بحران به بیخ گوش روس‌ها رسید

ساعت 24 - بهرام امیر احمدیان در دیپلماسی ایرانی نوشته است هزاران نفر از مردم گرجستان در اعتراض به تصمیم دولت این کشور در تعلیق مذاکرات پیوستن به اتحادیه اروپا در هشتم آذرماه در مرکز تفلیس تظاهرات کردند و پلیس با معترضان درگیر شد. این تظاهرات ساعاتی پس از آن آغاز شد که ایراکلی کوباخیدزه، نخست وزیر گرجستان (از حزب رویای گرجستان)، اعلام کرد دولت او مذاکرات پیوستن به اتحادیه اروپا را تا سال ۲۰۲۸ تعلیق می‌کند و کمک‌های مالی از این اتحادیه را نمی‌پذیرد.

وی اضافه کرده است : درخواست گرجستان برای پیوستن به اتحادیه اروپا در دسامبر ۲۰۲۳ ارائه شد اما روابط دو طرف در ماه‌های اخیر و به دنبال تصویب قانون بحث‌برانگیز «عامل خارجی» در گرجستان تیره شده است. این قانون که مشابه قانون روسیه است، به گفته منتقدان با هدف تهدید رسانه‌ها و جامعه مدنی تصویب شده است. خانم سالومه زورابیشویلی، رئیس جمهوری گرجستان که از منتقدان سرسخت حزب حاکم «رویای گرجستان» است، در جمع معترضان حاضر شد و تظاهرکنندگان با فریاد زدن نام او از وی استقبال کردند.

موقعیت گرجستان

گرجستان یکی از ۱۵ جمهوری شوروی سابق، با جمعیتی حدود ۳.۷میلیون نفر، کشوری در منطقه استراتژیک قفقاز است که از غرب به دریای سیاه محدود می‌شود و در دهانه منطقه ورود به قفقاز از غرب قرار دارد که سراسر مرزهای زمینی آن در شمال با منطقه بسیار حساس و نا آرام جمهوری‌های قفقاز شمالی فدراسیون روسیه هم مرز است. گرجستان از آغاز استقلال از شوروی با روسیه درگیر مناقشات سیاسی -نظامی بوده است.

مهمترین کریدور قفقاز جنوبی بین دریای سیاه و دریای خزر و آسیای مرکزی، از قلمرو گرجستان می‌گذرد. دو منطقه جدایی طلب گرجستان در مرز با روسیه یکی در مرکز کوه‌های قفقاز(استان خودمختار اوستیای جنوبی) و دیگری در ساحل دریای سیاه(جمهور خودمختار آبخازیا) از آغاز فروپاشی شوروی با دولت مرکزی گرجستان درگیر مناقشه شده و خواستار جدایی از گرجستان و پیوستن به روسیه بوده‌اند. در پی وقوع انقلاب گل رز (۲۰۰۳) در گرجستان و سقوط دولت شواردنادزه و روی کارآمدن دولت غربگرای ساآکاشویلی، مناقشات بین گرجستان و روسیه ادامه یافت.

اقدام دولت ساآکاشویلی برای بازگرداندن مناطق جدا شده در اوت سال ۲۰۰۸، منجر به جنگی کوتاه مدت با روسیه شد که در نتیجه روسیه این مناطق را تصرف و از گرجستان جدا و حکومت خودخوانده‌ای را در آن‌ها تشکیل، به رسمیت شناخت و روابط دیپلماتیک برقرار کرد.

این وضعیت همچنان پابرجاست. روسیه با مخالفت با گسترش ناتو به شرق با اشغال قلمروهایی از گرجستان و اوکراین، مانعی برای گسترش ناتو ایجاد کرده است. در مولداوی، در همسایگی غرب اوکراین روسیه نزدیک به ۱۵۰۰ سرباز در منطقه ترانس‌نیستریا مستقر کرده که منطقه‌ای تحت کنترل جدایی‌طلبان طرفدار روسیه است و در یک جنگ کوتاه‌ مدت در دهه ۱۹۹۰ از دولت مولداوی جدا شد. روند ادغام قلمروهای سابق شوروی به روسیه در چارچوب نظریه «دنیای روسی» دنبال می‌شود.

بحران در همسایگی روسیه

مایا ساندو، رئیس‌جمهور فعلی مولداوی و نامزد طرفدار غرب، در دومین دوره دوم ریاست‌جمهوری این کشور در ۴ نوامبر در برابر رقیب نزدیک به روسیه خود پیروز شد. اما اکنون گرجستان و مولداوی در مسیرها و جهات متفاوتی حرکت کنند. تصمیم نخست وزیر گرجستان درباره به تعویق انداختن مذاکرات پیوستن به اتحادیه اروپا با موجی از اعتراضات روبه‌رو شد. معترضان در تفلیس، پایتخت گرجستان، شامگاه پنجشنبه هشتم آذر در اعتراض به تصمیم جدید دولت این کشور در برابر پارلمان تجمع کردند.

تظاهرات شامگاه جمعه نهم آذر با حضور معترضان که پرچم‌های گرجستان و اتحادیه اروپا در دست داشتند برگزار شد اما نیروهای پلیس اندکی پیش از نیمه‌شب برای متفرق کردن معترضان اقدام به شلیک گاز اشک‌آور و استفاده از ماشین‌های آبپاش کردند. سالومه زورابیشویلی، رئیس جمهور گرجستان و منتقد سرسخت حزب حاکم، حملات پلیس علیه معترضان و خبرنگاران را «وحشیانه» خوانده و آن را «سرکوب به شیوه روسیه» نامیده است.