آسم بیماری نجیبی است

img alt="آسم بیماری نجیبی است" src="http://vista.ir/include/articles/images/6e9e1326616260bc38b7403534073c73.jpg" />

هر نفسی كه فرو می‌رود، ممد حیات است و چون بر می‌آید، مفرح ذات.پس درهر نفسی دو نعمت موجود است و بر هر نعمتی شكری واجب.تا به حال فكر كر‌ده‌اید كه نفس‌كشیدن هم عجب نعمتی است! كافی است یك چیز كوچك باعث شود آدم چند تا سرفه بكند. آن وقت است كه راه نفسش تنگ می‌شود و باید یك جوری سعی كند تنفس طبیعیش را به‌دست بیاورد. یك اتفاقی كه باعث این مشكل می‌شود، آسم است: یك محرك خارجی، سرفه‌های مكرر و دردسرهایی كه اغلب كودكان گرفتارش می‌شوند، ولی خیلی راحت می‌شود از شرشان خلاص شد. چطور؟ مصاحبه ما را با دكتر قانعی بخوانید. دكتر مصطفی قانعی، متخصص داخلی و فوق تخصص ریه و معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشكی بقیه‌اله (عج)، تابلوی كاملی از بیماری آسم را برای شما ترسیم می‌كند.
● به عنوان اولین سوال، تعریف آسم چیست؟
▪ هر فردی كه ریه‌هایش به یك محرك خارجی حساسیت بیش از حد نشان بدهد، به‌طوری كه با دور شدن از آن محرك خارجی با درمان یا بدون درمان به حال عادی برگردد، آسم دارد.
● محرك خارجی یعنی چه ؟
▪ ابتدا باید به این نكته توجه داشته باشیدكه اصل بیماری آسم در خود فرد نهفته است، چرا كه این فرد به یك محرك خارجی كه بقیه افراد در برابر آن هیچ حساسیتی ندارند، حساسیت نشان می‌دهد. بنابراین عوامل خارجی علت بیماری نیستند،‌آنها تشدید‌كننده بیماری هستند، یكی از این مواد خارجی كه همه انسان‌ها در برابرش حساسیت دارند، هیره یا مایت است. هیره‌ها بندپایان بسیار ریزی هستند كه در جاهای مرطوب مثل زیرزمین یا در لابه‌لای پرزها و بدن حیوانات رشد می‌كنند، ولی سایر عوامل برای هر فردی فرق می‌كند. مثلا یك نفر در برابر هوای سرد دچار سرفه می‌شود، یك نفر در برابر گرده گل‌ها و ....
● این حساسیت به محرك خارجی، ارثی است؟
▪ در برابر این پرسش تنها می‌توان گفت در خانواده‌ای كه پدر، مادر یا سایر اعضای فامیل آسم داشته باشند، احتمال اینكه كودكان هم مبتلا به آسم شوند، بیشتر می‌شود.
با این حساب در همان اوایل كودكی باید علا‌ئم آسم ظاهر شود.
بله،بیماری آسم مخصوص كودكان است، اما یك نوع آن به نام آسم بالغین هم وجود دارد كه در بزرگسالی بروز می‌كند.درواقع در یك طبقه بندی، آسم را دو دسته تقسیم می‌كنند: یكی نوع حساسیتی (آلرژیك) كه در سنین كودكی شروع می‌شود و دیگری نوع بالغین كه در فرد بالغ بروز می‌كند بدون اینكه در كودكی، فرد مشكل داشته باشد.
● بیماری آسم با چه علا‌ئمی مشخص می‌شود؟
▪ اگر یك طیف بلند برای این بیماری درنظر بگیریم كه از ( ۱نوع خفیف) تا ( ۱۰۰نوع شدید) درجه‌بندی شده باشد، فردی كه بیماریش در حد عدد صد قرار دارد، در زمان حمله آسم دچار سرفه‌های شدید، تنگی نفس و خس‌خس سینه می‌شود. در چنین زمانی همه می‌توانند حدس بزنند كه این فرد مبتلا به آسم است. علایم بیماری گاه تشدید پیدا می‌كنند و گاه خوب می‌شوند. اما در اوایل شروع بیماری آسم، فرد مبتلا فقط در برابر محرك‌هایی مثل هوای سرد یا فصل خاص یا غیره، چند سرفه خفیف می‌كند.
● آیاآسم بیماری شایعی است؟
▪ در كشور ما كسانی كه تشخیص قطعی آسم برایشان داده می‌شود و مطمئنا آسم دارند، پنج درصد جمعیت هستند. اما جالب است بدانید ۲۰ درصد از افراد جامعه در زندگیشان به نوعی، سرفه حساسیتی در برابر محرك‌ خارجی را تجربه می‌كنند و اگر این تعریف را مبنای سنجش شیوع قرار بدهیم، ۲۰ درصد افراد جامعه به نوعی آسم را تجربه می‌كنند.
آیا عوامل خاصی هم وجود دارند كه كودك را برای ابتلا‌ به آسم مستعد كنند؟
چندی پیش در خبرها آمده بود اگر مادران باردار از اسپری استفاده كنند، احتمال ابتلای فرزندشان به آسم بیشتر خواهد شد.
● شما این امر را تایید می‌كنید؟
▪ ببینید، عوامل خطرزای زیادی شناخته شده‌اند كه احتمال ابتلا به آسم را بالا می‌برند، ولی این فقط یك نوع افزایش شانس فرد برای ابتلا به آسم و نوعی همراهی عوامل خطرزا با آسم است كه از داده‌های آماری به‌دست آمده ؛ نمی‌توان در مورد آنها به‌طور قطع تصمیم‌گیری كرد و فرد را مجبور كرد از این عوامل دوری كند. این عوامل عبارتند از: آلودگی هوا، ورود مواد شیمیایی به غذاهای بشر، تماس انسان با مواد شیمیایی یا صنایع، و مواجه شدن مادر در دوره بارداری با آلودگی‌های شیمیایی.
اما در این میان یك عامل هست كه ارتباط آن با آسم قویا تایید شده و آن هم شغل فرد‌ی است كه مبتلا به آسم شغلی شده، مثلا فردی كه در یك آزمایشگاه شیمیایی كار می‌كند، اگربه‌دلیل شغلش مبتلا به آسم شود، باید حتما شغلش را اصلاح یا ترك كند. در این صورت آسم او هم از بین خواهد رفت.
علا‌متی وجود دارد كه از همان دوران كودكی بتوان حدس زد كه یك كودك دچار آسم است؟
هر كودكی كه پس از یك سرماخوردگی سرفه‌اش برطرف نمی‌شود و طول می‌كشد، احتمالا آسم دارد. همین برای پدر و مادر كافی است كه سرفه طولانی مدت‌ كودك را جدی بگیرند و حتما به پزشك مراجعه كنند.
● برای این كودكان توصیه خاصی وجود دارد؟
▪ محرك‌ها و بوهای شدید، هوای سرد، ورزش، عصبی شدن و بعضی غذاهای صنعتی، آسم كودكان را تشدید می‌كند. در مورد غذاهای صنعتی باید گفت به منظور حفظ طولانی‌مدت این غذاها ماده‌ای به نام نگهدارنده به آنها اضافه می‌شود كه این ماده برای كودكان مبتلا به آسم مضر است. این ماده در غذاهایی مثل شكلات، پفك، سوسیس، كالباس و .... وجود دارد. در مورد حمایت خانواده‌ها هم باید بگویم بیشترین كمكی كه خانواده می‌تواند به كودك بكند، این است كه كودك را برای قطعی شدن تشخیص آسم به پزشك نشان دهد و آسم را درمان كند. بعد از اینكه كودك درمان شد، باید مراقبت كنند تا بیماری عود نكند. به این ترتیب كه غذاهای صنعتی را به آنها ندهند و بیشتر از غذاهای طبیعی استفاده كنند. البته بعضی از غذاهای طبیعی مثل گوجه‌فرنگی و بادمجان و غذاهایی كه رنگدانه داشته باشند، می‌توانند آسم را تشدید كنند. ولی یك نكته را خوب است فراموش نكنید و آن هم اینكه ما نمی‌خواهیم در درمان آسم دید محدودكننده داشته باشیم. این امر باعث خردشدن اعصاب فرد،به ویژه كودكان می‌شود.
● یعنی كودك مبتلا به آسم هیچ محدودیتی ندارد؟
▪ در صورتی كه درمان شود،خیر.اما در صورت درمان نشدن همه چیز برای كودك محدود می‌شود: كودك نمی‌تواند خوب غذا بخورد، خوب بدود یا فعالیت كند. به محض درمان شدن همه این كارها برای او طبیعی می‌شود.
● این درمان به چه صورت است ؟
▪ اولین درمان این بیماری، درمان غیردارویی است، یعنی پیشگیری از تشدید شدن آن. به این صورت كه عوامل محرك را از منزل خارج كرد، مثلاً بالش‌های پر، حیوانات خانگی یا مجسمه‌هایی كه از بقایای حیوانات مرده مثل پرنده ساخته می‌شوند، گل‌‌وگیاه خانگی و هیره. با حذف این عوامل محیطی، شدت علایم كم می‌شود. پس از آن باید كاری كرد كه وضع موجود نیز درمان شود.
درمان دارویی آسم شامل سه دسته دارو است. اول استفاده از كورتیكواستروئیدهای استنشاقی كه همه آنها ریشه مشتركی به نام كورتون استنشاقی دارند كه پایه درمان آسم محسوب می‌شود. دسته دوم داروهای متسع‌كننده برونش (گشادكننده راه‌های هوایی) هستند كه نوعی مسكن به شمار می‌آیند و به طور آنی شخص را درمان می‌كنند،‌‌یعنی فرد به محض احساس اشكال در تنفس از آنها استفاده كرده و مشكلش برطرف می‌شود. مثال این گروه داروها سالبوتامول است. دسته آخر هم داروهای پیشگیری‌كننده مانند كرومولین سدیم هستند كه پزشك برای اینكه فرد دچار بیماری مجدد نشود یا در فصل خاصی دچار بیماری نشود، آنها را تجویز می‌كند.
درمان آسم بر این سه پایه استوار است. اما پایه چهارم پیشگیری است كه ركن اساسی را در درمان می‌سازد.
● استفاده از اسپری آسم روش خاصی دارد؟
▪ بله. داروهای استنشاقی آسم باید به شیوه صحیح و دقیقی استفاده شوند كه متا‡سفانه از راه خواندن بروشور یا نوشته قابل توضیح نیست. این آموزش بسیار ضروری است چرا كه بیش از ۸۰ درصد مبتلایان به آسم از دارو به طور صحیح استفاده نمی‌كنند، چرا كه بروشور دارو را نمی‌خوانند. پزشكان باید به صورت گفتگوی چهره به چهره و نشان دادن عملی، طرز استفاده را به بیمار یاد بدهند، یا فیلم آموزشی به بیماران داده شود كه با چند بار دیدن آن، روش درست مصرف را یاد بگیرند.یك پیشنهاد عملی برای بیماران آسمی این است كه تمام اسپری‌ها را با <آسم یار> استفاده كنند. آسم یار دستگاهی است كه اسپری را در آن می‌زنند و سپس به طور عادی در آن نفس می‌كشند. استفاده از آسم یار راحت‌تر از این است كه بخواهند بدون آن دارو را با روش مخصوص استنشاق كنند.
● دارویی هم وجود دارد كه بیماری را به طوركامل درمان كند؟
▪ هم اكنون در بازار داروهای جدید بسیاری وجود دارد كه هم جنبه تحقیقی و تجاری دارند. داروهای بسیار گران‌قیمتی هم موجودند كه هیچ یك بیماری را علاج قطعی نمی‌كنند. در این باره بهتر است بدانید كه اگرشخصی به شما پیشنهاد كرد كه با استفاده از فلان دارو آسم شما كاملا‌ خوب می‌شود، این پیشنهاد را باور نكنید ، چرا كه آسم خوب‌شدنی نیست، اما كنترل‌شدنی است. برای خانواده‌ای با درآمد مشخص، استفاده از داروهای رایج و ارزان‌تر، مقرون به صرفه‌تر از استفاده از داروهای گران‌قیمتی است كه همان كار را انجام می‌دهند ولو در مدت زمان كوتاه‌تری.
● پس بیماری آسم درمان همیشگی ندارد؟
▪ خیر. باید وضعیت طبیعی را حفظ كرد و مراقب بود تا بیماری عود نكند. اگر عود كرد، باید بلافاصله درمان شود. آسم بیماری نجیبی است و می‌توان با آن زندگی كرد. فردی كه آسم دارد باید بپذیرد كه با آسم زندگی كند نه برای آسم! یعنی نباید هر روز دنبال پزشك جدید و داروی جدید باشد با این امید كه برای همیشه آسمش از بین برود. باید به دنبال این هدف باشد كه آسم را كنترل كند. آسم قطعاً كنترل می‌شود و بعد از آن حتی اگر فرد فوتبالیست هم باشد. می‌تواند فوتبالش را ادامه دهد و زندگی عادی خودش را داشته باشد. اگر كسی نتوانسته بیماری خود را كنترل كند و همیشه مشكل دارد، نشانه این است كه یا پزشك وی موفق نبوده یا بیمار دارو را به طور صحیح استفاده نمی‌كند.