اردوغان در آستانه «خودکامگی به سبک پوتین » است؟
ساعت 24 - پلیس روز ۸ سپتامبر به ساختمان مرکزی حزب جمهوریخواه خلق، حزب اصلی اپوزیسیون ترکیه در استانبول یورش برد. در داخل ساختمان، نمایندگان مجلس بهصورت زنده از خود فیلم گرفتند که در حال مسدود کردن راهروها با مبلمان بودند.
نیروهای پلیس که به شدت مسلح بودند برای همراهی گورسل تکین، مدیر موقت حزب که از سوی دادگاه منصوب شده، حضور داشتند تا او به رغم مقاومت رهبران منتخب حزب، کنترل شاخه محلی حزب را در دست بگیرد. رهبرانی که متهم به فساد و تخلفات انتخاباتی هستند و این اتهامات را رد میکنند. گورسل تکین عضو قدیمی حزب جمهوریخواه خلق است که در بالاترین سطوح حزبی خدمت کرده، اما مخالف رهبری کنونی آن بوده است.
او وقتی سرانجام در روز ۸ سپتامبر وارد ساختمان شد، حزب جمهوریخواه خلق در اقدامی نمادین مقر خود را به نشانی دیگری منتقل کرد. این تازهترین فصل در کشمکش چند ماهه بر سر آینده حزب جمهوریخواه خلق، قدیمیترین حزب سیاسی ترکیه و اصلیترین گروه مخالف رجب طیب اردوغان رئیسجمهوری ترکیه است. آنچه در ادامه روی میدهد پیامدهای گستردهای برای صحنه سیاسی ترکیه خواهد داشت.
گونل تول، مدیر مطالعات ترکیه در موسسه خاورمیانه مستقر در آمریکا، میگوید: «این نقطه عطفی برای آینده دموکراسی ترکیه است.»او استدلال میکند که این بخشی از تلاش اردوغان برای تبدیل ترکیه به «یک خودکامگی به سبک روسیه است که در آن رقیبانش را خودش انتخاب میکند. »
تحلیلگران میگویند اختلاف بر سر شاخه استانبول حزب جمهوریخواه خلق میتواند به یک سابقه تبدیل شود، چرا که به پروندهای مشابه در ۱۵ سپتامبر در دادگاه درباره رهبری ملی حزب رسیدگی خواهد شد. یک مقام ارشد حزب جمهوریخواه خلق، رویدادهای استانبول را «پیشپردهای» برای جایگزینی احتمالی رهبری حزب توصیف کرد.
این مقام به بیبیسی ترکی گفت: «بعد از آنچه در استانبول دیدیم هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد، چون تصمیمهایی که گرفته میشود دیگر قانونی نیست، سیاسی است.»اردوغان استدلال میکند که پروندههای قضایی علیه حزب جمهوریخواه خلق ناشی از یک نزاع قدرت داخلی میان رهبری کنونی و حامیان کمال قلیچداراوغلو، رئیس پیشین حزب است.
کمال قلیچداراوغلو بیش از یک دهه حزب جمهوریخواه خلق را رهبری کرد تا اینکه در کنگره ۲۰۲۳ اوزگور اوزال جانشین او شد. پرونده قضایی علیه حزب در حال بررسی این است که آیا آن کنگره باید باطل اعلام شود یا نه، که در آن صورت، احتمالا قلیچداراوغلو دوباره به ریاست حزب بازخواهد گشت.
ناچو سانچز آمور، گزارشگر پارلمان اروپا در امور ترکیه، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس هشدار داد که چنین تصمیمی «به منزله آخرین میخ بر تابوت دموکراسی چند حزبی ترکیه خواهد بود. »گونل تول میگوید این به آن معنا خواهد بود که «انتخابات [و] صندوق رای دیگر اهمیتی نخواهد داشت» و نشانهای از تکمیل «روسیهایسازی یا پوتینیسازی ترکیه» خواهد بود.
اردوغان میگوید این پروندهها انگیزه سیاسی ندارند و دستگاه قضایی مستقل است.او در ۸ سپتامبر درباره تحولات استانبول گفت: «هیچکس در ترکیه از دسترس قانون خارج نیست.»
جدیدترین رویارویی در بحبوحه یک سرکوب چندماهه علیه حزب جمهوریخواه خلق رخ میدهد. اکرم اماماوغلو، شهردار استانبول و نامزد محبوب ریاستجمهوری که از رهبری اوزگور اوزال حمایت میکند، در ماه مارس به اتهام فساد بازداشت شد. او همه اتهامات را رد کرده است.از آن زمان دهها شهردار و مقام ارشد حزب جمهوریخواه خلق در سراسر کشور بازداشت شدهاند.
اردوغان بیش از بیست سال است که ابتدا بهعنوان نخستوزیر و سپس بهعنوان رئیسجمهوری با اختیارات گسترده بر ترکیه حکومت کرده است.او همچنان از محبوبیت گسترده در سراسر کشور برخوردار است.با این حال، حزب عدالت و توسعه او در انتخابات محلی سال گذشته و در بحبوحه بحران شدید اقتصادی، متحمل شکستهای بزرگی شد. ائتلاف حاکم در انتخابات محلی سال ۲۰۲۴ استانهای بزرگی را به حزب جمهوریخواه خلق واگذار کرد.
این بزرگترین موفقیت انتخاباتی اپوزیسیون اصلی در نزدیک به پنج دهه اخیر بود. صنم آدار، پژوهشگر انستیتو آلمانی امور بینالملل و امنیت میگوید: «حزب عدالت و توسعه در ده سال گذشته بهطور مستمر به طور چشمگیری پایگاه مردمیاش را از دست داده است.»
او اظهار میکند که موفقیت انتخاباتی اخیر حزب جمهوریخواه خلق باعث شد این حزب بهعنوان «تهدیدی واقعی» برای بقای دولت اردوغان ظاهر شود. اکنون همه نگاهها به ۱۵ سپتامبر دوخته شده که دادگاه درباره رهبری حزب جمهوریخواه خلق جلسهای برگزار خواهد کرد.
یک نماینده این حزب به بیبیسی ترکی گفت که نگران است دادگاه حتی پیش از آن تاریخ، کنگره ۲۰۲۳ حزب را باطل اعلام کند یا سرپرستی را برای هدایت حزب منصوب کند.
این نماینده گفت: «ما برای هر احتمالی آمادهایم.»حزب جمهوریخواه خلق برنامه دارد در ۲۱ سپتامبر کنگره فوقالعادهای برگزار کند تا در صورت برکناری اوزگور اوزال و تیمش از سوی دادگاه، انتخابات رهبری جدیدی برگزار کند. صنم آدار میگوید: «اگر این یورش چند جانبه به حزب جمهوریخواه خلق به نتیجه برسد، قطعا نشانه رسمی پایان سیاست رقابتی در ترکیه خواهد بود. »
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.