سقوط آزاد فرزندآوری در ایران

ساعت 24 -در دهه 60، نرخ باروری ایران حدود شش و هشت دهم فرزند به ازای هر زن بود و بسیاری از خانواده‌ها بیش از پنج فرزند داشتند، اما در دهه‌های هفتاد و هشتاد سیاست‌های تنظیم خانواده و تغییرات اجتماعی باعث کاهش سریع باروری شد و امروز این نرخ کمتر از سطح جایگزین جمعیت یعنی دو و یک دهم فرزند است.

پیامدهای این کاهش بسیار گسترده است؛ رشد جمعیت کشور از چهارده درصد به نیم درصد رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال 1415 به صفر برسد و سپس منفی شود. سالمندی جمعیت نیز به سرعت در حال افزایش است، به‌طوری‌که بیش از چهارده درصد جمعیت ایران بالای شصت سال هستند و این نسبت در آینده به حدود بیست و هفت تا بیست و هشت درصد خواهد رسید.

کاهش جمعیت جوان منجر به کمبود نیروی کار، فشار بر بیمه‌ها و افزایش نیاز به نیروی کار خارجی خواهد شد و در برخی مناطق مانند گیلان نرخ تولد کمتر از نرخ مرگ‌ومیر است که می‌تواند به محو تدریجی زبان و لهجه‌های محلی منجر شود.

دلایل اصلی این کاهش شامل مشکلات اقتصادی مانند هزینه بالای مسکن، اشتغال و تربیت فرزند، تغییر سبک زندگی و افزایش فاصله ازدواج تا تولد فرزند اول که به طور میانگین به پنج و نیم سال رسیده، کاهش ازدواج به دلیل موانع اقتصادی و اجتماعی و ضعف سیاست‌های حمایتی است؛ به‌ویژه اینکه قانون جوانی جمعیت مصوب 1400 نتوانسته وضعیت را بهبود دهد و نیازمند بازنگری جدی است.

در واکنش به این بحران، مجلس و دولت بر ضرورت بازنگری فوری در قوانین جمعیتی تاکید کرده‌اند. وزارت بهداشت بر فرهنگ‌سازی و مشاوره خانواده‌ها برای فرزندآوری تاکید دارد و شهرداری‌ها و نهادهای اجتماعی طرح‌هایی مانند ایجاد مهدکودک‌های محلی، اتاق‌های مادر و کودک و بسته‌های حمایتی برای خانواده‌ها را در دستور کار قرار داده‌اند. ایران در سرعت کاهش باروری رکورددار جهانی است و اگر روند کنونی ادامه یابد، کشور با بحران‌های جدی در حوزه سالمندی، اقتصاد و هویت اجتماعی روبه‌رو خواهد شد و بازنگری در سیاست‌های جمعیتی، حمایت اقتصادی از خانواده‌ها و تغییر رویکرد فرهنگی از مهم‌ترین اقدامات فوری برای عبور از این وضعیت است.

مادری که به همراه دختر 27ساله اش به مرکز ناباروری فاطمه الزهرای بابل جهت پیگیری بیماری دخترش مراجعه کرده بود به تسنیم گفت: دخترم در سن 19سالگی ازدواج کرد و داماد در ابتدای ازدواج با بچه داشتن مخالفت می‌کرد.

این مادر افزود: بعد از پنج سال به فکر فرزند داشتن افتادندکه متاسفانه به علت مصرف داروی ضد بارداری دخترم بامشکل مواجه شد. اکنون در حال طی کردن مراحل درمان هستند.

این مادر خطاب به جوانان تاکید کرد: زوج‌های جوان حتما در دو سال اول بعد از ازدواج فرزند دار شوند تا با گذشت زمان با مشکل ناباروری مواجه نشوند.

زنگ خطر کاهش جمعیت در بابل

فاطمه بیانی، معاون فنی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بابل به تسنیم گفت: شاخص باروری کلی شهرستان بابل از 1.28 در سال 1399به یک در سال 1403کاهش یافته و این روند، زنگ خطری جدی برای آینده جمعیت شهرستان محسوب می‌شود.

تعداد موالید نیز از 5173تولد در سال 99به 4270 تولد در سال 1403 رسیده و همزمان تعداد ازدواج‌ها از 3180 مورد به 2565مورد کاهش یافته است که این آمارها ضرورت توجه ویژه به موضوع جمعیت را دوچندان می‌کند.