چشم‌انداز تاریک رشد اقتصادی
ساعت 24 - دکتر مهرداد سپه‌وند در سرمقاله امروز روزنامه دنیای اقتصاد نوشته است: اخیرا صندوق بین‌المللی پول، اقدام به انتشار گزارش چشم‌انداز اقتصاد جهانی در ماه اکتبر کرده است. درحالی‌که سال گذشته، این نهاد بین‌المللی برای سال ۲۰۲۵ نگاهی خوش‌بینانه داشت و روندی روبه‌رونق را برای رشد اقتصادی جهانی پیش‌بینی می‌کرد، در اکتبر امسال، بنابر برآوردهای این صندوق، شاهد محو شدن آن خوش‌بینی‌ها و انتظار یک روند کاهشی برای اقتصاد جهان هستیم.
دلیل این امر، طبق گزارش چشم‌انداز صندوق، قبل از هر چیز، متوجه سیاست‌های اقتصادی ترامپ است. سیاست‌هایی که جنگ تعرفه‌ای و حمایت‌گرایی را دامن زده، نااطمینانی را افزایش داده و به پیوستگی زنجیره تامین در سراسر جهان آسیب رسانده است.
این گزارش برای کشورهای بزرگ چون ایالات‌متحده آمریکا و چین کاهش رشد اقتصادی را پیش‌بینی می‌کند. شاید شدیدترین کاهش در رشد اقتصادی برای کشورهای بزرگ متوجه روسیه باشد که درگیر یک جنگ طولانی‌مدت با اوکراین است. در مقابل اتحادیه اروپا، هند و انگلیس مطابق این سند انتظار می‌رود که یک رونق نسبی را در دوره پیش‌رو تجربه کنند. با وجود انتظار کاهش قیمت نفت به دلیل کاهش تقاضا، اوضاع برای کشورهای صادرکننده نفت در مجموع امیدوارکننده است.
جالب‌توجه‌ترین آن شاید افزایش دوبرابری رشد اقتصادی عربستان باشد که نرخ آن از ۲ درصد به ۴ درصد خواهد رسید. با وجود این، مطابق برآوردهای این گزارش، افزایش رشد شامل همه کشورهای صادرکننده نخواهد بود. به عنوان مثال، برای ایران که علاوه بر سیاست‌های فشار حداکثری توسط دولت ترامپ، با تنش‌های امنیتی در منطقه و مخاطرات اسنپ‌بک روبه‌روست، این گزارش بیشترین کاهش در رشد را بین کشورهای صادرکننده نفت پیش‌بینی می‌کند و مطابق پیش‌بینی‌های آن، انتظار می‌رود تا پایان سال جاری میلادی، کشور ما تنها یک رشد ۰.۶ درصدی را تجربه کند، حال آنکه رشد اقتصادی در سال گذشته میلادی برای ایران حدود ۳.۷ درصد بوده است.
جالب توجه است که برخی خبرگزاری‌های داخلی، صرفا به این دلیل که نرخ رشد پیش‌بینی شده در این گزارش اندکی بیشتر از برآورد اولیه در ماه آوریل امسال بوده، از چنین تحول ناخوشایندی اظهار خوشحالی و شعف کرده‌اند و آن را اعترافی از سوی این نهاد بین‌المللی به بی‌تاثیری اسنپ‌بک دانسته‌اند، غافل از آنکه اولا فرآیند انجام این برآوردها و کنترل نتایج و همچنین داده‌های مورد استفاده، با سرعتی که آن‌ها تصور می‌کنند به‌روزرسانی نمی‌شود و تاثیر مواردی از این دست، هنوز در پیش‌بینی‌ها منعکس نشده است و نیاز به زمان دارد. ثانیا، فراتر از بحث پیش‌بینی‌ها، آمار و ارقام واقعی که مرکز آمار منتشر کرده، نشان می‌دهد نرخ رشد اقتصادی در فصل بهار منفی شده است. ثالثا، برآوردهای صندوق بین‌المللی پول تنها برآوردهای موجود از روند اقتصادی در آینده نیست.
پیش‌بینی‌های «مرکز پژوهش‌های مالی و اقتصادی دنیای اقتصاد» که مدتی است با متدولوژی علمی و مشابه متدولوژی به‌کار رفته در نهاد‌های معتبر بین‌المللی و زیر نظر اقتصاددانان برجسته و مطرح کشور برای اقتصاد ایران انجام می‌شود، برای پایان سال جاری میلادی که مطابق با پایان فصل پاییز است، حکایت از منفی شدن نرخ رشد اقتصادی دارد. یادآوری می‌شود این پیش‌بینی‌ها توسط این مرکز در دوره‌های ۶ماهه انجام شده و پیش‌بینی تغییرات مولفه‌های مهم اقتصاد کلان برای چهار فصل آینده را به‌دست می‌دهد. در این بررسی‌ها روش کار کاملا علمی و فارغ از هرگونه سوگیری سیاسی و با استفاده از نتایج ترکیبی پنج مدل کلان‌سنجی است. شایان ذکر است که در دوره‌های گذشته، نتایج پیش‌بینی‌های این مرکز، قابل مقایسه با برآوردهای صندوق بین‌المللی پول بوده و نسبت به آن، خطا‌های پیش‌بینی عمدتا به سمت مقادیر خوش‌بینانه‌تر انحراف داشته است. نهایتا باید به شاخص خرید مدیران اشاره کرد که نشان می‌دهد ارزیابی فعالان صنعتی از وضعیت سفارش‌ها بدبینانه بوده، چنان که این شاخص به زیر عدد ۵۰ افت کرده و وضعیت امیدوارکننده‌ای را نشان نمی‌دهد.
واقعیت آن است که نگرانی از ورود کشور به یک دوره رکودی باید جدی گرفته شود. در سال‌های گذشته هرچند رشد اقتصادی از کیفیت مطلوبی برخوردار نبود، اما به هرحال در مجموع شاهد رشد اقتصادی مثبت بودیم. اما وضعیت اکنون تغییر کرده است. محدودیت در دسترسی به منابع ارزی و ناترازی انرژی و کاهش سرمایه‌گذاری‌ها، صنعت کشور را در وضعیت بحرانی قرار داده است. بعید به نظر می‌رسد مانند گذشته با توجه به افزایش محدودیت‌ها و رشد ناکافی و پرنوسان بخش نفت خام و گاز طبیعی بتوان از این بخش انتظار داشت مانند گذشته بار کاهش نرخ در سایر بخش‌ها را به دوش بکشد.
نتیجه آنکه بدون ترمیم روابط بین‌الملل و انجام اصلاحات ساختاری عمیق در داخل در حوزه‌های مختلف چون انرژی، مالی، بانکی و سرمایه‌گذاری و همچنین توسعه فضای کسب‌وکار، اقتصاد ایران همچنان در وضعیت فرسایش تدریجی باقی خواهد ماند و ممکن است وارد یک دوره بلندمدت رکودی شود. درک واقعیت‌ها همان‌گونه که هست به جای تفسیرهای مناسب ذائقه سیاسیون، از این جهت اهمیت دارد که بدون درک درست از ابعاد مشکلات، امیدی به چاره‌اندیشی و انجام اصلاحات برای برون‌رفت از این شرایط نمی‌توان داشت.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.