پیام خطرناک بیانیه ضدایرانی استرالیا- ژاپن
ساعت 24 - نشست ماه سپتامبر شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین قرار است از ۱۷ تا ۲۱ شهریورماه برگزار شود؛ نشستی که از هماکنون روشن است بار دیگر برنامه هستهای ایران را در کانون توجه جهانیان قرار خواهد داد.
این نشست در شرایطی برگزار میشود که وضعیت برنامه هستهای ایران در سپتامبر ۲۰۲۵ به نقطهای حساس رسیده است. پس از حملات نظامی به تاسیسات هستهای ایران در ژوئن، تهران همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) را به حالت تعلیق درآورد و در پی آن موضوع ذخایر اورانیوم غنیشده به یک چالش جدی تبدیل شد. این تحولات، تنشها را در سطح بینالمللی افزایش داده و نگرانیها از تشدید بحران هستهای را به دنبال داشته است.
در همین حال میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین نیز با تاکید بر این موضوع یادآور شد که پرونده ایران مهمترین محور گفتوگوهای اعضای شورای حکام خواهد بود.
این وضعیت در حالی است که جمهوری اسلامی طی سالهای گذشته بارها تاکید کرده برنامه هستهایاش صرفاً اهداف صلحآمیز دارد، حجم انبوه گزارشها و بیانیههای بینالمللی پیرامون ایران نشان میدهد که بار دیگر فضای بینالمللی به سوی تمرکز بر پرونده تهران میرود.
این بار اما تفاوتی مهم وجود دارد؛ شمار کشورهایی که مستقیماً در این موضوع موضعگیری میکنند یا آن را تهدیدی برای امنیت خود میدانند، در حال افزایش است.
از بیانیه توکیو-کانبرا تا تنش دیپلماتیک میان تهران و استرالیا
نخستین نشانههای شکلگیری یک بلوک جدید علیه ایران را میتوان در موضعگیری همزمان استرالیا و ژاپن دید.
وزرای خارجه دو کشور در بیانیهای مشترک از تهران خواستهاند به تعهدات پادمانی خود پایبند بماند، دسترسی کامل بازرسان آژانس به تاسیسات هستهای را فراهم کند و نگرانیهای جامعه جهانی درباره ذخایر اورانیوم غنیشده را برطرف سازد. این بیانیه همچنین بر لزوم بازگشت ایران به میز مذاکره تاکید دارد.
در پی صدور این بیانیه، سفارت ایران در توکیو بلافاصله واکنش نشان داد و موضع ژاپن را «جانبدارانه و غیرقابلقبول» خواند. ایران در این واکنش دیپلماتیک، آمریکا و اسرائیل را متهم کرد که با حمله به تاسیسات هستهای صلحآمیز ایران روند دیپلماسی را تخریب کردهاند و بنابراین این کشورها باید مورد مواخذه قرار گیرند، نه تهران. اما تنش اصلی در روابط ایران و استرالیا زمانی اوج گرفت که دولت کانبرا، سفیر ایران را به دلیل اتهام دخالت در دو حمله یهودیستیزانه در سیدنی و ملبورن اخراج کرد.
سازمان امنیت داخلی استرالیا مدعی است ایران هدایت این حملات را برعهده داشته؛ اتهامی که تهران آن را قویاً رد میکند. پس از آن، استرالیا فعالیت سفارت خود در تهران را تعلیق و تمام کارکنانش را از ایران خارج کرد. ایران نیز در این میان منفعل نماند و سفیر استرالیا را از تهران اخراج کرد و این رخداد عملاً روابط دو کشور را به سطحی بیسابقه از تنش رسانده است.
.
انفجار بلوکبندیها؛ ورود ژاپن و استرالیا
اما شرایط کنونی تفاوتی اساسی با گذشته دارد. ورود ژاپن و استرالیا به صف کشورهایی که بهطور مستقیم و علنی علیه برنامه هستهای ایران موضع گرفتهاند، نشاندهنده شکلگیری یک بلوک جدید است. این کشورها هرچند عضو شورای امنیت نیستند، اما بهعنوان قدرتهای اقتصادی و سیاسی منطقهای میتوانند با همراهی کشورهای پیرامونی خود یک ضلع تازه در برابر ایران ایجاد کنند.
ژاپن تا سالهای اخیر تلاش میکرد میان تهران و غرب نقش میانجی ایفا کند و حتی در مقاطعی پیامرسان بین ایران و آمریکا بود. استرالیا نیز روابط نسبتاً باثباتی با ایران داشت. اما اکنون هر دو کشور در موقعیتی تازه قرار گرفتهاند؛ موقعیتی که به تقویت اجماع علیه ایران میانجامد.
این تغییر آرایش، کار تهران را بسیار دشوارتر میکند. چراکه تا پیش از این، دستگاه دیپلماسی ایران موفق شده بود مانع از پیوستن این کشورها به صف مخالفان جدی شود، اما اکنون با یک جابهجایی مهم روبهرو هستیم که به معنای افزایش تعداد بازیگران منتقد برنامه هستهای ایران است.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.