کد خبر
497245
دکتر فهیم مصطفیزاده . حقوقدان و مدرس دانشگاه
آیا شفافیت مجلس با شورای نگهبان قابل قیاس است؟!
ساعت 24-در پی اظهارات رئیس محترم مجلس شورای اسلامی در دوره دهم در برنامه زنده تلویزیونی دوشنبهشب ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ مبنی بر عدم انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان و نبود شفافیت در آن، روابط عمومی شورای نگهبان در اطلاعیهای به اظهارات رئیس مجلس شورای اسلامی در دوره دهم پاسخ داد و در بند (2) این اطلاعیه متذکر شده که «شورای نگهبان همواره در جهت شفافیت پیشگام بوده و بدون تکلیف قانونی اقدام به انتشار متن کامل نظرات، مشروح مذاکرات جلسات شورای نگهبان، نظرات مجامع مشورتی فقهی و حقوقی، نظرات استدلالی اعضای شورا و... کرده است که دسترسی به آن از طریق «سامانه جامع شفافیت نظرات شورای نگهبان» برای همگان مقدور میباشد و بیاطلاعی رئیس محترم مجلس شورای اسلامی در این خصوص تعجبآور است».
متعاقب اطلاعیه روابط عمومی شورای نگهبان در پاسخ به اظهارات رئیس محترم مجلس شورای اسلامی در دوره دهم، یکی از اعضای هیئترئیسه مجلس دهم در گفتوگو با خبرگزاری خانه ملت به اطلاعیه مذکور واکنش نشان داد و اعلام کرد که «مقصود دکتر لاریجانی، رئیس محترم مجلس شورای اسلامی از لزوم همسنگشدن شفافیت دستگاهها با مجلس انتشار عین مذاکرات آنها بود؛ مانند آنچه در مجلس از رادیو پخش میشود؛ والا تنظیم و انتشار خبری که روابط عمومی شورای محترم نگهبان به صورت مدیریتشده و پس از جرح و تعدیلهای مطلوب خود تحت عنوان مشروح مذاکرات از محتوای جلسات این شورا منتشر میکند، هرگز همسنگ پخش مستقیم و زنده مذاکرات مجلس نیست». این عضو هیئترئیسه مجلس دهم، پخش مستقیم و بیواسطه مذاکرات مجلس از طریق رادیو و پوشش همزمان از طریق رسانهها را دلیل مدعای خود و رئیس مجلس مبنی بر همسنگنبودن شورای نگهبان با مجلس در حوزه شفافیت دانسته است.اظهارنظر عضو محترم هیئترئیسه مجلس دهم نشان میدهد که ایشان به جای توجه به محتوای اطلاعیه روابط عمومی و مراجعه به سامانه شفافیت یا به عبارتی سامانه جامع نظرات شورای نگهبان برای رفع ناآگاهی خود و مجلس محترم، باز همان اظهارات رئیس محترم مجلس دهم را تکرار کرده است؛ چراکه کاملا مبرهن است که با مراجعه به سامانه جامع نظرات شورای نگهبان، بی پایه و اساس بودن اظهارات ایشان درخصوص عدم انتشار مشروح مذاکرات و نظرات شورا روشن میشود و هر مراجعهکننده منصفی به سامانه جامع نظرات شورای نگهبان، قطعا به نادرستی اظهارات رئیس مجلس دهم و همچنین عضو محترم هیئترئیسه مجلس دهم پی میبرد. در این خصوص لازم است نکاتی درباره مقایسه مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در حوزه شفافیت آرا و نظرات جهت تشحیذ ذهن ارائه شود:
1- عضو محترم هیئترئیسه مجلس دهم، پخش مستقیم مذاکرات مجلس از رادیو را به عنوان دلیل شفافیت مجلس دانسته و از این نظر بقیه نهادها از جمله شورا نگهبان را همسنگ با مجلس ندانستهاند؛ در این خصوص لازم به ذکر است که اولا، نباید تکلیف قانونگذار اساسی مبنی بر علنیبودن مذاکرات مجلس و انتشار گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی را سند شفافیت مجلس ذکر کرد؛ چراکه چهبسا اگر اصل (69) قانون اساسی چنین الزام و تکلیفی را مقرر نمیکرد، شاید آنچه در حال حاضر وجود دارد، محقق نمیشد. ثانیا، آنچه از رادیو پخش و گزارش آن منتشر میشود، صرفا اظهارنظرهای ظاهری نمایندگان است و مشخص نیست که رأی نهایی نماینده به یک مصوبه علیرغم اظهارات مخالف یا موافقش چیست؛ به عنوان نمونهای از این تناقضات در اظهارات در صحن علنی و مسائل پشت پرده میتوان به اظهارنظر یکی از نمایندگان مجلس دهم در حمله شدید خودروسازان در مجلس و محکومیت همان نماینده به حبس به دلیل همدستی با خودروسازان از باب اخلال در بازار خودرو اشاره کرد.
2- علیرغم عدم تکلیف قانونی شورای نگهبان به انتشار علنی مذاکرات و نظرات خود، این شورا با هدف توجه محافل قضائی، دانشگاهی و قانونگذاری به متن مذاکرات اعضای شورای نگهبان و نیز در راستای عمل به منویات مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت انتشار نظرات فقهی و حقوقی شورای نگهبان، از سال 1393 کار آمادهسازی متن مذاکرات اعضای شورای نگهبان در جلسات شورا برای انتشار عمومی، بهعنوان یکی از اولویتهای کاری پژوهشکده شورای نگهبان بازتعریف شد و انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان به عنوان یکی از رسالتهای این پژوهشکده در دستور کار قرار گرفت.
3- برخلاف اظهارنظر عضو محترم هیئترئیسه مجلس دهم که مدعی تنظیم و انتشار خبر مشروح مذاکرات شورای نگهبان توسط روابط عمومی شورا، آن هم به صورت مدیریتشده و پس از جرح و تعدیلهای مطلوب خود تحت عنوان مشروح مذاکرات از محتوای جلسات شورا شده است، باید متذکر شد که این امر اولا توسط پژوهشکده شورای نگهبان و توسط جمع کثیری از فارغالتحصیلان یا دانشجویان مقطع دکترا از بهترین دانشگاههای کشور در رشتههای مختلف حقوقی از جمله حقوق عمومی، حقوق جزا و جرمشناسی، حقوق خصوصی و فقه و حقوق اسلامی صورت میگیرد. ثانیا مشروح مذاکرات منتشره علاوه بر ویرایش فنی و ادبی متون مشروح مذاکرات دربردارنده مستندسازیهای آیات، روایات یا نظرات فقهی و فتوایی، شناسنامه مختصر و گویا برای هر یک از موضوعات، ذکر کامل نظر شورای نگهبان نسبت به هر موضوع، ذکر مواد قانون یا مقرراتی که در مذاکرات اعضای شورا به آنها اشاره شده و ذکر منابع و مآخذ مربوط به یک مطلب به صورت کامل است.
4- مراجعه به مشروح مذاکرات شورای نگهبان منتشره در سامانه جامع نظرات شورا و نیز در قالب کتاب تفاوت مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان را در حوزه شفافیت آرا و نظرات روشن میکند و مشخص میکند که شفافیت کدام با کدامیک قابل مقایسه نیست؛ چراکه نگاهی به مشروح مذاکرات منتشره شورای نگهبان نشان میدهد که نه تنها اظهارات کامل و استدلالات هر یک از اعضا در بررسی یک مصوبه ذکر شده، بلکه حتی نظر نهایی هر یک از اعضا در مغایرت یا عدم مغایرت با قانون اساسی و موازین شرع آورده شده و خواننده به راحتی میتواند بفهمد که نظر هریک از اعضا نسبت به مصوبه حاضر و رأی نهایی آنها چه بوده است، در حالی که در مجلس شورای اسلامی علیرغم اظهارنظرها در صحن علنی مشخص نیست که کدام نماینده رأی موافق میدهد و کدام رأی مخالف.
5- جدا از انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان درخصوص مصوبات و مقررات بهصورت کامل و بدون کم و کاست در سامانه جامع نظرات و همچنین در قالب کتاب، عدم انتشار مذاکرات شورای نگهبان در بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات گوناگون صرفا از باب حفظ و مصونیت حیثیت و آبروی اشخاص و همچنین در پارهای موارد مصالح عمومی و امنیتی بوده وگرنه شورای نگهبان در عدام انتشار مشروح مذاکرات بررسی صلاحیت کاندیداها هیچگونه نفع یا ضرری را متوجه خود نمیبیند تا مصالح خود را وجه عدم انتشار مذاکرات مربوط به بررسی صلاحیت کاندیداها کند.
6- علاوه بر آمادهسازی و انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان بدون کم و کاست توسط پژوهشکده شورای نگهبان، نظرات استدلالی اعضای شورای نگهبان در تأیید یا رد یک مصوبه نیز جهت سهولت دسترسی جامعه علمی، دانشگاهی و تقنینی کشور به صورت جداگانه آماده و برای دسترسی عموم هم در قالب کتاب و هم در سامانه جامع نظرات شورای نگهبان منتشر میشود.
به نظر میرسد بزرگواران در مجلس بهجای دغدغه شفافیت در شورای نگهبان که مراجعه به سامانه جامع نظرات شورای نگهبان گویای همه چیز است، در پی شفافیت در مجلس در حوزه رأیگیری نسبت به مصوبات مجلس و همچنین فرایند استیضاحها و رأی عدم اعتماد و اعتماد به وزرا و نحوه تعامل با دولت و بنگاههای اقتصادی و غیراقتصادی و... باشند؛ امری که به سلامتسازی بهتر مجلس کمک خواهد کرد.
1- عضو محترم هیئترئیسه مجلس دهم، پخش مستقیم مذاکرات مجلس از رادیو را به عنوان دلیل شفافیت مجلس دانسته و از این نظر بقیه نهادها از جمله شورا نگهبان را همسنگ با مجلس ندانستهاند؛ در این خصوص لازم به ذکر است که اولا، نباید تکلیف قانونگذار اساسی مبنی بر علنیبودن مذاکرات مجلس و انتشار گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی را سند شفافیت مجلس ذکر کرد؛ چراکه چهبسا اگر اصل (69) قانون اساسی چنین الزام و تکلیفی را مقرر نمیکرد، شاید آنچه در حال حاضر وجود دارد، محقق نمیشد. ثانیا، آنچه از رادیو پخش و گزارش آن منتشر میشود، صرفا اظهارنظرهای ظاهری نمایندگان است و مشخص نیست که رأی نهایی نماینده به یک مصوبه علیرغم اظهارات مخالف یا موافقش چیست؛ به عنوان نمونهای از این تناقضات در اظهارات در صحن علنی و مسائل پشت پرده میتوان به اظهارنظر یکی از نمایندگان مجلس دهم در حمله شدید خودروسازان در مجلس و محکومیت همان نماینده به حبس به دلیل همدستی با خودروسازان از باب اخلال در بازار خودرو اشاره کرد.
2- علیرغم عدم تکلیف قانونی شورای نگهبان به انتشار علنی مذاکرات و نظرات خود، این شورا با هدف توجه محافل قضائی، دانشگاهی و قانونگذاری به متن مذاکرات اعضای شورای نگهبان و نیز در راستای عمل به منویات مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت انتشار نظرات فقهی و حقوقی شورای نگهبان، از سال 1393 کار آمادهسازی متن مذاکرات اعضای شورای نگهبان در جلسات شورا برای انتشار عمومی، بهعنوان یکی از اولویتهای کاری پژوهشکده شورای نگهبان بازتعریف شد و انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان به عنوان یکی از رسالتهای این پژوهشکده در دستور کار قرار گرفت.
3- برخلاف اظهارنظر عضو محترم هیئترئیسه مجلس دهم که مدعی تنظیم و انتشار خبر مشروح مذاکرات شورای نگهبان توسط روابط عمومی شورا، آن هم به صورت مدیریتشده و پس از جرح و تعدیلهای مطلوب خود تحت عنوان مشروح مذاکرات از محتوای جلسات شورا شده است، باید متذکر شد که این امر اولا توسط پژوهشکده شورای نگهبان و توسط جمع کثیری از فارغالتحصیلان یا دانشجویان مقطع دکترا از بهترین دانشگاههای کشور در رشتههای مختلف حقوقی از جمله حقوق عمومی، حقوق جزا و جرمشناسی، حقوق خصوصی و فقه و حقوق اسلامی صورت میگیرد. ثانیا مشروح مذاکرات منتشره علاوه بر ویرایش فنی و ادبی متون مشروح مذاکرات دربردارنده مستندسازیهای آیات، روایات یا نظرات فقهی و فتوایی، شناسنامه مختصر و گویا برای هر یک از موضوعات، ذکر کامل نظر شورای نگهبان نسبت به هر موضوع، ذکر مواد قانون یا مقرراتی که در مذاکرات اعضای شورا به آنها اشاره شده و ذکر منابع و مآخذ مربوط به یک مطلب به صورت کامل است.
4- مراجعه به مشروح مذاکرات شورای نگهبان منتشره در سامانه جامع نظرات شورا و نیز در قالب کتاب تفاوت مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان را در حوزه شفافیت آرا و نظرات روشن میکند و مشخص میکند که شفافیت کدام با کدامیک قابل مقایسه نیست؛ چراکه نگاهی به مشروح مذاکرات منتشره شورای نگهبان نشان میدهد که نه تنها اظهارات کامل و استدلالات هر یک از اعضا در بررسی یک مصوبه ذکر شده، بلکه حتی نظر نهایی هر یک از اعضا در مغایرت یا عدم مغایرت با قانون اساسی و موازین شرع آورده شده و خواننده به راحتی میتواند بفهمد که نظر هریک از اعضا نسبت به مصوبه حاضر و رأی نهایی آنها چه بوده است، در حالی که در مجلس شورای اسلامی علیرغم اظهارنظرها در صحن علنی مشخص نیست که کدام نماینده رأی موافق میدهد و کدام رأی مخالف.
5- جدا از انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان درخصوص مصوبات و مقررات بهصورت کامل و بدون کم و کاست در سامانه جامع نظرات و همچنین در قالب کتاب، عدم انتشار مذاکرات شورای نگهبان در بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات گوناگون صرفا از باب حفظ و مصونیت حیثیت و آبروی اشخاص و همچنین در پارهای موارد مصالح عمومی و امنیتی بوده وگرنه شورای نگهبان در عدام انتشار مشروح مذاکرات بررسی صلاحیت کاندیداها هیچگونه نفع یا ضرری را متوجه خود نمیبیند تا مصالح خود را وجه عدم انتشار مذاکرات مربوط به بررسی صلاحیت کاندیداها کند.
6- علاوه بر آمادهسازی و انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان بدون کم و کاست توسط پژوهشکده شورای نگهبان، نظرات استدلالی اعضای شورای نگهبان در تأیید یا رد یک مصوبه نیز جهت سهولت دسترسی جامعه علمی، دانشگاهی و تقنینی کشور به صورت جداگانه آماده و برای دسترسی عموم هم در قالب کتاب و هم در سامانه جامع نظرات شورای نگهبان منتشر میشود.
به نظر میرسد بزرگواران در مجلس بهجای دغدغه شفافیت در شورای نگهبان که مراجعه به سامانه جامع نظرات شورای نگهبان گویای همه چیز است، در پی شفافیت در مجلس در حوزه رأیگیری نسبت به مصوبات مجلس و همچنین فرایند استیضاحها و رأی عدم اعتماد و اعتماد به وزرا و نحوه تعامل با دولت و بنگاههای اقتصادی و غیراقتصادی و... باشند؛ امری که به سلامتسازی بهتر مجلس کمک خواهد کرد.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.