حقوق فراموش شده معلولان ایرانی

دوازدهم آذر ماه روز جهانی معلولان است. افراد دارای معلولیت برای آنکه بتوانند مانند دیگر افراد جامعه زندگی کنند باید مورد حمایت جدی از سوی دولت و نهادهای حمایتی قرار بگیرند، از این رو در بسیاری از کشورها قوانین حمایتی قابل توجهی برای این گروه وضع می‌شود.

در ایران نیز قانون حمایت از حقوق معلولان در سال ۸۶ به تصویب رسید و در سال ۹۶ برای آنکه از جنبه زینتی بودن خارج شود، قانون اصلاح شد و قانون جدید حمایت از حقوق معلولان در سال ۹۷ ابلاغ شد. این سند جدید اما بعد از گذشت حدود ۸ سال هنوز به درستی اجرا نشده و صرفا بخش‌هایی از آن به صورت محدود اجرا شده که به گفته فعالان این حوزه، هیچ تاثیری روی وضعیت بد افراد دارای معلولیت نگذاشته است. به گفته این عده، افراد دارای معلولیت در ایران به خصوص در سال‌های اخیر از مشکلات سخت معیشتی رنج می‌برند و قانون حمایت از حقوق معلولان، به خصوص بندهای مربوط به پرداخت کمک هزینه معیشتی و حمایت از اشتغال معلولان یا به مرحله اجرا نرسیده یا به صورت بسیار حداقلی اجرا شده است.

«بهروز مروتی» فعال صنفی حقوق معلولان با اشاره به وضعیت بد معلولان در ایران می‌گوید: قانون حمایت از حقوق معلولان اواخر سال ۱۳۹۶ تصویب و در اردیبهشت ۱۳۹۷ ابلاغ شد. یعنی بیش از هشت سال و چند ماه از ابلاغ این قانون به دستگاه‌های اجرایی می‌گذرد. متاسفانه دولت که طبق قانون اساسی وظیفه اجرای این قانون را برعهده دارد، از اجرای قانون سر باز زده و تنها بهانه‌ای که مطرح می‌کند، مساله کمبود بودجه است.

وی ادامه داد: از آذر ۱۳۹۷ تاکنون بابت‌ عدم اجرای این قانون، اعتراضات گسترده‌ای داشته‌ایم اما طی این سال‌ها تغییر محسوسی در معیشت معلولان رخ نداده است. سالی تنها ۲۰ تا ۳۰درصد افزایش در مستمری اعلام می‌شود اما هیچ‌گاه به‌طور شفاف گفته نشد که این افزایش از چه میزان به چه میزان رسیده است. به عنوان مثال، امسال مستمری از یک میلیون تومان به یک میلیون و 400هزار تومان افزایش یافته که معادل حدود 1.5 کیلو گوشت است. با چنین مبلغی واقعاً نمی‌دانم چگونه می‌توان زندگی کرد! مروتی بیان کرد: مطابق ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان، دولت مکلف است کمک‌هزینه معیشتی به میزان حداقل دستمزد سالانه شورای عالی کار به افراد دارای معلولیت شدید و فاقد شغل پرداخت کند اما پس از سال‌ها اعتراض، این مبلغ از حدود 200هزار تومان به یک میلیون تومان رسیده است، در حالی‌که حداقل دستمزد سالانه اکنون بیش از ده میلیون و 400هزار تومان است. یعنی تنها حدود یک‌دهم مبلغ واقعی پرداخت می‌شود. افزون بر این، بیش از ۳۰۰هزار نفر پشت نوبت دریافت همین کمک‌هزینه معیشتی هستند.

امسال مستمری معلولان از یک میلیون تومان به یک میلیون و 400هزار تومان افزایش یافته که معادل حدود 1.5 کیلو گوشت است. با چنین مبلغی واقعاً نمی‌دانم چگونه می‌توان زندگی کرد

سه میلیون درآمد

برای 30 میلیون هزینه ماهانه

این فعال حوزه معلولان در ادامه گفت: حتی اگر این مبلغ به افراد تعلق بگیرد، مجموع دریافتی آنان با مستمری یک میلیون و 400هزار تومانی و یارانه حدود 300 تا 400هزار تومانی، به سختی به سه میلیون تومان می‌رسد. این در حالی‌ست که خط فقر گاه تا 30 میلیون تومان اعلام می‌شود. بنابراین با سه میلیون تومان نمی‌توان زندگی کرد.

مروتی تاکید کرد: هر سال وضعیت بدتر می‌شود. دولت‌ها می‌آیند و می‌روند و همه‌چیز با شعار و پروپاگاندا پایان می‌یابد. به عنوان نمونه، روز سه‌شنبه ۱۱ آذر ۱۴۰۴ در سالن اجلاس سران مراسم گرامیداشت برگزار شد. سال‌های قبل نیز شاهد چنین جشن‌هایی بودیم که جز شعار و سخنان کلی، نتیجه‌ای نداشته است. این مراسم، پوششی برای نقض سیستماتیک حقوق افراد دارای معلولیت است.

این فعال حوزه معلولان تاکید کرد: وقتی دولت قانون را اجرا نمی‌کند، مجلس بی‌تفاوت است و قوه قضاییه نیز برخوردی ندارد، این یعنی ارکان حاکمیت در جریان ظلمی هستند که طی هشت سال و نیم به افراد دارای معلولیت روا داشته شده است. این وضعیت به نوعی آپارتاید علیه معلولان تبدیل شده است. هرچه شعارها بزرگ‌تر و اغواگرتر می‌شوند، در عمل این آپارتاید سخت‌تر و محکم‌تر می‌شود.

فریاد می‌زنیم اما امیدی نداریم!

مروتی گفت: ایران متاسفانه کشوری معلول‌زا است. سالانه ده‌ها هزار نوزاد معلول متولد می‌شوند و ده‌ها هزار نفر بر اثر تصادفات، حوادث کار یا بیماری‌ها دچار معلولیت می‌شوند اما هیچ برنامه‌ای برای آنان وجود ندارد. سازمان بهزیستی صرفاً به نهادی توزیع‌کننده یارانه تبدیل شده است. بهزیستی، به عنوان سازمان متولی حمایت از حقوق معلولان، خود در نقض سیستماتیک حقوق افراد دارای معلولیت، دست دارد.

وی تاکید کرد: بیش از ۹۵درصد افراد دارای معلولیت زیر خط فقر مطلق هستند. به همین دلیل ما به نشانه اعتراض، ۱۲ آذر جلوی مجلس و سازمان برنامه و بودجه مشکلات خود را فریاد زدیم هرچند امیدی نداریم اما این رسالت ماست که تا زمانی که توان داریم، فریاد بزنیم و بگوییم شعارها دروغ است و وضعیت اقتصادی به شدت اسفبار است.

مروتی در پایان گفت: مشکل اصلی ما اکنون زنده ماندن است. رفاه، درمان و توانبخشی در اولویت نیستند. مشکل ما گرسنگی و بقاست. اگر خانواده‌ها و خیرین نباشند، بسیاری از افراد دارای معلولیت حتی برای نان شب محتاج خواهند بود.

توسعه ایرانی