دولت برای پرداخت یارانه نقدی چه برنامه‌ای دارد؟/ حساب و کتاب یارانه و کالابرگ

ساعت ۲۴- دولت برنامه دارد که کالابرگ الکترونیک هرماه به هفت دهک درآمدی اختصاص یابد؛ موضوع اصلی اما، تامین اعتبار این طرح است که با توجه به کسری بودجه بالا و همچنین چالش‌هایی که برای تامین منابع یارانه نقدی ماهانه وجود دارد، می‌تواند به مانعی برای کالابرگ ماهانه تبدیل شود.

در مرحله اخیر طرح کالابرگ، حدود ۲۷ همت اعتبار برای اعطای کالابرگ به هفت دهک درآمدی اختصاص یافت. این رقم برای ۶ ماهه باقی‌مانده از سال به بیش از ۱۶۰ همت می‌رسد؛ آن‌هم در وضعیتی که اگر یارانه سه دهک بالا از فهرست یارانه‌بگیران حذف شود، حدود ۱۳۵ همت نیز برای پرداخت یارانه نقدی به ۷ دهک مورد نیاز است.

کسری مالی در حوزه یارانه‌ها

گزارش دیوان محاسبات کشور از وضعیت منابع و مصارف هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۱۴۰۳ حاکی از این است که در این سال میزان منابع وصولی از محل درآمد ردیف‌های پیش‌بینی شده در قانون بودجه، معادل ۵۷ درصد منابع مصوب و میزان مصارف معادل ۹۰ درصد مصارف مصوب بوده است. به‌عبارتی دولت در سال ۱۴۰۳ درحالی‌که ۵۷ درصد از منابع قانونی حوزه یارانه محقق شده بود، ۹۰ درصد مصارف تکلیفی خود را انجام داده است.

نکته قابل توجه در گزارش دیوان محاسبات کشور این است که در سال گذشته به‌دلیل کافی نبودن منابع وصولی و ناترازی میان منابع و مصارف هدفمندی، دولت برای جبران کسری و همچنین پرداخت بخشی از بدهی‌های انتقالی سال ۱۴۰۲، در مجموع ۲۶۶ هزار و ۷۳۹ میلیارد تومان از محل سایر منابع، شامل دریافتی از خزانه‌داری کل، تنخواه بانک مرکزی و برداشت از حساب شرکت‌های دولتی تامین کرده است.

براساس این گزارش می‌توان متصور شد که امسال نیز اگر وضعیت درآمد و هزینه حوزه یارانه مانند سال گذشته باشد، کسری قابل توجهی وجود خواهد داشت و به‌خصوص با تغییر اعتبار تشویقی طرح کالابرگ و با رشد شتابان تورم، دولت ناگزیر است مبالغ بسیار بالاتری را با برداشت از سایر منابع در دسترس تامین کند.

حساب و کتاب یارانه و کالابرگ ۱۴۰۴

در شرایطی که تامین منابع یارانه نقدی برای دولت کار دشواری است و جبران کسری بودجه کشور نیز با چالش‌های اساسی مواجه شده، این سوال مطرح می‌شود که سرنوشت کالابرگ به کجا ختم خواهد شد و با چه منابعی هرماه اجرا خواهد شد.

ازآنجایی‌که حذف یارانه نقدی ۳ دهک بالا از فهرست یارانه‌بگیران در دستور کار قرار گرفته، دولت می‌تواند با اجرای این سیاست، حدود ۱۵ همت در ۶‌ماه آتی صرفه‌جویی کند؛ اما هزینه یارانه نقدی و کالابرگ ۷ دهک در نیمه دوم سال‌جاری به مرز ۳۰۰ همت می‌رسد که بخش بزرگی از منابع درآمدی آن مانند سال گذشته محقق نخواهد شد.

نکته دیگر اینکه یک دهک از جمعت ایران، از همان ابتدای هدفمندی یارانه‌ها و در طول سال‌های گذشته در فهرست مشمولان قرار نداشته‌اند. بعد از حذف ۳ دهک بالا، فقط ۶ دهک از کل کشور معادل ۶۰ درصد جمعیت کشور در فهرست حمایت دولت باقی خواهند ماند. سوال مهم این است که اگر تحولات اقتصادی باعث لغزش دهک‌های بالایی به سمت جمعیت مشمول یارانه و کالابرگ شود، آیا دولت توانی برای کمک به بخشی از این جمعیت خواهد داشت یا نه.

چه باید کرد؟

سال‌های متوالی است که دولت و مجلس به‌دنبال کالایی کردن یارانه نقدی و تحقق سیاست اصلی آن یعنی کمک به معیشت خانوارها هستند؛ اما طرح کالابرگ در حالی اجرایی شده که یارانه نقدی همه مشمولان این طرح نیز جداگانه پرداخت می‌شود. در شرایط فعلی، هر نفر در سه دهک پایین ماهانه ۴۰۰ هزار تومان یارانه و ۵۰۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ دریافت می‌کند و در ۴ دهک بعدی، ماهانه ۳۰۰ هزار تومان یارانه نقدی و ۳۵۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ تخصیص می‌یابد.

به نوشته خبر آنلاین پیشنهاد کالایی کردن کل حمایت‌های قانون هدفمندی، یکی از موضوعاتی است که کارشناسان مطرح می‌کنند و معتقدند با این کار، دولت می‌تواند با تخصیص اعتبار کمتری، از معیشت خانوارهای هدف حمایت کند و تا حدودی به‌دلیل کالایی کردن حکایت‌ها، بتواند آسیب تورمی بی‌انضباطی‌های احتمالی در تامین منابع مالی مورد نیاز را کمتر کند.