آب که دوتا شد، خاک «شور» میشود

ساعت24-در سال‌های گذشته با افزایش مصرف آب شور و ترکیب‌شدن آن با آب شیرین در حوزه کشاورزی، بسیاری از اراضی زراعی تبدیل به شوره‌زار شده‌اند. یک عضو هیئت علمی مرکز ملی تحقیقات شوری در نشست روز جهانی خاک با اشاره به چالش‌هایی که شوری خاک برای محیط زیست ایجاد می‌کند از علل وقوع این پدیده و راه‌های مقابله با آن می‌گوید.

html>

یوسف هاشمی‌نژاد در نشست روز جهانی خاک که امروز برگزار شد، با اشاره چالش‌ها و راهبردهای بهره‌برداری از خاک شور خاطرنشان کرد:خاک شور، خاکی نیست که به‌کلی غیرقابل استفاده باشد و می‌توان از آن با روش‌های جدید استفاده کرد. این خاک‌ها جزو منابع ما هستند و باید از آن‌ها بهره‌برداری شود. در گذشته تصور می‌شد خاک شور تنها باعث اثر اسمزی و سمیت می‌شود اما امروزه دیدگاه‌های جدیدی وجود دارد. خاک شور تنوع زیستی خاک را کاهش می‌دهد و حتی در مناطقی باعث ایجاد چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی مانند فقر و ریزگرد شده است. همه این‌ها ناشی از شورشدن خاک است.

وی افزود: در کشورهایی مانند عربستان و ایران، ۵۰ درصد از اراضی تحت آبیاری، شور هستند. هزینه‌ای که شوری بر اقتصاد محیط زیست و کشاورزی وارد می‌کند، سالانه یک میلیارد دلار است.

هاشمی نژاد با اشاره به دلایل شوری خاک ادامه داد: عوامل شوری خاک به دو دسته طبیعی و انسانی تقسیم می‌شوند. آبیاری نادرست و زهکشی نامناسب تاثیر زیادی روی شوری خاک دارند. عمده آب‌هایی که مشکل شوری دارند و به‌طور مستقیم سبب شوری خاک می‌شوند، در فلات مرکزی ایران قرار دارند. آبی که کیفیت نامناسب دارد مشکل شوری را تشدید می‌کند. علل شور شدن آب‌های زیرزمینی و سطحی نیز استفاده نامناسب از منابع آب و عبور آن‌ها از گنبدهای نمکی است. متاسفانه آمارها، روند افزایش شوری آب در کشور را نشان می‌دهند و این چالشی جدی برای کشور است.

وی با اشاره به جایگاه نگران‌ کننده ایران در موضوع شوری خاک اضافه کرد: عمده استان‌های فلات مرکزی ایران با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند و در حال حاضر بیش از ۱۰ استان در کشور ما، شوری آب ۱۰ سی‌سی بر متر مکعب دارند. در خراسان سالانه ۲۰۰۰ تن نمک به علت آبیاری به خاک اضافه می شود. این موضوع بسیار خطرناک است. از لحاظ شوری خاک نیز ما در سطح کشورهایی مانند عربستان سعودی قرار داریم که بسیار نگران‌کننده است. ما از لحاظ شوری در قاره آسیا پس از کشور چین در مقام دوم هستیم.

هاشمی نژاد ضمن پیش‌بینی وضعیت شوری خاک کشور در آینده گفت: بیش از ۵۵ میلیون هکتار از مساحت خاک ما شور است و این خاک در مناطقی است که آب‌های شور هم آنجا قرار دارند البته نباید از تاثیر تغییرات اقلیمی بر شوری خاک چشم‌پوشی کرد. نمودارهای تغییر اقلیم نشان‌دهنده شوری بیش از پیش خاک در فلات مرکزی ایران تا سال ۲۰۷۰ هستند همچنین شورشدن ثانویه نیز سبب می‌شود کیفیت آب اراضی کشاورزی کاهش پیدا کند.

وی با اشاره به روش‌های مدیریت شوری خاک اضافه کرد: برای مدیریت شوری، مراکز تحقیقاتی زیادی در دنیا به وجود آمده‌اند. این مراکز با نقاطی که از خاک شوری برخوردارند متناسب هستند. این مراکز تحقیقاتی هم‌اکنون در دبی، استرالیا، ایران، ایالات متحده، هند و ... قرار دارند. در آسیای میانه نیز فائو این نقش را بر عهده گرفته است.

این عضو مرکز ملی شوری خاک افزود: راهکارهای مقابله با این چالش، در دو دسته قرار می‌گیرند؛ راهکارهای مدیریت شوری هزینه بالایی دارند و در مقیاس کوچک قابل استفاده هستند این در حالیست که راهکارهای کنارآمدن با مشکل شوری کم‌هزینه تر هستند و کارایی بیشتری دارند. یکی از این روش‌ها روش «شور ورزی» است که به تازگی مطرح شده است. در این روش کشت گیاهانی که با محیط شور سازگارند در دستور کار قرار می‌گیرد.

هاشمی نژاد در پایان ضمن تشریح اقدامات مرکزملی شوری خاک برای مقابله با این چالش گفت:مرکز ملی تحقیقات شوری خاک در سال‌های گذشته سعی کرده است دستورالعمل‌های آبیاری را تهیه کند همچنین بانک اطلاعاتی مناسبی از خاک‌های شور گردآوری کند. روش‌های بهینه آبیاری مانند آبیاری تحت فشار و قطره‌ای نیز در این مرکز بررسی شده است همچنین استفاده از کودها و مواد اصلاح کننده در راستای حاصخیزی خاک در دستور کار قرار گرفته‌ است.

انتهای پیام