بحران پنهان «فرزندخواندگی» غیرقانونی

به گزارش ایسنا، بر پایه تازه‌ترین گزارش تحلیلی سازمان بهزیستی، پدیده «مراقبت و فرزندخواندگی غیرقانونی» نه‌تنها کاهش نیافته بلکه در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی نظام حمایتی و قضایی کشور تبدیل شده است. آماری که بهزیستی از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۳ منتشر کرده نشان می‌دهد از هر سه فرزندخواندگی، یک مورد غیرقانونی بوده است.

گزارش تحلیلی پیرامون تجارب عملیاتی سازمان بهزیستی از مراقبت غیرقانونی کودکان توسط فاطمه رضایی کارشناس حقوق کودکان و نوجوانان و با نظارت حمیدرضا الوند مدیرکل دفتر مراقبت و توانمندسازی کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی تهیه شده است.

سید حسن موسوی چلک معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی در مقدمه این گزارش یادآور شده است: یکی از الزامات حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست به اشکال مختلف از جمله فرزند خواندگی این است که هر نوع حمایت و مداخله باید در چهارچوب اسناد و قوانین مرتبط باشد تا هم امکان بررسی دقیق وضعیت خانواده‌ها و هم امکان نظارت اثربخش میسر شود.

 یکی از نگرانی‌هایی که گزارش حاضر هم به آن می‌پردازد فرزند خواندگی غیرقانونی و مشکلاتی است که بعد از مدتی گریبان خانواده‌ها و کودکان در حوزه‌ها و امور مختلف از جمله تحصیل، ازدواج، اشتغال، مدارک هویتی و... می‌گیرد ضمن اینکه غیرقانونی بودن آن هم خود می‌تواند جایگاه قانون و ضمانت اجرای آن را تحت الشعاع قرار دهد.

از مجموع ۱۸۲۴۰ پرونده فرزندخواندگی ثبت‌شده در این بازه زمانی، ۱۳۰۲۰ مورد (۷۱ درصد) قانونی و ۵۲۲۴ مورد (۲۹ درصد) غیرقانونی ثبت شده است.

بیشترین اوج این بحران در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ رخ داده دوره‌ای که در برخی سال‌ها سهم مراقبت غیرقانونی به ۴۴ درصد رسیده است یعنی تقریباً از هر دو کودک یکی از مسیر غیررسمی واگذار شده است.

در دوره زمانی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ یک تغییر محسوس رخ داده است در سال ۱۴۰۲، ۲۰ درصد و در سال ۱۴۰۳، ۲۲ درصد فرزند خواندگی به مراقبت غیرقانونی اختصاص داده شده است.

در این دو سال برعکس سهم فرزند خواندگی‌های قانونی به شدت افزایش یافته است. ۲۰۵۶ مورد در ۱۴۰۲ بالاترین رقم در ۱۲ سال اخیر.

 سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱، دوره‌ای با بالاترین ریسک مراقبت غیرقانونی بوده است در این بازه از هر دو کودک یکی از مسیر غیرقانونی واگذار شده بالاترین سال ۱۳۹۹ با ۴۴ درصد غیرقانونی را نشان می‌دهد.