واردات به وجود آورده‌است.

با این که برخی از مشکلات به وجود آمده گریز ناپذیر است اما می‌توان با تدابیری اثرات منفی آن را کاهش داد. با این حال بررسی سیاست‌های اتخاذ شده از طرف دولت نشان می‌دهد برخی از تصیمات اخذ شده نه تنها باعث کاهش اثرات تحریم خارجی نشده بلکه با ایجاد موانع جدید در مقابل واردکنندگان، عملا به تحریم داخلی کشور دامن زده‌است. 

وی در ادامه افزود: یکی از مواردی که اخلال جدی در مبادلات کشور ایجاد کرده الزام واردکنندگان به ثبت سفارش و لزوم مشخص بودن منشا ارز برای ترخیص کالا می‌باشد.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به مشکلات فراوان الزام واردکنندگان به ثبت سفارش و لزوم مشخص بودن منشا ارز برای ترخیص کالا گفت: بر این اساس هر وارد کننده تنها در صورتی می‌تواند کالایی را وارد کند که منشا ارزی که با آن کالا را تهیه کرده، مشخص باشد. اما از آن‌جایی که بانک مرکزی ارز درخواستی تاجر را دیر تخصیص می‌دهد که گاهی بیش از 6 ماه طول می‌کشد،

تاجر ارز مورد نیاز برای واردات را از بازار آزاد تهیه کرده و به طرف خارجی می‌پردزاد. وقتی کالا به کشور رسید، تا زمانی که ارز بانک مرکزی تخصیص نیافته کالا در گمرک می‌ماند و پس از تخصیص امکان ترخیص کالا خواهد بود. یکی از مشکلاتی که این ساز و کار برای تاجر ایجاد می‌کند این است که در زمان تخصیص، تاجر باید پول مضاعفی داشته باشد تا بتواند ارز بانک مرکزی را بخرد و سپس کالا را ترخیص نماید.  

وی افزود: به عبارت دیگر یک بار در گذشته از بازار آزاد ارز خریده و یک بار در هنگام ترخیص کالا باید ارز را از بانک مرکزی بخرد. از آنجایی که برخی از تاجران نقدینگی لازم برای خرید ارز از بانک مرکزی را ندارند، کسب و کاری شکل گرفته که فرد سومی این نقدینگی را تامین کرده و ارز مثلا بازار ثانویه با قیمت حدود 95 هزار تومان را از بانک مرکزی خریده و آن را در بازار آزاد به قیمت بیش از 110 هزار تومان می‌فروشد. درست است که با این کار کالای تاجر ترخیص می‌شود اما سود باد آورده‌ای نصیب کسی می‌شود که نقدینگی را تامین کرده بود.

وی در پایان گفت: با سازوکار غلط الزام واردکنندگان به ثبت سفارش و لزوم مشخص بودن منشا ارز برای ترخیص کالا، واردکننده باید یک بار هنگام خرید کالا، ارز را از بازار خریداری کند و یک بار هم برای خرید ارز تخصیص یافته از طرف بانک مرکزی، ارز را خریداری کند و در این بین برخی دلالان از محل مابه‌تفاوت نرخ ارز بازار ثانویه و بازار آزاد سودهای بادآورده کسب می‌کنند و تجارت خارجی نیز مختل شده است.