ثروت ملی 360 میلیارد دلاری عربستان چه می کند ؟

ساعت 24 -در آغاز سال ۲۰۲۰ ، زمانی که بدلیل بی ثباتی ناشی از کووید-۱۹ و توقف اقتصاد جهانی شاخص های بورس امریکا سقوطی ۳۰ درصدی را نشان می دادند، صندوق های ثروت ملی عربستان در این وضعیت فرصتی برای تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری هایشان می دیدند.

در کمتر از چند هفته، صندوق ثروت ملی عربستان، ، هشت میلیارد دلار در بازارهای امریکا سرمایه گذاری کرد و سهام شرکت های چند ملیتی مانند بوئینگ، فیس بوک، دیسنی، ماریوت، استاربوک ، فایزر و بانک امریکا را خرید.

این نهاد که دارای سرمایه ای معادل ٣٦٠ میلیارد دلار است همانطور که مدیر آن یاسر الرمیان تاکید دارد ، از « همه فرصت ها» استفاده می کند. کوانتن دوپیمودان، متخصص عربستان سعودی در Research Institute for European and American Studies (Rieas) توضیح می دهد :« آنها با قیمت بسیار پائین سهام شرکت های مستحکم در صنایعی که آنها نیز مقاومند را خریداری می کنند». این راهکار تقلیدی است از صندوق ثروت ملی قطر. با استفاده از بحران مالی ٢٠٠٨-٢٠٠٩ ، Qatar Investment Authority ، در موسساتی مانند ، کردی سوئیس(Crédit suisse)،بارکلیز(Barclays)، فولکس واگن و پورشه سرمایه گذاری کرد. وزیر اقتصاد امارات به نوبه خود اعلام کرد که صندوق ثروت ملی کشورش در بحران اخیر بر سرمایه گذاری های بین المللی متمرکز شده است.

با اینهمه بعضی از این سرمایه گذاری ها سوال برانگیزند. در همان زمانی که عربستان سعودی وعده می دهد که وابستگی اش را به درآمد نفتی کم کند، صندوق ثروت ملی کشور در غول های طلای سیاه سرمایه گذاری می کند. کوانتن دوپیمودان پاسخ می دهد که متنوع سازی اقتصاد محلی با سرمایه گذاری های فرصت طلبانه در بورس در تناقض نیست. او یادآوری می کند:« آنها تخصص بالائی در بازارهای طلای سیاه دارند و دلیلی ندارد آنرا از امروز به فردا کنار بگذارند ».مشارکت ٨ درصدی در سرمایه Carnival، اولین اپراتور سفرهای دریائی (کروز)، انتقاد های به همراه داشته است. مدل اقتصادی این موسسه برمصرف کالایی بنا شده ، که در سرزمین عربستان ممنوع است. علی رغم این دوگانگی ، این سرمایه گذاری برای تشویق این موسسه به گنجاندن عربستان در مقصد های مسافرتی اش است . عربستان قصد دارد که فعالیت جهانگردی غیر مذهبی را در کشورش گسترش دهد. برای جلوگیری از رسانه ای شدن این سرمایه گذاری، صندوق ثروت ملی عربستان ،به پیشنهاد کوانتن دوپیمودان اینکار را از طریق صندوق های دیگر انجام می دهد.او می گوید:« اینکار هر چند محافظه کارانه تر است اما بیشتر در چارچوب فعالیت یک صندوق ثروت ملی است».

سرمایه گذاری های محلی

برای مردم عربستان به خطر انداختن ثروت ملی در نوسانات و بی ثباتی بازار های بورس جهانی یک عمل تحریک آمیز دیگر است . آنها هنوز از سه برابر شدن مالیات بر ارزش اضافه نسبت به سال ٢٠١٩ که برای پرکردن کسری بودجه اعلام شده، عصبانی هستند. بی اعتمادی آنها بویژه با ضرر مشارکت در SoftBank ، صندوق سرمایه گذاری ژاپنی، تشدید شده است. یکی از مدیران صندوق سرمایه گذاری که در منطقه فعال است می گوید: « توجیح سرمایه گذاری در شرکت های خارجی در شرائطی که موسسات محلی شکوفا با کمبود نقدینگی روبرو هستند و اقتصاد از رونق افتاده و بیکاری اوج گرفته است، کار آسانی نیست». اقتصاد عربستان که از همه گیری کووید-١٩ و باد وحشتی که بربازار نفت وزیده، صدمه خورده است، در رکود بسر می برد. تولید ناخالص داخلی با کاهشی بی سابقه از دو دهه پیش روبروست و براساس برآورد Oxford Economics یک میلیون و هفتصد هزار نفر تا آخر سال بیکار خواهند شد.اگر چه مدل اقتصادی صندوق های ثروت ملی مستحکم است اما با سقوط چشمگیر قیمت نفت از سال ٢٠١٤، مدل اقتصادی دولتهای صاحب این صندوق ها هر چه بیشتر متزلزل می گردد. بدین ترتیب استفاده از این ابزارهای جابجائی مالی در جهت تشویق رشد اقتصادی هرچه بیشتر مطرح می شود. ناصر سعیدی، وزیر سابق اقتصاد لبنان، در یک کنفرانس اینترنتی انستیتوی مطالعات کشورهای خلیج فارس در واشنگتن می گوید:« صندوق های ثروت ملی می توانند نقش ابزارهائی برای دولت های منطقه برای تنوع بخشیدن به اقتصاد را بازی کنند». او پیشنهاد می کند که این سرمایه ها در اقتصاد محلی برای تامین مالی نوآوری، صنعت ، تکنولوژی های جدید و بهتر رقومی سازی جامعه برای دوران «پسا نفت»، تزریق شوند. دیدگاهی که از سوی صندوق بین المللی پول نیز توصیه می شود.

کشور های خلیج فارس که به ناروشن بودن آینده آگاهی دارند چاره ای جز تجدید سازمان اقتصاد های محلی ندارند و صندوق ثروت ملی در این چارچوب نقشی راهبردی بازی می کنند. در عربستان سعودی، ولیعهد محمد بن سلمان قصد دارد که دگرگونی اقتصادی را بواسطه صندوق ثروت ملی با پنج برابر کردن دارائی های مالی آن پیش برد. در میانه جهان سابق و آینده، کشورهای خلیج [فارس] رودروی چالش احیای مجدد خویش قرار گرفته اند. پیش از آنکه کسری بودجه ها ذخائر مالی صندوق های ثروت ملی را محو کنند.