توسعه صنعتی نیاز به تغییر ذهنیت جامعه دارد
ساعت 24 - شوربختانه و به دلایل گوناگون که بیان همه آن‌ها در این نوشته قابل بررسی نیست توسعه صنعتی در ایران از همان گام‌های نخست که از برنامه سوم عمرانی رژیم گذشته شروع شد در انتخاب استراتژی به بیراهه رفت. مدیران وقت اقتصاد کشور با برگزیدن استراتژی جایگزینی واردات که عنصر رقابت را در رشد و توسعه صنعتی به محاق برد راهی برخلاف جریان توسعه صنعتی آسیایی برگزیدند.
برگزیدن این استراتژی ناکارآمد راه صنعت در ایران را به بازارهای داخلی وصل کرد و راه رقابت با تولیدات دیگر کشورها را بست. پس از پیروزی انقلاب اسلامی متاسفانه مدیریت انقلاب و نیز مدیریت هشت‌سال جنگ تحمیلی و البته‌اندیشه‌هایی که خودکفایی صنعتی را بر توسعه صنعت حاکم کرد، توسعه صنعتی ایران ناممکن شد.
در حال حاضر سطح توسعه صنعتی در ایران به دلایلی که در بالا آمده در اندازه پایینی قرار دارد و شماری از تولیدات صنعتی با یارانه‌های بی‌دریغ و نیز با وضع تعرفه‌های بالا و همچنین محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای سرپا مانده‌اند. برداشت چترحمایتی از برخی رشته‌های صنعتی می‌تواند به سقوط آن‌ها در کوتاه‌مدت منجر شود.
این نوشته کوتاه نمی‌خواهد دلایل عقب‌ماندگی توسعه صنعتی در کشور را واکاوی کند زیرا باور این است که تنگناها و راهبندان‌های توسعه صنعتی را بیشتر مدیران و نیز فعالان صنعتی به‌خوبی می‌دانند. این مشکلات از اواخر دوره قاجار تا امروز یکسان بوده و هستند اما پیش از اینکه این نوشته ادامه یابد لازم است دونکته یادآوری شود؛ نخست آنکه صنعتگران ایرانی در راه بزرگ کردن بنگاه خویش از فعالان صنعتی کشورهایی مثل کره‌جنوبی و نیز مالزی و ویتنام از هوش و پشتکار بیشتری برخوردار بوده و هستند.
نکته دوم اینکه در این دسته از کشورها نقش دولت آنگونه‌که برخی در ذهن دارند نقش اول نبوده و نیست و تنها کار دولت‌ها و حکمرانی کارآمد در سطح کلان اقتصاد بوده و هست.
چه باید کرد؟
اکنون و در روزهای پیچیده ایران باید راه را باز کرد که این سرزمین طعم خوش توسعه را بچشد و سطح رفاه مادی کشور افزایش یابد. ایرانیان همانند دیگر کشورهای توسعه‌یافته صنعتی و حتی کشورهای نوظهور صنعتی حق دارند زندگی مادی همراه با آرامش و امنیت داشته باشند. تجربه تاریخی نشان می‌دهد عبور از توسعه‌نیافتگی و عبور دادن مردم از تله فقر بدون دستیابی به توسعه صنعتی ناممکن است. از سوی دیگر با توجه به مزیت‌های سه‌گانه‌ای که در سطرهای گذشته به آن‌ها اشاره شد ایران می‌تواند با شتابی بیشتر از دیگر کشورها مراحل توسعه صنعتی را سپری کند زیرا با وجود نارسایی‌ها تجربه تاریخی قابل اعتنایی در راه صنعتی شدن دارد و سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در این مسیر اتفاق افتاده است. برخی اقدام‌ها برای رسیدن به جاده توسعه صنعتی و حرکت شتابان در این راه را به‌طور خلاصه می‌توان به شرح زیر دانست:
– نخستین اتفاق سترگی که باید برای رسیدن به توسعه صنعتی رخ دهد تغییر ذهنیت کلیت جامعه ایرانی است. جامعه ایرانی به ویژه مدیران باید درباره اینکه بدون توسعه صنعتی رسیدن به یک کشور نیرومند با سطح رفاه بالا ناممکن است به وفاق برسند. اگر این ذهنیت ایجاد نشود رسیدن به توسعه صنعتی ناممکن است.
– پس از تغییر ذهنیت کلیت جامعه ایرانی به اینکه باید به توسعه صنعتی رسید لازم است سیاست صنعتی کشور و نیز سند توسعه صنعتی آماده شود. این سند باید براساس تحولات روز جهان و عبور از اندیشه‌های جزمی درباره مسیر توسعه و اندیشه پشت آن تحقق یابد. تجربه نشان می‌دهد کشورهای توسعه‌یافته صنعتی و نیز کشورهای نوظهور صنعتی برای رسیدن به این مرحله از رشد دخالت‌های دولت را به حداقل رسانده، سیاستگذاری را در اختیار دولت قرار داده و کار از سوی مردم و بخش‌خصوصی انجام می‌شود.
– تولید صنعتی فرآیندی پیچیده دارد و باید در این فرآیند همه‌چیز سر جایش باشد و از ازدحام خودداری شود. به این ترتیب است که باید رشته‌های صنعتی دارای مزیت نسبی در ایران در مقایسه با دیگر کشورها و بازارهای جهانی با روش‌های علم- کارشناسی بازشناخته شده و سرمایه‌گذاری‌ها روی این صنایع دارای مزیت متمرکز شوند. این اتفاق بزرگی است و نمی‌تواند سرچشمه بحث‌های گوناگون شود اما باید بر اجرای این حکم ایستاد و سرمایه‌ها را در صنایع غیررقابتی هدر نداد.
– یکی از مهم‌ترین اقدام‌هایی که باید انجام شود پر کردن چاه بزرگ صنعت ایران با صنعت جهان است. ده‌ها سال است که در این‌باره کار هماهنگ و ملی انجام نشده است. تکنولوژی اساس توسعه صنعتی است و باید این شکاف هرچه زودتر پر شود.
– لازمه دستیابی به تکنولوژی روز دنیای صنعت این است که شرکت‌های بزرگ صنعتی را برای سرمایه‌گذاری در صنعت ایران تشویق کرده و آن را به مثابه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تلقی کنیم.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.