رانت اطلاعاتی و فساد سیستمی در بورس

ساعت 24- در حال حاضر متاسفانه رانت اطلاعاتی وجود دارد و برخی قیمت‌های بالا را ایجاد کرده و بعد سهام خود را می‌فروشند و خالی می‌کنند و از بازار آن شرکت خارج می‌شوند و عده دیگری سهام آنها را می‌خرندو این یعنی یک فساد سیستمی پشت برخی معاملات است.

dir="RTL"> یک عده‌ای از شرکت‌های با عملکرد ضعیف پول می‌گیرند تا این شرکت‌های ضعیف را در بورس پذیرش کنند. چون قیمت‌ها خیلی بالاست و آنها می‌توانند با فروش سهام ضعیف خود به قیمت بالا سود کنند. عده‌ای نیز در حال خروج و در رفتن از بازار هستند. وقتی گوگل وارد بورس نزدک در امریکا شد، مدیران آن حق نداشتند که 51 درصد سهام آن را تا 6 سال بفروشند. زیرا این شرکت دانش بنیان بوده و مدیران باید در آن باقی بمانند تا همچنان به بهره وری و سود آوری مشغول باشند و سهامدار جدید دچار زیان نشود و مدیران همچنان احساس تعلق به شرکت داشته باشند. اما در حال حاضر شرکت‌هایی در فرابورس ایران داریم که سهامدار اصلی از شرکت خارج شده و شرکت را فروخته و رفته و همه را خالی کرده است.در بورس‌های معتبر جهان، بیش از 50 درصد سهام را نگه می‌دارند تا همچنان سرمایه‌گذاری و بهره وری و سودآوری ادامه یابد. یعنی ریسک‌های مربوط به گزارش غلط دادن، فساد و رانت اطلاعاتی و اقدامات سیستمی در بورس ایران وجود دارد و نمی‌توان منکر آن بود.اما یکسری شرکت‌های صادراتی هستند که شفافیت دارند و سود خوبی داشته‌اند و مدیران و سهامداران اصلی و قدیمی آن حاضر به فروش سهام خود نشده‌اند. حداقل شرکت‌هایی که بنیان‌های قوی دارند را باید خریداری کرد و نباید پول خود را در بازار پایه صرف کنید و بهتر است که در شرکت‌هایی که عملکرد بهتری داشته‌اند سرمایه‌گذاری شود.همچنین باید تنوع به سرمایه‌گذاری‌ها داد باید بخشی را در صندوق طلا، گواهی سپرده طلا و شرکت‌های خوب گذاشت و نباید تمام پول خود را در شرکت‌هایی گذاشت که تنها رشد قیمت سهام دارند.وی در پاسخ به این پرسش که آیا عفو مالیاتی باعث عدم نظارت بر گذشته شرکت‌ها نخواهد بود، گفت: ایجاد شفافیت و حساب وکتاب و پرداخت مالیات، باعث خواهد شد که عملکرد شرکت‌ها در آینده بهتر شود و حداقل این امتیاز را دارد که عملکرد شرکت‌ها را بهتر خواهد کرد.وی در پاسخ به این پرسش که چرا به کارگران و مدیران به جای پول و حقوق، سهام نمی‌دهند تا احساس تعلق داشته باشند، گفت: در زمان انقلاب سپید و قبل از انقلاب نیز که سازمان گسترش شکل گرفت چنین مشکلاتی وجود داشته و خسروشاهی از مسوولان وقت اقتصادی کشور در این زمینه می‌گوید در زمانی که ما دقیقا نیاز به تشکیل سرمایه داشتیم و باید سود را صرف سرمایه‌گذاری‌ها می‌کردیم به دلیل قانون آن زمان باید سود شرکت‌ها را تقسیم می‌کردیم تا بدهی شرکت‌ها به کارگران مستهلک شود. در حالی که لازم بود سهام به آنها بدهند و سود و پول موجود را صرف سرمایه‌گذاری‌ها کنند.در کشورهای غربی نیز به جای حقوق سهام به مدیران می‌دهند. زیرا اگر سهام داشته باشد تلاش خواهد کرد و با رشد قیمت سهام و سود سهام با منافع بیشتری همراه خواهد شد. مدیر باید در یک دوره حداقل 5 ساله زحمت بکشد تا بهره‌وری و عملکرد و سود شرکت بالا برود و بتواند از منافع سودی که ایجاد کرده بهره مند شود و این موضوع به احساس تعلق و ماندگاری مدیران کمک می‌کند.در شرکت‌های تک که نیروی انسانی و دانش افراد حرف اول را می‌زند به مدیران آپشن‌های مشخص از سهام می‌دهند و بخش عمده‌ای از حقوق و بهره وری آنها را سهام تشکیل می‌دهد. اما در مورد کارگران نمی‌توان حقوق و معیشت آنها را با سهام جبران کرد و لازم است که حقوق داده شود. اما درمورد مزایای پایان خدمت کارگران می‌توان سهام ارایه کرد. شاید این مزایا باعث شود که کارگران سهام کارخانه و شرکت خود را بخرند. در صندوق‌های بازنشستگی نیز امکانات خرید سهام شرکت ایجاد می‌شود. بانک‌ها و دولت نیز به کارکنان وام می‌دهد که سهام شرکت خود را بخرند و این موضوع باعث تشویق کارگران و مدیران در بهبود عملکرد شرکت‌ها می‌شود. در شرکت سهامی عام تضاد منافع بالاست و باید مدیریت شود لذا باید مدیریت شود زیرا آینده و زندگی و بهره وری شرکت‌ها و منافع کارگران در آینده را تامین می‌کند.

*بخشی از سخنان دکتر علی رحمانی استاد دانشگاه و رییس اسبق بورس اوراق بهادار تهران در جلسه کانون دانش‌آموختگان اقتصاد