توضیحات اولیه زلفی‌گل در مورد «نظام سنجش و انگیزش پرسنل»

برنامه‌ وزیر علوم برای بودجه محدود دانشگاه

ساعت24-24 آذرماه سال گذشته، حسن میرزابزرگ رییس امور آموزش عالی، تحقیقات و فناوری سازمان برنامه و بودجه کشور خبر داد که «در سال آینده بودجه دانشگاه‌ها نسبت به سال جاری بیش از ۴۴ درصد افزایش یافته است.

html>

این موضوع سبب خواهد شد قدرت مانور دانشگاه‌ها پس از پرداخت حقوق اعضای هیات علمی و غیر هیات علمی بالا برود تا بتوانند به فعالیت‌های پژوهشی خودشان هم بپردازند.» روز گذشته اما وزیر علوم اعلام کرد: «با توجه به شرایط سخت و حساس کشور، بخش عمده بودجه صرف پرداخت حقوق و مزایا به کارکنان می‌شود و لذا بودجه‌ای برای اجرای برنامه‌های راهبردی وجود ندارد که این مشکل را باید مرتفع کنیم و ما هم به سهم خود تلاش می‌کنیم در لایحه بودجه سال آتی وضعیت دانشگاه‌ها را متفاوت ببینیم.» او از قضا به نقش سازمان برنامه و بودجه اشاره مستقیم کرد و با اشاره به فصل تدوین لایحه بودجه در دولت، گفت: «معاونان اداری، مالی و مدیران بودجه در دانشگاه‌ها رایزنی‌های لازم را برای جذب اعتبارات با سازمان برنامه و بودجه داشته باشند.» سال‌ها است که بودجه دانشگاه‌ها در نشست‌های روسای دانشگاه‌های بزرگ کشور همواره محل گلایه بوده است و در این میان می‌توان وضعیت دانشگاه‌های کوچک را هم حدس زد.

وعده‌ها و امیدواری‌ها برای اینکه روزی بودجه بخش آموزش عالی به جایی برسد که بخش‌های پژوهشی و علمی در واقع بتوانند به صورت جدی روی کارشان متمرکز شوند سال‌ها است که در جریان است.
درزمان وزارت محمد فرهادی وزیر علوم‌دولت روحانی در سال 95 بود که گفت: «با گشایشی که در درآمدهای دولت ایجاد شد، در سه‌ماهه اول سال جاری ۲۵ درصد اعتبارات وزارت علوم و دانشگاه‌ها پرداخت شده است و این امیدواری وجود دارد که با اختصاص ۱۰۰ درصدی اعتبارات پیش‌بینی‌شده در قانون بودجه شاهد دستاوردهای بیشتری در حوزه آموزش عالی باشیم.» سال‌ها گذشته است و با این وجود زمستان سال 99 همچنان در جمع روسای دانشگاه‌های بزرگ کشور مساله بودجه بود که محور بحث‌ها قرار گرفت. دی‌ماه 99 محمود نیلی احمدآبادی، رییس سابق دانشگاه تهران در افتتاحیه سی‌امین اجلاس روسای دانشگاه‌های بزرگ کشور گفت: «در این نشست، بودجه مهم‌ترین بحث خواهد بود که با حضور نمایندگان مجلس به آن پرداخته می‌شود. در حال حاضر وضعیت بودجه همه دانشگاه‌ها مشخص است؛ به گونه‌ای که همه در این زمینه با فشار مواجه هستند. بر این اساس، ظرفیت بودجه در سال جاری و آینده باید مورد بررسی قرار بگیرد. با توجه به بودجه پیش‌بینی‌شده برای دانشگاه‌ها باید گفت اعداد کسری بودجه بسیار زیاد است». در عین حال وزیر علوم دولت سیزدهم می‌گوید نه تنها به بالا بردن بودجه امیدوار است بلکه در صحبت‌های روز گذشته‌اش اشاره‌ای هم به تدوین نوعی نظام رتبه‌بندی (شاید به مانند لایحه رتبه‌بندی معلمان) کرد. او نام این برنامه را «نظامِ سنجش و انگیزش پرسنل» گذاشته است.

تلاش بیشتر، درآمد بیشتر و بالعکس
«ما در وزارت علوم یک کارگروه تشکیل دادیم؛ این کارگروه وظیفه تدوین شیوه‌نامه سنجش و انگیزش برای پرسنل وزارت علوم اعم از یاوران علمی و همچنین اساتید را دارد. طبق این طرح هر کسی که بیشتر تلاش می‌کند، نقش بیشتر و موثرتری را ایفا می‌کند و برای جامعه علمی اثربخشی بیشتری دارد از مزایای بیشتری نیز برخوردار است.» این بخشی از گفت‌وگوی زلفی‌گل با ایلنا است. اما درست در همان روزی که در نشست روسای دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری خود او اعلام کرده بود که «عمده بودجه صرف پرداخت حقوق و مزایا به کارکنان می‌شود» چطور می‌توان منابع لازم برای نظام سنجش و انگیزش را تامین کرد؟ وزیر علوم توضیح داده است: «برخی از اینها شاید خیلی اعتبارات خاصی لازم نداشته باشند و توزیعش براساس این خواهد بود که کسی که بیشتر تلاش کند، درآمد بیشتری خواهد داشت و در نتیجه کسی که کمتر تلاش کند، به نسبتِ نیروهای فعال درآمد کمتری خواهد داشت.» هنوز در مورد سازوکار این نوع ارزش‌بندی کار در وزارت علوم توضیحی داده نشده است که آیا «درآمد کمتر کسانی که کمتر تلاش می‌کنند» به معنای کسر از حقوق و بعد افزودن به گروه اول است یا نه. اما زلفی‌گل به هر حال تایید کرده است که برای پیاده‌سازی این برنامه به بودجه نیاز دارند: «تلاش می‌کنیم بودجه مورد نیاز نظام‌نامه مذکور را در لایحه بودجه ببینیم. پس از اینکه شیوه‌نامه نوشته شد باید پیش‌بینی مالی کنیم و ببینیم به چه صورت می‌توانیم برای تدوین نظام سنجش و انگیزش پرسنل دانشگاهی تامین مالی داشته باشیم. امکان دارد بخشی از آن از محل درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌ها باشد و بخشی از آن از طریق بودجه عمومی تامین شود. در کل این طرح فعلا یک آرزو بوده و جزو اهداف‌مان است. ما سعی داریم روی آن برنامه‌ریزی کنیم، به همین خاطر کارگروهی تشکیل دادیم و جلساتی برگزار شده که طبق آن جلو می‌رویم تا به نتیجه برسد و اجرایی شود.»
وزیر علوم در جریان سخنرانی‌اش در نشست روسای دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری اشاره‌ای هم به چابک‌سازی نظام اداری وزارت علوم داشت که به نوعی حاکی از اعتقاد او به امکان کار با نیروی انسانی کمتر است. او در بخشی از صحبت‌هایش با اشاره به ضرورت چابک‌سازی سیستم اداری و صرفه‌جویی در هزینه‌ها گفت: «این موضوع مهم باید سرلوحه فعالیت دانشگاه‌ها قرار گیرد. نسبت اعضای هیات علمی به یاوران علمی (کارکنان) باید نسبت یک به یک باشد و برای رسیدن به این شاخص باید تلاش کنیم. امروزه توسعه فناوری اطلاعات و دولت الکترونیک شرایطی را رقم زده است که رسیدن به این شاخص میسر است.» به گفته او تأسیس اتاق‌های فکر متنوع و متعدد در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دستور کار قرار گرفته است و به نظر می‌رسد نظام سنجش و انگیزش حاصل کار همین اتاق‌های فکر است: «در حال تأسیس اتاق‌های فکر هستیم که خروجی آن منجر به خوراک فکری لازم برای تصمیم‌سازی حکیمانه، مدبرانه و دانش‌بنیان شود. یکی از این اتاق‌های فکر، بحث تدوین نظام سنجش و انگیزش است که بر اساس آن برای اعضای هیات علمی و یاوران علمی شرایطی فراهم شود که به میزان اثربخشی و فعالیت خود در عرصه‌های علمی و فناوری، از مزایای مادی و معنوی بهره‌مند شوند.»
در نشست روز گذشته که به صورت حضوری و مجازی برگزار شد وزیر علوم همچنین اشاره‌ای هم به لزوم بازگشایی دانشگاه‌ها در پاییز امسال داشت و به روسای دانشگاه‌های حاضر در جلسه گفت: «بر اساس مصوبه ستاد ملی کرونا مقرر شده دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی از ۱۵ مهرماه و مقطع کارشناسی از ۱۵ آبان‌ماه به صورت حضوری در کلاس‌های درس فعالیت داشته باشند. دانشگاه‌ها باید از این تصمیم ستاد ملی کرونا تبعیت کنند و نهایت تلاش خود را برای اجرای آن مبذول دارند.»