دو نکته اساسی مقاله بایدن درباره فلسطین
ساعت 24- مقاله بایدن در واشنگتن پست را که حاوی پیشنهاد یک نقشه راه برای فلسطین است، می‌توان حاصل بررسی‌های مقامات آمریکایی در شش هفته گذشته برای اتخاذ سیاستی درباره فلسطین در دوره بعد از جنگ غزه به شمار آورد.
اهمیت این مقاله از این نظر است که بعد از سفرهای وزیر خارجه آمریکا به منطقه و برخی سخنان مشابه بایدن در چند هفته گذشته انتشار یافته است. بایدن در این مقاله «راه‌حل دو کشور» را «تنها راه برای اطمینان از امنیت درازمدت دو مردم اسرائیل و فلسطین» دانسته و از «روندی که نهایتا بعد از جنگ باید به تحقق راه‌حل دو کشور بینجامد»، صحبت کرده است. به نوشته او در چنین روندی نخست باید در نهایت ساحل غربی و نوار غزه تحت اداره حکومت خودگردان فلسطین که تقویت شده باشد، متحد شوند و به اصولی که باید مبنای کار باشند، مانند اینکه فلسطینی‌های غزه نباید مجبور به مهاجرت شوند، غزه نباید مجددا اشغال شود و نباید شاهد محاصره و کاهش قلمرو غزه باشیم، اشاره شده است. بایدن همچنین بر ضرورت توقف «خشونت افراطیون علیه فلسطینی‌ها در ساحل غربی» تاکید و اضافه کرده که آمریکا آماده انجام اقداماتی، ازجمله صادرنکردن ویزا برای افراطیونی است که به غیرنظامیان در ساحل غربی حمله می‌کنند».
این طرح بایدن مغایر با آن چیزی است که همیشه مدنظر افراطیون اسرائیلی بوده است. نتانیاهو به‌عنوان رهبر این افراطیون در هفته‌های اخیر بارها با چنین ایده‌ای مخالفت کرده و بعد از انتشار مقاله بایدن نیز برخوردی منفی با آن داشت. او قبلا از ادامه «مسئولیت نظامی اسرائیل» در غزه برای آینده پیش‌بینی‌پذیر سخن گفته و مدعی است که دولت خودگردان توان قبول مسئولیت در غزه را ندارد. محور اصلی سیاست نتانیاهو در ۲۰ سال گذشته همواره مقابله با راه‌حل دو کشور بوده و در این راستا، جریان راست در اسرائیل از هیچ کوششی برای ایجاد شکاف و اختلاف در بین فلسطینی‌ها کوتاهی نکرده و در برابر موضع جامعه بین‌المللی درباره تشکیل یک کشور فلسطینی، از شکاف و اختلاف در بین فلسطینی‌ها به‌عنوان یکی از بهانه‌های اصلی استفاده کرده است.
سابقه ایده «راه‌حل دو کشور» در واقع به قبل از ایجاد اسرائیل می‌رسد. در دوره جدید، مجمع عمومی سازمان ملل از اواسط دهه ۱۹۷۰ ایده تشکیل یک کشور مستقل فلسطین در کنار اسرائیل را در دستور کار قرار داد. اشاره سازمان آزادی‌بخش فلسطین به «قطع‌نامه‌های سازمان ملل از ۱۹۴۷ به بعد» در اعلامیه استقلال فلسطین در ۱۹۸۸ مقدمه پذیرش راه‌حل دو کشور از سوی ساف بود. شورای امنیت نیز نهایتا و با تاخیری که ناشی از وتوی آمریکا بود، توانست برای اولین بار در مارس ۲۰۰۲ در یکی از بندهای مقدماتی قطع‌نامه ۱۳۹۷ از ایده «دو کشور اسرائیل و فلسطین در کنار هم» صحبت کند. با توجه به مذاکرات فلسطین و اسرائیل در سال ۲۰۰۰ که در آن طرفین تا آستانه رسیدن به توافق پیش رفتند، مخالفت آمریکا با چنین قطع‌نامه‌ای دیگر موضوعیت نداشت. حماس نیز کاملا راه را بر این راه‌حل نبسته است. در بند ۲۰ منشور حماس مورخ ۲۰۱۷ ضمن رد «هر بدیل در برابر آزادی کامل فلسطین از رود تا دریا»، از «بررسی تشکیل یک کشور کاملا مستقل و حاکم فلسطین با پایتختی بیت‌المقدس در امتداد مرزهای ۴ ژوئن ۱۹۶۷» سخن رفته است.
واشنگتن در حدود ۲۱ سال گذشته مواضع تقریبا ثابتی در قبال راه‌حل دو کشور داشته و آن را لازمه حل مسئله فلسطین می‌دانسته است؛ اما دولت‌های مختلف آمریکا در میزان جدیت در این زمینه و به‌ویژه پیش‌شرط اصلی آن یعنی جلوگیری از توسعه «شهرک‌های یهودی‌نشین در اراضی اشغالی» اختلاف نظر داشته‌اند. درحالی‌که دولت کارتر این شهرک‌ها را «ناسازگار با حقوق بین‌الملل» می‌دانست، آمریکا از زمان ریگان تا اواخر دولت اوباما از این نظر عدول کرد و شهرک‌ها را تنها «غیرمشروع» و نه «غیرقانونی» می‌شمرد. این در حالی است که جامعه بین‌المللی آنها را همیشه غیرقانونی دانسته است. دولت اوباما تنها در اواخر کارش بر غیرقانونی‌بودن این شهرک‌ها صحه گذاشت و در دسامبر ۲۰۱۶ با دادن رای ممتنع در شورای امنیت، اجازه تصویب قطع‌نامه ۲۳۳۴ با ۱۴ رای مثبت را داد. در این قطع‌نامه ضمن تاکید بر راه‌حل دو کشور، به‌صراحت شهرک‌ها غیرقانونی شمرده شده و بر ضرورت توقف ساخت آنها «در ساحل غربی که شامل قدس شرقی است»، تاکید شده است. هم‌زمان جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا که معمار این تحول بود، در یک سخنرانی گفت که اسرائیل یا می‌تواند یهودی باشد یا دموکراتیک؛ هر دو هم‌زمان ممکن نیست. ترامپ از این سیاست عدول کرد و در «معامله قرن» از «راه‌حل واقع‌بینانه دو کشور» سخن گفت و وزیر خارجه او به‌صراحت اعلام کرد که آمریکا دیگر شهرک‌های یهودی در اراضی اشغالی را غیرقانونی نمی‌داند. در اجرای چنین نظراتی، دولت ترامپ در همراهی با راست‌گرایان اسرائیل دست به اقداماتی مانند انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس و بازگذاشتن دست اسرائیل برای گسترش شهرک‌سازی‌ها زد.
مقاله بایدن دو سوال مهم را مطرح می‌کند: ۱- با توجه به شوک حمله حماس به اسرائیل در ۱۵ مهر و انعکاس جهانی جنایات بی‌سابقه اسرائیل در غزه، آیا راست افراطی در اسرائیل تجدیدنظری در سیاست‌های قبلی خود خواهد کرد و خواهد پذیرفت که بدون وجود افقی حداقلی در برابر فلسطینیان، بحران هرگز رفع نخواهد شد؟ ۲- با توجه به اهرم‌هایی که راست اسرائیل در آمریکا دارد و نیز با توجه به انتخابات پیش‌رو در آمریکا، دولت‌های فعلی و آتی آمریکا تا چه حد مایل یا قادر به پیشبرد نظر خود درباره راه‌حل دو کشور خواهند بود؟
منبع شرق
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.