اقتصاد وارد تونل وحشت تحریم می‌شود
ساعت 24 - اکنون که این گزارش را می‌خوانید، یا مکانیسم ماشه فعال شده و جامعه ایران بار دیگر در تنگنای تحریم‌های شورای امنیت گرفتار شده یا با فعال شدن دیپلماسی، خطر بازگشت تحریم‌های همه‌جانبه از سرمان گذشته است. بازگشت «اسنپ‌بک» به معنای احیای پنج قطعنامه تحریمی شورای امنیت است که بین سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ علیه ایران وضع شدند. ا
ین قطعنامه‌ها به‌تدریج فشار سنگینی بر اقتصاد و معیشت مردم وارد کردند، به‌گونه‌ای که در آن سال‌ها تجارت بین‌المللی و انتقال پول تقریباً غیرممکن شده بود.
با توجه به تجربه قبل، فعالان اقتصادی از چشم‌انداز پیش رو آگاه هستند و آثار انتظاری این شرایط را می‌توان در بازارهای سرمایه، طلا، ارز و سایر بازارها مشاهده کرد. در روزهای اخیر، دولت تلاش کرده با اقدامات کوتاه‌مدت، اثرات روانی و اقتصادی بازگشت تحریم‌ها را کاهش دهد. بااین‌حال، تجربه تاریخی به مردم آموخته است که هرگاه مسئولان با اطمینان می‌گویند «نگران نباشید»، احتمالاً باید بیشتر نگران باشند.
سه نهاد مهم اقتصادی، در روزهای اخیر گزارش‌هایی درباره آثار اقتصادی و اجتماعی بازگشت تحریم‌ها تهیه کرده‌اند. در این میان گزارش بانک‌مرکزی به نوعی بازسازی صحنه تحریم‌های بین‌المللی در میانه‌های دهه 1380 است. جمع‌بندی گزارش‌ها نشان می‌دهد که اگر دولت در شرایط کنونی نتواند شرایط را به‌خوبی مدیریت کند و به‌طور مشخص، موفق به تامین منابع مالی و بودجه خود نشود، احتمال بروز بحران‌های اجتماعی وجود دارد. هرچند بانک مرکزی اعلام کرده که در زمان مناسب، روندهای خلق پول را کنترل می‌کند اما با توجه به واقعیت‌های موجود، پولی شدن کسری بودجه و افزایش مستمر تورم در ماه‌های آینده، قطعی است. بانک مرکزی در گزارش خود تاکید کرده که در چهارچوب سیاست‌های تدوین‌شده، با رعایت برخی ملاحظات، انتظارات جامعه را مدیریت می‌کند، اما موج پیش رو چنان عظیم و گسترده است که احتمالاً سیاست‌های پولی را هم بی‌اثر خواهد کرد. سیاستگذار پولی بر این باور است که برای مقابله با آثار تشدید تحریم‌ها، ضروری است تامین ارز کشور بدون وقفه ادامه یابد و ذخایر کالاهای اساسی به میزان کافی نگهداری شود. همچنین باید حساسیت ویژه‌ای نسبت به تامین ارز موردنیاز حوزه دارو وجود داشته باشد تا با کمبود مواجه نشویم. رئیس‌کل بانک مرکزی، اطمینان داده که با رعایت این موارد و در صورت عدم بروز رخدادهای غیرمنتظره، می‌توان تا پایان سال امور اقتصادی را بدون مشکلات اساسی پیش برد.
واقعیت این است که اگر با فعال شدن مکانیسم ماشه، ایران دوباره وارد دوره تحریم‌های همه‌جانبه شود، شرایطی شبیه دهه ۱۳۸۰ شکل می‌گیرد که می‌تواند به بی‌ثباتی اقتصاد منجر شود. مثل گذشته، اقتصاد ایران با محدودیت شدید در صادرات نفت و دسترسی به منابع ارزی روبه‌رو می‌شود و کاهش درآمدهای ارزی فشار زیادی بر بودجه دولت وارد می‌کند که به کسری بودجه منجر می‌شود. در حال حاضر بودجه دولت دست‌کم 800 هزار میلیارد تومان کسری دارد که این کسری در سال آینده می‌تواند بازهم افزایش پیدا کند. جنگ 12روزه هم بر اساس برآوردهای دولت، معادل 400هزار میلیارد تومان تعهد جدید ایجاد کرده و دولت برای جبران این مقدار کسری، از هر روشی که استفاده کند، منجر به افزایش تورم و تشدید فشار به مردم می‌شود.
تجربه دهه ۱۳۸۰ نشان می‌دهد که تحریم‌ها باعث گسترش اقتصاد غیررسمی، و افزایش قابل توجه فساد و تقویت نقش گروه‌هایی شد که از مسیرهای قاچاق، امکان دور زدن تحریم‌ها را داشتند. این‌بار نیز چنین روندی تکرار می‌شود اما تفاوت مهم این است که زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی ایران امروز آسیب‌پذیرتر از قبل هستند؛ تورم مزمن، کسری بودجه مزمن و کاهش اعتماد عمومی شرایطی ایجاد کرده که تاب‌آوری جامعه در برابر فشارهای خارجی کمتر شده است. از سوی دیگر در دهه 1380 اقتصاد ایران با ناترازی انرژی مواجه نبود اما در سال 1404 اقتصاد ایران گرفتار انواع ناترازی است که کار را برای سیاست‌گذاران بسیار دشوار می‌کند.
نکته دیگر اینکه فعال شدن مکانیسم ماشه به معنی محاصره تحریمی ما و نگه داشتن مداوم ایران در چرخه نااطمینانی و بی‌ثباتی است. اینکه توان برنامه‌ریزی از فعالان اقتصادی گرفته شود و اینکه در آماده‌باش دائم به سر ببریم، از نظر اقتصادی، حاوی نتایجی است که دست‌کمی از وقوع جنگ ندارد.
جامعه و اقتصاد ایران اکنون در آستانه ورود به «تونل وحشت» است و به همین دلیل امروز باید با صراحت بیشتری سخن گفت؛ بدون تصمیم‌گیری شجاعانه به منظور تنش‌زدایی داخلی و خارجی، مسیر فعلی می‌تواند به فاجعه‌ای تمام‌عیار منجر شود. محمد طاهری- سردبیر تجارت فردا
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.