نیکوتین : شمشیر دولبه برای مغز ؛ از تمرکز تا اعتیاد

ساعت ۲۴- اکونومیست --"بسیاری از افراد می‌گویند سیگار می‌کشند تا «تمرکزشان حفظ شود». این موضوع باعث شده است تا دانشمندان بررسی کنند که آیا نیکوتین می‌تواند به طور مستقیم بر توانایی فکری افراد تاثیر بگذارد یا خیر.

در سال ۲۰۱۰، محققان در موسسه‌ی ملی بهداشت آمریکا نتایج ۴۱ آزمایش در مورد اثرات شناختی نیکوتین را بررسی کردند. در این آزمایش‌ها، به شرکت‌کنندگان یا دارونما داده شده بود یا نیکوتین (هرچند در چند مورد از تنباکو به جای نیکوتین خالص استفاده شده بود). آن‌ها دریافتند که مصرف نیکوتین «اثرات مثبت قابل توجهی» بر توجه و حافظه دارد. این تیزبینی ذهنی به این دلیل رخ می‌دهد که نیکوتین یک محرک است. نیکوتین به نورون‌ها فشار می‌آورد تا مواد شیمیایی مغز به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی، از جمله دوپامین، گلوتامات، نورآدرنالین و سروتونین را آزاد کنند. این مواد باعث افزایش هوشیاری، یادگیری، حافظه و کنترل حرکتی می‌شوند. مطالعات اسکن مغزی نیز نشان می‌دهند که خواص محرک نیکوتین، جریان خون را به بخش‌هایی از مغز که در تفکر نقش دارند، مانند قشر پیش‌پیشانی (prefrontal cortex) و تالاموس، افزایش می‌دهد. با وجود چنین شواهد قانع‌کننده‌ای از فواید، این وسوسه به وجود می‌آید که فکر کنیم نیکوتین یا ترکیبات مشابه آن ممکن است حتی به عنوان داروهای درمانی مفید باشند. یک مطالعه که در سال ۲۰۱۷ در مجله Nature Medicine منتشر شد، نشان داد که چگونه نیکوتین نواقص ذهنی را در موش‌هایی که دارای یک نوع ژن مرتبط با اسکیزوفرنی در انسان‌ها بودند، معکوس کرد و دریچه‌ای را برای درمان‌های جدید باز کرد. همچنین، یک بررسی در سال ۲۰۲۳ نشان داد که نیکوتین حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت را در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و پارکینسون بهبود بخشید. اما این تاثیر بر شیمی مغز یک روی نگران‌کننده نیز دارد. این احتمال وجود دارد که قرار گرفتن منظم در معرض نیکوتین در دوره‌های حیاتی رشد، به‌ویژه در دوران جنینی یا نوجوانی، مغز را به روش‌های نامطلوبی بازسازی کند. از آنجایی که آزمایش دقیق این مسائل بر روی انسان‌ها غیراخلاقی است، دانشمندان به دنبال سرنخ‌هایی در مطالعات حیوانی هستند، هرچند یافته‌ها مستقیماً قابل تعمیم نیستند. در یک مطالعه روی موش‌های صحرایی، محققان دریافتند که قرار گرفتن در معرض نیکوتین در دوران نوجوانی (اما نه در بزرگسالی)، باعث شد که حیوانات در آینده شتاب زده و بی فکرتر عمل کنند و ناتوانی در توجه به محرک‌های بصری نشان دهند. مطالعه دیگری نیز نشان داد که موش‌های صحرایی که در نوجوانی در معرض نیکوتین قرار گرفته بودند، بعداً رفتارهایی شبیه به اضطراب و افسردگی از خود نشان دادند. نتایج مشابهی برای موش‌هایی که در دوران جنینی در معرض نیکوتین قرار گرفته بودند، نیز مشاهده شده است. و نیکوتین واقعاً اعتیادآور است. دوپامینی که نیکوتین به ویژه در ناحیه‌ای از مغز به نام هسته‌ی اکومبنس (nucleus accumbens) تحریک می‌کند، با ایجاد یک احساس لذت‌بخش، شبکه پاداش مغز را فعال می‌کند؛ حسی که وقتی از بین می‌رود، فرد را به مصرف دوباره نیکوتین سوق می‌دهد. در میان داروهای روان‌گردان، این وضعیت منحصر به فرد نیست. به عنوان مثال، الکل و کافئین نیز می‌توانند به مغز در حال رشد آسیب برسانند، با این حال فوایدی برای بزرگسالان دارند. با این حال، باید فواید نیکوتین برای تقویت ذهنی را در بستر مناسب خود در نظر گرفت؛ زیرا اعتیاد، به عنوان یک عارضه جانبی، چیزی نیست که بتوان به سادگی از آن چشم‌پوشی کرد. "

بر اساس مقاله‌ای از اکونومیست - منصوره نصرتی کردکندی