حاملگی و آسم
می توان گفت جدی ترین مشکل دوران بارداری آسم می باشد . در واقع ، آسم تقریباً ۷ درصد از زنان در سنین باروری را درگیر می کند .
آسمی که بخوبی کنترل شده باشد معمولاً خطر چندانی برای مادر و جنین ایجاد نمی نماید . اگر چه آسم کنترل نشده ، بندرت کشنده می باشد ، می تواند مشکلات جدی برای مادر ایجاد نماید شامل فشارخون بالا ،مسمومیت خونی و زایمان زودرس .
● در مورد جنین ، اختلالات ناشی از آسم کنترل نشده مادر عبارتند از : افزایش احتمال مرده زایی ، زایمان رودرس ، کاهش رشد جنین ، کاهش وزن جنین .
آسم از طریق مراقبتهای دقیق پزشکی براحتی قابل کنترل می باشد و نباید بعنوان دلیلی برای اجتناب از حاملگی بحساب آید . اکثریت راههای درمانی کنترل آسم در زمان حاملگی نیز بی خطر می باشند و برای جنین مخاطره ای ایجاد نمی نمایند .
اگر چه نتیجه یک بارداری را هرگز نمی توان تضمین نمود ،اکثریت خانمهای باردار با آسم و آلرژی بشرط اینکه توسط یک پزشک متبحر تحت کنترل باشند براحتی این مرحله را سپری می نمایند .
آسم در واقع شرایطی است که در آن راههای هوایی ریه ها بدنبال اسپاسم عضلات محیطی آنها ، تجمع مواد مخاطی و التهاب دیواره راههای هوایی بدنبال تجمع سلولهای التهابی دچار تنگی می شود . بیماران مبتلا به آسم برخلاف بسیاری از بیماریهای دیگر ریوی قابل برگشت به شرایط عادی هستند .
بیماران آسمی اکثراً مشکل راههای هوایی خود را بصورت تنگی و فشار تفسیر می نمایند . ضمناً به تنگی و کوتاهی نفس ، سینه درد ، سرفه و صداهای ناهنجار تنفسی اشاره می کنند . علائم بیماران آسمی ممکن است در برخورد با مواد حساسیت زا ، فاکتورهای محیطی ، فعالیتهای ورزشی ، عفونت و استرسها تشدید یابد .
● اثرات حاملگی بر آسم :
▪ زمانیکه یک خانم مبتلا به آسم باردار شود در ۳۰ درصد موارد وضعیت او در طی حاملگی بهتر می شود ، در ۳۰ درصد موارد بدون تغییر می ماند و در ۳۰ درصد موارد نیز وضعیت بدتر می شود . طبق بررسیهای انجام گرفته :
▪ خانمهایی که دچار آسم شدید هستند معمولاً در طی حاملگی دچار تشدید علائم می گردند در حالیکه آسم خفیف معمولاً با بهتر شدن علائم همراه است .
آسم معمولاً طی هفته ۲۴ تا ۳۶ حاملگی رو به بدتر شدن می گذارد در حالیکه ۱۰ درصد یا کمتر ▪ از زنان حامله طی زایمان دچار مشکل می شوند .
▪ تغییرات آسم در طی حاملگی معمولاً ۳ ماه بعد از زایمان بحالت عادی بازمی گردند.
▪ آسم البته بصورتهای مختلفی در طی حاملگی تحت تأثیر قرار می گیرد . تغییرات هورمونی در طی حاملگی معمولاً بینی ، سینوسها و ریه را تحت تأثیر قرار می دهد . افزایش هورمونهای زنانگی ( بخصوص استروژن ) در طی حاملگی ( بخصوص در سه ماهه سوم ) باعث احتقان بینی و در نتیجه گرفتگی بینی می شود .
▪ افزایش هورمون پروژسترون گاهی منجر به کوتاهی و تنگی نفس می گردد . این علائم گاهی ممکن است با تأثیر مواد حساسیت زا و تحریک کننده های آسم اشتباه شود که البته یک پزشک متبحر با کمک روشهای تشخیصی مختلفی که در اختیار دارد ( مانند اسپیرومتری ) می تواند این علائم را تفکیک نماید .
● ارزیابی جنین
در یک خانم حامله مبتلا به آسم ، نوع ارزیابی جنین و دفعات آن بر اساس سن حاملگی و ریسک فاکتورهای مادر تعیین می گردد .
سونوگرافی قبل از هفته ۱۲ حاملگی در صورت وجود شبهه ای در مورد زمان حاملگی و بعد از آن در صورت کاهش رشد جنین باید انجام شود . البته ارزیابی ضربان قلب جنین به روشهای مرسوم در پزشکی نیز می تواند عامل مهمی برای ارزیابی سلامتی جنین باشد . در سه ماهه سوم حاملگی در خانمهای باردار با علائم شدید ، دفعات ارزیابی جنین باید افزایش یابد . ضمناً بیماران آسمی باید توجه بیشتری در مورد تعداد حرکات جنین خود داشته باشند .
در طی یک حمله شدید آسم که علائم رو به بهبودی نیستند خطر پائین آمدن اکسیژن در خون مادر وجود دارد که در این حالت ارزیابی وضعیت جنین بخصوص از نظر میزان ضربان قلب جنین حائز اهمیت است در همان حال ارزیابی وضعیت ریه مادر نیز باید مورد توجه قرار گیرد .
در عین حال باید مجدداً متذکر شد که اکثریت افراد مبتلا به آسم در طی حاملگی و زایمان دچار مشکل حادی نمی شوند .
● کنترل بیماری :
ارتباط نزدیکی بین آسم و آلرژیها وجود دارد . اکثریت بیماران ( ۷۵ تا ۸۵ درصد ) به یک یا چند ماده حساسیت زا حساسیت دارند . حساسیت به حیوانات خانگی معمولاً بعلت پروتئین موجود در پوسته های بدن ، ادرار و بزاق ایجاد می شود . این مواد حساسیت زا ممکن است منجر به تحریک علائم آسم و یا بدتر شدن آنها شوند .
البته مواد دیگر نیز ممکن است منجر به بدتر شدن آسم و آلرژی شوند . این مواد عبارتند از : دود سیگار ، رنگ ها و بوی مواد شیمیایی ، بوی بعضی از مواد ، آلودگیهای محیطی و داروهای نظیر آسپیرین ، بیماریهائی نظیر میگرن و اختلالات قلبی .
● طبیعتاً مهار این مواد آلرژن می تواند شدت و دفعات حملات آسم را کاهش دهد و بدین منظور توصیه های زیر را می توان انجام داد :
▪ حیوانات خانگی عامل حساسیت زا را از خانه خارج نمائید یاحداقل در خارج از اطاق خواب نگهداری نمائید .
▪ بالشها ،لحاف و پتوهایی که احتمالاً عامل ایجاد حساسیت هستند را با کمک پوششهای مناسب بپوشانید .
▪ در صورت امکان لحاف و تشک مورد استفاده یاحداقل پوشش آنها را بصورت هفتگی در آب جوش بشوئید و خشک نمائید تا احتمال وجود تخم حشرات کاهش یابد .
▪ میزان رطوبت منزل را به زیر ۵۰ درصد کاهش دهید تا احتمال رشد تخم حشرات و قارچها کاهش یابد .
▪ پنجره ها را ببندید و فعالیت خارج از منزل را بین ساعت ۵ صبح تا ۱۰ صبح که مواد حساسیت زا در بالاترین غلظت هستند کاهش دهید .
▪ سعی کنید در معرض بوی مواد شیمیایی و بخصوص دود سیگار قرار نگیرید .
● آیا می توان از داروهای کنترل کننده آسم در حین بارداری استفاده کرد ؟
▪ اگر چه مواد دارویی مورد استفاده در آسم در حین بارداری صددرصد بی خطر نیستند ، پزشک شما بدقت از داروهایی استفاده می کند که کمترین عارضه را داشته باشند .
آسم بیماریست که علائم آن از یک روز به روز دیگر یا از یک فصل به فصل دیگر متفاوت است . لذا برنامه درمانی باید بر اساس شدت بیماری و علائم طی حاملگی تنظیم گردد . باید توجه داشت که استفاده از داروها نباید باعث فراموشی کنترل و مهار مواد حساسیت زا و تحریک کننده ها شود چرا که مهار این مواد طبیعتاً نیاز به داروها را کاهش می دهد .
● بطور کلی در طی حاملگی درمان دارویی بر اساس موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد :
▪ داروهای استنشاقی ارجح هستند چرا که میزان عوارض کمتری دارند .
▪ داروهای ضدآسم در طی سه ماهه اول بیشتر محدود می شوند .
▪ باید توجه داشت اختلالات جنینی بندرت ( کمتر از ۱٪ ) موارد دیده می شود .
▪ داروهای مورد استفاده در طی زایمان و شیردهی نیز می توانند استعمال شوند .
▪ بهرحال باید توجه داشت که خطرات آسم کنترل نشده از مصرف داروهای ضدآسم بسیار بیشتر است .
▪ ضمناً درمان آسم در طی حاملگی باید از همان ابتدا و بدقت توسط پزشک صورت گیرد .
منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.