بدهی‌های انباشته؛ چالش پنهان خصوصی‌سازی
ساعت 24 - ساختارهای مالکیت متقاطع و بدهی‌های تسویه‌نشده، خصوصی‌سازی در ایران را به بنگاه‌هایی با درهای بسته و توان توسعه محدود تبدیل کرده است.
در بسیاری از صنایع، به‌ویژه خودروسازی، بازیگران اصلی به صورت متقاطع یا از طریق شرکت‌های فرعی، سهام یکدیگر را در اختیار دارند. این مالکیت متقاطع در ظاهر تنوع سهامداران را نشان می‌دهد اما در عمل کنترل درون گروه صنعتی باقی می‌ماند.
بخش دیگری از چالش خصوصی‌سازی، بدهی‌های مالی و بانکی است که قبل از انتقال مالکیت تصفیه نشده است. این بدهی‌ها شامل وام‌های کلان، بدهی‌های مالیاتی و تعهدات ارزی بوده که بعضاً از سال‌ها قبل باقی‌مانده‌اند.
خریداران جدید، به جای تمرکز بر نوسازی تولید یا بازاریابی، نخست باید منابع قابل توجهی را برای تسویه این بدهی‌ها اختصاص دهند. در بسیاری موارد، بخش عمده برنامه‌های توسعه‌ای حتی شروع نمی‌شود؛ چون اولویت بقا در برابر طلبکاران است.
واکنش بازار سرمایه و افکار عمومی
بازار سرمایه معمولاً نسبت به ساختار مالکیت بسته و بدهی‌های سنگین واکنش منفی نشان می‌دهد. سهامی با چنین ویژگی‌ها معمولاً در زمره دارایی‌های کم‌تحرک و بی‌جاذبه قرار می‌گیرند. افکار عمومی هم این وضعیت را به عنوان نشانه‌ای از «خصوصی‌سازی صوری» می‌بینند؛ واگذاری‌ای که تغییر ساختاری ایجاد نکرده است.
کارشناسان در گفت‌وگو با رسانه‌ها مجموعه‌ای از اقدام‌های اصلاحی را پیشنهاد کرده‌اند: تعیین سقف برای مالکیت متقاطع بین شرکت‌های هم‌صنعت. افشای کامل وضعیت سهامداری پیش از واگذاری برای خریداران بالقوه. برنامه ملی پالایش بدهی‌ها با همکاری دولت، بانک‌ها و نهادهای مالی. ایجاد ضمانت‌های قانونی برای ورود سرمایه‌گذاران مستقل و فناوری‌محور. نظارت پس‌واگذاری با گزارش‌های عمومی منظم از عملکرد شرکت‌ها.
نقش حاکمیت و نهادهای نظارتی
مجلس می‌تواند با اصلاح قانون خصوصی‌سازی، الزاماتی را برای شفافیت کامل مالکیت و اصلاح مالی قبل از واگذاری ایجاد کند. سازمان خصوصی‌سازی نیز باید پیش از هر عرضه، گواهی «مالکیت شفاف و بدهی پالایش‌شده» صادر کند تا سرمایه‌گذار بداند با چه واقعیتی مواجه است.
خصوصی‌سازی تنها زمانی می‌تواند مسیر رقابت و بهره‌وری را باز کند که مالکیت از حلقه‌های بسته خارج و مشکلات مالی پیشین برطرف شود. نمونه ترکیه نشان می‌دهد که اصلاح ساختار مالی و تنظیم مقررات مالکیت می‌تواند واگذاری‌ها را از شکست نجات دهد. در غیر این صورت، خصوصی‌سازی تنها نامی خواهد بود بر واگذاری‌های بدون تغییر واقعی در کارکرد شرکت که این موضوع با خصوصی سازی واقعی در تضاد است.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.