گروسی در نقش میانجی صلح ایران و آمریکا
میانجی غیرمتعارف در مذاکرات
ساعت 24 - گروسی این هفته در مصاحبهای گفت: «من یک بازرس هستم، نه یک میانجی.» «اما شاید به نوعی بتوانم در لبهها مفید باشم.» گروسی پس از 40 سال کار در دیپلماسی که بر روی عدماشاعه متمرکز بوده، پس از مرگ ناگهانی سلف خود، یوکیا آمانو با اکثریت مطلق به عنوان مدیرکل آژانس انتخاب شد. امروزه او شاید به عنوان فعالترین رهبر آژانس بینالمللی انرژی اتمی از زمان تاسیس این نهاد در سال 1957 ظاهر شده که خود این نهاد نتیجه برنامه اتم برای صلح رئیسجمهور آیزنهاور برای گسترش تولید انرژی هستهای در سراسر جهان بوده است. ا
گروسی منتقدان خود را دارد، از جمله کسانی که معتقدند زمانی که بازرسان را تمام وقت در نیروگاه مستقر کرد، فراتر از اختیاراتش عمل کرد، آن هم در لحظهای که روسهای مسلح با دانش کم از انرژی هستهای در حال گشتزنی در اتاق کنترل بودند. او همچنین شرط بست که هیچ یک از طرفین نمیخواهند به این نیروگاه حمله کنند، حتی اگر این به معنای به خطر انداختن جان بازرسان سازمان ملل باشد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی پرزیدنت بایدن، به یاد میآورد که در اوایل درگیریهای اوکراین به قدری نگران یک فاجعه هستهای بود که رئیس اداره امنیت ملی هستهای در تماس تلفنی با او توضیح داد که در صورت مورد اصابت قرار گرفتن رآکتور چه اتفاقی در سراسر اروپا میافتد.
سالیوان بعدا گفت: «این یک سناریوی وحشتناک بود. » دو سال بعد، گروسی گفت: «ما در حال حرکت به سمت یک وضعیت طولانیمدت هستیم. اما از همان ابتدا به این نتیجه رسیدم که نمیتوانم در حاشیه بنشینم و منتظر پایان جنگ باشم و سپس گزارشی درباره «درسهای آموختهشده» بنویسم. این برای سازمان شرمآور بود. » در میدان نبرد، یک بازرسی غیرمعمول
آژانس برای انجام دو ماموریت ایجاد شد: ایمن نگه داشتن نیروگاههای هستهای و جلوگیری از خروج سوخت و مواد زائد آنها برای ساخت سلاح هسته ای. بازرسان آژانس خودشان سلاحها را جستوجو یا شمارش نمیکنند، اگرچه بسیاری در کنگره - و در سراسر جهان - بر این باورند که نقش آن همین است.
او مسیر سختی را از طریق اوکراین طی کرد؛ به زمینی بایر که مملو از مین و وسایل نقلیه تخریب شده بود، رسید. هنگامی که او به کارخانه نزدیک شد، یک نگهبان اوکراینی او را متوقف کرد و گفت که نمیتواند بیشتر از این پیش برود. اما پس از ساعتها مشاجره، گروسی نگهبان را نادیده گرفت و به راه خود ادامه داد، نیروگاه را بازرسی کرد و تیمی از بازرسان را مامور کرد تا همه رآکتورهای اوکراین به جز یکی را در حالت خاموشی سرد قرار دهند. از آن زمان به صورت چرخشی، تیمهای کوچکی از بازرسان سازمان ملل هر روز در آنجا مستقر هستند. این مداخلهای بود که آژانس قبلا هرگز انجام نداده بود. اما گروسی گفت که این وضعیت نیازمند یک رویکرد تهاجمی است. گروسی گفت که بزرگترین مجتمع هستهای اروپا «در خط مقدم قرار دارد». او تاکید کرد: «نه نزدیک، یا در مجاورت. بلکه در خط مقدم.» دیدار با پوتین در سن پترزبورگ
یک ماه پس از اولین بازدید از نیروگاه اوکراین، گروسی به سن پترزبورگ سفر کرد تا مستقیما با پوتین ملاقات کند تا بگوید اگر ادامه گلوله باران؛ سیستمهای خنککننده یا سایر تاسیسات کلیدی را از بین ببرد، زاپروژیا، چرنوبیل را به یاد میآورد. او میخواست به پوتین یادآوری کند که با توجه به بادهای غالب، احتمال زیادی وجود دارد که تشعشعات رادیواکتیو در بخشهایی از روسیه پخش شود.
آنها در قصری در نزدیکی شهر، جایی که پوتین مدارج سیاسی را طی کرده بود، ملاقات کردند. پوتین با مهربانی با بازرس ارشد هستهای رفتار کرد و به وضوح نمیخواست او را بهعنوان وسواس جنگی آزار دهد. هنگامی که آنها تعارفات معمول را کنار گذاشتند، گروسی درست سر اصل مطلب رفت. او به رهبر روسیه گفت که من به آتشبس کامل در منطقه نیازی ندارم. او فقط به توافقی نیاز داشت که نیروهای پوتین به نیروگاه شلیک نکنند. گروسی چند روز بعد گفت: «او مخالفت نکرد. اما هیچ قولی هم نداد. » او به یاد میآورد که پوتین از آنچه برای نیروهای تحقیر شدهاش در اوکراین رخ داده بود، یا اینکه نقشهاش برای تصرف کل اوکراین شکست خورده بود، گیج یا عصبانی به نظر نمیرسید.
در عوض، گروسی خاطرنشان کرد، رهبر روسیه بر روی نیروگاه متمرکز بود. او میدانست که چند رآکتور وجود دارد و میدانست منبع تغذیه پشتیبان در کجا قرار دارد. انگار با به خاطر سپردن نقشه امکانات برای جلسه آماده شده بود. گروسی گفت: «او همه جزئیات را میدانست. «قابلتوجه بود. » برای پوتین، زاپروژیا فقط یک غنیمت جنگی نبود. این بخش مهمی از برنامه او برای اعمال کنترل بر تمام اوکراین و کمک به ارعاب یا باجگیری بیشتر اروپا بود. هنگامی که گروسی اوایل بهار امسال در مسکو دوباره با پوتین ملاقات کرد، رهبر روسیه را در روحیه خوبی دید. ذهن او سرشار از برنامههایی برای راهاندازی مجدد نیروگاه بود. گروسی سعی کرد با توجه به «شکننده بودن وضعیت» او را از انجام این اقدام منصرف کند. اما پوتین گفت روسها «قطعا عملیات را از سر خواهند گرفت».
سپس گفتوگو به این موضوع کشیده شد که آیا میتوان جنگ را با مذاکره حل و فصل کرد. پوتین میدانست که هر چه بگوید به واشنگتن منتقل خواهد شد. گروسی چند روز بعد گفت: «فکر میکنم بسیار تاسفآور است که من تنها با روسیه و ایالات متحده صحبت میکنم.» در ایران، یک چالش قدیمی احیا شد
برخورد با ایران حتی ظریفتر و از بسیاری جهات آزاردهندهتر از مبارزه با پوتین بوده است. دو سال پیش، اندکی پس از اینکه شورای حکام با تصویب قطعنامهای تهران را به دلیل عدمپاسخگویی به سوالات آژانس درباره فعالیتهای هستهای مشکوک محکوم کرد، ایرانیها شروع به برچیدن دوربینها در تاسیسات کلیدی تولید سوخت کردند. در آن زمان، گروسی گفت که اگر دوربینها به مدت شش ماه یا بیشتر از کار بیفتند، او نمیتواند تضمین کند که سوخت به پروژههای دیگر - از جمله پروژههای تسلیحاتی - منحرف نشده باشد. مجلس ایران قانونی را تصویب کرد که برخی از اشکال همکاری با بازرسان آژانس را ممنوع میکرد. در همین حال، این کشور به طور پیوسته در حال غنیسازی اورانیوم با خلوص 60درصد است.
برخی کارشناسان تخمین میزنند که گروسی برای بازدید از یک کارخانه بزرگ و جدید سانتریفیوژ که ایران در حال ساخت آن در نطنز است، منع شده است. تهران میگوید تلاش میکند اطمینان دهد که تاسیسات جدید توسط اسرائیل یا ایالات متحده بمباران نمیشود و اصرار دارد تا زمانی که مواد هستهای را وارد نیروگاه نکند، آژانس حق بازرسی آن را ندارد. گروسی هفته گذشته در تهران بود تا همه این مسائل را با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در میان بگذارد. تنها چند هفته از مبادله حملات موشکی مستقیم ایران و اسرائیل میگذرد، اما گروسی هیچ تصمیم فوری برای تسریع در برنامه هستهای ایران در پاسخ به اسرائیل تشخیص نداد. بحثهایی در مورد اینکه چه انگیزهای برای احیای توافق هستهای 2015 که ایران با دولت اوباما امضا کرده بود، وجود داشت. مقامات دولت بایدن میگویند که وضعیت اکنون به قدری تغییر کرده است که به یک توافق کاملا جدید نیاز است. گروسی این هفته گفت: «من گمان میکنم که به تهران بازخواهم گشت.»
نیویورک تایمز - دنیای اقتصاد
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.