بازگشت تونی بلر به دیپلماسی خاورمیانه

ساعت 24 - مطرح شدن نام تونی بلر ۷۲ ساله در طرح دونالد ترامپ برای اداره غزه، ناباوری سیاستمداران و تحلیلگران فلسطینی و همچنین بسیاری از قانونگذاران و سیاستمداران بریتانیایی حزب کارگر ــحزبی که زمانی تحت رهبری او بودــ را برانگیخته است چرا که اعتبار سیاسی وی با تصمیمش در حمایت از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، برای همیشه خدشه‌دار شده است.

زمانی که تونی بلر در سال ۲۰۰۷ برای نخستین‌بار مامور شد تا صلحی پایدار را میان اسرائیل و فلسطینی‌ها برقرار کند، کاخ سفید هشدار داد که نخست وزیر سابق بریتانیا «سوپرمن نیست» و قدرت فراطبیعی ندارد. اکنون، با گذشت سالها و ناکامی در کسب دستاوردی چشمگیر در آن ماموریت، تونی بلراین بار با عضویت در کمیته‌ای برای اداره غزه به رهبری دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، خود را برای مقابله با یکی از لاینحل‌ترین درگیری‌های جهان آماده می‌کند.

بر اساس طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ برای صلح غزه، که هدف آن پایان دادن به جنگ میان اسرائیل و حماس است، قرار است نهادی بین‌المللی به نام «هیئت صلح» تشکیل شود که رهبری آن را دونالد ترامپ برعهده دارد و تونی بلر نیز در آن حضور خواهد داشت؛ هرچند نقش او هنوز مشخص نیست.

رییس جمهور آمریکا، تونی بلر را «مردی بسیار خوب» توصیف کرده و گفته که بلر، خود خواستار عضویت در این هیئت شده است. دفتر تونی بلر نیز، ضمن خودداری از اظهارنظر درباره نقش احتمالی او، در بیانیه‌ای، طرح صلح غزه را «جسورانه و هوشمندانه» خوانده و گفت که این ابتکار، بهترین فرصت برای پایان دادن به جنگ است.

مطرح شدن نام تونی بلر ۷۲ ساله در طرح دونالد ترامپ برای اداره غزه اما ناباوری سیاستمداران و تحلیلگران فلسطینی و همچنین بسیاری از قانونگذاران و سیاستمداران بریتانیایی حزب کارگر ــحزبی که زمانی تحت رهبری او بودــ را برانگیخته است چرا که اعتبار سیاسی وی با تصمیمش در حمایت از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، برای همیشه خدشه‌دار شده است.

کیم جانسون، عضو پارلمان بریتانیا از حزب کارگر، در گفتگو با رویترز، «دخالت» بلر در جنگ عراق را «شرم‌آور و منزجرکننده» خوانده و تاکید کرد که «او برای مسئولیتی که هدف آن برقراری صلح است، کاملاً فرد نامناسبی است.» حماس: هیچ نقشی برای بلر نمی‌پذیریم

طاهر النونو، از مقامات حماس، به صراحت هرگونه نقش تونی بلر در روند سیاسی غزه را رد کرده و گفت که حماس، تحمیل «قیمومت خارجی» بر فلسطینیها را نمی‌پذیرد و «ملت ما خودشان توانایی بیشتری برای مدیریت امور خود دارند. »

تونی بلر پس از یک دهه نخست‌وزیری بریتانیا، ساعاتی پس از استعفایش در سال ۲۰۰۷، به عنوان نماینده گروه چهارگانه (آمریکا، روسیه، سازمان ملل و اتحادیه اروپا) برای حل مناقشه خاورمیانه منصوب شد؛ ماموریتی که هدف آن توسعه اقتصادی و تقویت نهادهای فلسطینی بود.

اما تلاش‌های او برای تحقق راه‌حل دو کشوری بی‌نتیجه ماند و مذاکرات صلحی‌ که بسیار متزلزل بود در سال ۲۰۱۴ شکست خورد. بسیاری از فلسطینی‌ها که میگویند بلر در طول میانجی‌گری‌هایش طرف اسرائیل را گرفته، هنوز هم با سوءظن به او نگاه می‌کنند.

در پی شکست مذاکرات، تونی بلر در سال ۲۰۱۵ از ماموریت خاورمیانه کناره‌گیری کرد و «موسسه تونی بلر» را تاسیس کرد که به دولت‌ها مشاوره می‌دهد و از حمایت مالی لری الیسون، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت اوراکل، برخوردار است. وی همچنین از سال ۲۰۰۸ مشاور بانک جی‌پی‌مورگان -بزرگترین بانک ایالات متحده که در زمینه ژئوپلیتیک مشاوره می‌دهد- بوده و در شورای بین‌المللی این بانک عضویت دارد.

هانی المصری، تحلیلگر سیاسی فلسطین در رام‌الله، می‌گوید که سابقه بلر می‌تواند فلسطینی‌هایی‌ را که او را به عنوان فردی متمایل به ایالات متحده و اسرائیل می‌بینند و مانند بسیاری از اعراب، حمله به عراق را جنایت جنگی می‌دانند، خشمگین کند. او می‌گوید: «تونی بلر یکی از چیزهایی است که مسخره است. اعتبار او در بین فلسطینی‌ها سیاه است.»

با این حال، یکی از سفیران سابق بریتانیا که در دوران نخست‌وزیری بلر در منطقه خدمت می‌کرد، می‌گوید که اشتباه است که بلر را به عنوان فردی جانبدار اسرائیل ببینیم. «او کسی است که درک می‌کند که راه‌حل‌ها باید برای رهبران منتخب اسرائیل قابل قبول باشند. او می‌داند که اسرائیل با وجود تمام کاستی‌هایش، یک دموکراسی است. شما باید در هر شرایطی با اسرائیل همکاری کنید. .. و او مایل به انجام این کار است». توانایی بلر برای پل زدن میان دو طرف‌

برخی دیپلمات‌ها و همکاران سابق تونی بلر نیز از حضور او در ماموریت جدید استقبال کرده‌اند. آن‌ها استدلال می‌کنند که نخست وزیر سابق بریتانیا مورد اعتماد آمریکا، اسرائیل و بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس است و در شرایطی که یافتن فردی مقبول برای همه طرف‌ها دشوار است، می‌تواند این نقش را به خوبی ایفا کند. حامیان تونی بلر همچنین یادآوری می‌کنند که او در دوران نخست‌وزیری بریتانیا، نقشی کلیدی در پایان دادن به ۳۰سال خشونت فرقه‌ای در ایرلند شمالی ایفا کرده است.

تام کلی، سخنگوی دولت در دوران نخست‌وزیری بلر، می‌گوید که اگر به‌دنبال چهره‌ای هستیم که در خاورمیانه مورد قبول همه باشد، «باید مدتی بسیار بسیار طولانی منتظر ماند» اما در همین حال بلر توانایی درک دیدگاه‌های مختلف و ترسیم چشم‌اندازی از آینده بهتر را دارد.

میران حسن، مدیر شورای خاورمیانه‌ای حزب کارگر بریتانیا، که خود در سال ۱۹۹۹ به‌عنوان پناهنده از عراق به بریتانیا آمده، به رویترز گفت که اگرچه بیان این نظر ممکن است محبوب نباشد، اما بلر همچنان می‌تواند گزینه مناسبی باشد. به گفته او: «بلر توانایی برقراری ارتباط دیپلماتیک در سطوح بسیار بالا، جایی که تصمیمات گرفته می‌شود، را دارد» و این میتواند مفید باشد.

رادیو فرانسه