نکاتی در مورد سوء هاضمه
در حقیقت، هركسی گاهی از اوقات دچار سوءهاضمه می شود. برای اكثر افراد، این سوءهاضمه مشكل چندانی ایجاد نمی كند. در اغلب موارد، سوءهاضمه به علت زیاده روی در مصرف غذا (پرخوری) یا خوردن غذاهایی كه به فرد نمی سازد ایجاد شده و بعد از مدت نسبتا كوتاهی بهبود یافته و برطرف می شود. در چنین مواقعی، شما هم می توانید منتظر باشید كه مشكل سوءهاضمه تان خود به خود بهبود یابد یا اینكه با مراجعه به داروخانه و گرفتن داروهای تسكین دهنده (بدون مراجعه به پزشك) مشكل خود را رفع كنید.با این حال، در بعضی از افراد، علائم سوءهاضمه می توانند مدتی طول كشیده و به قدری شدید شوند كه در زندگی روزمره آنهامشكل ایجاد كنند. این علائم ممكن است بر اثر مشكلات تشخیص داده نشده ای در دستگاه گوارش ایجاد شوند كه نیاز به شناسایی مناسب توسط یك پزشك و در صورت لزوم، درمان داشته باشند. هدف، كمك به شما در تشخیص و تمایز دادن بین علائم جزئی است كه خودتان می توانید با توصیه دكتر داروساز براحتی آن را درمان كنید؛ علائمی كه نیاز به بررسی و آزمایش بیشتری داشته و برای درمان آن باید به پزشك مراجعه كنید.
كلمه سوءهاضمه برای افراد مختلف دارای معانی مختلفی است، اما اكثرا از آن برای توصیف درد و ناراحتی در قسمت وسط بالای شكم كه با بلع و غذاخوردن در ارتباط است استفاده می كنند. سایر علائم شایع سوءهاضمه عبارتند از:
- درد سینه یا شكم
- احساس سوزش در سینه (ترش كردن) كه اغلب با خوردن یا آشامیدن مایعات در ارتباط است
- آروغ زدن یا خارج كردن گاز از دهان
اگر شما فقط گاهی اوقات به این علائم سوءهاضمه دچار می شوید، می توانید براحتی با مراجعه به داروخانه و مشورت با دكتر داروساز، از داروهایی كه نیازی به نسخه پزشك ندارند،استفاده كرده و مشكل خود را برطرف كنید. شما همچنین باید تغییراتی در نحوه زندگی خود ایجاد كنید تا احتمال وقوع چنین مشكلاتی در آینده كم شود. چنین اقدامات ساده ای، تمام آن چیزهایی هستند كه در بسیاری از موارد، برای حل مشكل مورد نیاز هستند، اما اگر بعد از حدود دو هفته، این اقدامات تاثیری به حال شما نداشت، یا اگر برای اولین بار است كه با این مشكلات در زندگی روبه رو می شوید و سن شما بالای ۴۰ سال است، باید حتما به پزشك مراجعه كنید. علائم شدید یا طولانی، ممكن است به علت مشكل زمینه ای وخیم و جدی مثل زخم معده یا اثنی عشر ایجاد شده باشند كه هر چه زودتر آنها تشخیص داده شده و درمان شوند، بهتر خواهد بود. بسیاری از داروهای پرقدرت و موثر فقط با نسخه پزشك داده می شوند كه در مورد این داروها در فصل های بعد صحبت خواهد شد. در صورتی كه به غیر از مشكل سوءهاضمه، دچار بی اشتهایی و كاهش وزن هم شده اید یا اگر دچار تهوع هستید (حتی اگر استفراغ هم نمی كنید)، بدون معطلی و خود درمانی، باید به پزشك مراجعه كنید، زیرا ممكن است نیاز به درمان فوری داشته باشید.
سوءهاضمه بدون زخم
اگر شما دچار علائم سوءهاضمه هستید، اما در آزمایش ها و آندوسكوپی كه انجام داده اید، هیچ گونه مشكلی در معده و اثنی عشر شما دیده نشده است و همه چیز طبیعی بوده و اثری از زخم یا ریفلاكس وجود ندارد، پزشك برای شما تشخیص سوءهاضمه بدون زخم (Non-Ulcer dyspepsia) را مطرح خواهد كرد.
هیچ گونه آزمایش تشخیصی خاصی برای پی بردن به سوءهاضمه بدون زخم وجود ندارد و بنابراین قبل از اینكه این تشخیص برای بیمار مطرح شود باید سایر بیماری هایی كه چنین علائمی را ایجاد می كنند را بررسی و رد كرد. این بیماری ها شامل سنگ كیسه صفرا و سندروم روده تحریك پذیر نیز هستند كه علائم مشابهی را می توانند ایجاد كنند.علائم اصلی سوءهاضمه بدون زخم عبارتند از: سوزش سر معده و درد در قسمت مركزی بالای شكم كه معمولا با صرف غذا ارتباط دارد (غذا خوردن می تواند باعث بهتر شدن و یا بدتر شدن آن شود) و گاهی اوقات نیز ممكن است حالت تهوع ایجاد شود. به علاوه بسیاری از افراد دچار مشكلی هستند كه اصطلاحا به آن معده عصبی (Nervous Stomach) گفته می شود. علائم این افراد در هنگام استرس یا ناراحتی های عصبی، بدتر می شود. هنوز معلوم نشده است كه چه عللی باعث سوءهاضمه بدون زخم می شود، اما احتمالا علل بسیاری می توانند باعث ایجاد آن شوند. یك فرضیه این است كه معده این افراد نسبت به تحریكاتی مثل اسید معده و بعضی از غذاها حساس تر است. فرضیه دیگری وجود دارد كه می گوید عضله دیواره معده (بخصوص در افراد دارای معده عصبی) در مواقعی كه فرد دچار استرس و ناراحتی عصبی است، سفت می شود و باعث می شود كه علائم بیماری بدتر شود.از نظر پزشكی، سوءهاضمه بدون زخم هیچ گاه یك مشكل جدی و وخیم ایجاد نمی كند، اما می تواند برای بیمار خیلی ناراحت كننده باشد. اهمیت زیادی دارد كه مطمئن شویم علائمی كه بیمار مطرح می كند واقعا به علت این وضعیت است. این بیماری خیلی بندرت باعث كاهش وزن می شود، بنابراین اگر شما دچار سوءهاضمه هستید و وزن شما در این مدت كاهش یافته است، پزشك شما باید به دنبال علل جدی تری برای بروز علائم شما باشد. اگر شما از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی استفاده می كنید، پزشك شما قبل از اینكه تشخیص سوءهاضمه بدون زخم را برایتان مطرح كند، باید ابتدا وجود زخم معده یا اثنی عشر را در شما بررسی كند.
درمان بدون دارو
مهمترین گام در درمان این بیماری، درك صحیح از آن است و اینكه بدانید كه علائم شما به علت مشكل جدی و وخیمی ایجاد نشده اند. گام بعدی، تلاش برای تغییر و اصلاح جنبه هایی از زندگی تان است كه احتمالا باعث بدتر شدن علائم شما می شود.
درمان دارویی
برای درمان سوءهاضمه بدون زخم، داروی خاصی وجود ندارد. بعضی از داروها موثر هستند، اما معمولا آنها را بعد از اینكه درمان های غیردارویی را به كار بردند و علائم آنها هنوز غیرقابل تحمل بود، تجویز می كنند. برخلاف بیماری هایی كه با اسید معده در ارتباط هستند (مثل زخم معده و اثنی عشر و ریفلاكس)، سوءهاضمه بدون زخم معمولا به درمان با داروهای ضداسید جوابی نمی دهد. داروهایی كه در این بیماری بیشتر موثر هستند معمولا داروهایی هستندكه باعث افزایش سرعت تخلیه شدن معده می شوند. نمونه ای از این داروهای پروكینتیك كه بیشتر تجویز می شوند، عبارتند از: متوكلوپروماید و سیزاپراید. این داروها نیم ساعت قبل از غذا مصرف می شوند تا به تنظیم صحیح عضلات معده كمك كنند و از سفت شدن عضلات دیواره معده جلوگیری كرده، علائم بیماری را كاهش دهند. درمان با این داروها اغلب چند ماه طول می كشد، بنابراین باید از عوارض جانبی این داروها اطلاعاتی داشته باشید. از آنجایی كه این داروها برای یك اثر حركت دهندگی، نه تنها بر روی معده، بلكه بر روی روده ها نیز هستند، گاهی اوقات باعث بروز دردهای انقباضی در قسمت تحتانی شكم و نیز ایجاد اسهال می شوند. به طور كلی این داروها بی خطر هستند، اما ممكن است عوارض جانبی شدیدتری نیز بروز كند. داروی متوكلوپروماید را معمولا برای خانم های جوان و كودكان تجویز نمی كنند، زیرا این دارو می تواند باعث اسپاسم یا گرفتگی عضلات صورت و گردن شود كه به این وضعیت اصطلاحا واكنش دیستونیك (Dystonic) گفته می شود (این عارضه در مردان و خانم های مسن كمتر دیده می شود).
خود درمانی سوءهاضمه
علائم سوءهاضمه به قدری شایع هستند كه ما معمولا اهمیت چندانی به آنها نمی دهیم و با مصرف داروهای بدون نسخه ای كه از داروخانه ها تهیه می كنیم، اقدام به درمان آنها می كنیم.اینگونه داروها انواع مختلفی دارند كه می توان آنها را براحتی تهیه كرد، با این حال باید به خاطر بسپارید كه وجود این علائم به این معنی است كه به هر حال مشكلی در دستگاه گوارش شما وجود دارد و اگر دچار چیزی بیشتر از علائم خفیف گاه گاهی هستید، لازم است به جای اینكه خودتان با این مشكل برخورد كنید، درمان آن را به پزشك محول كنید.
اولین اقدامات درمانی
اگر شما اخیرا یكی، دو بار دچار سوءهاضمه خفیف شده اید، بهتر است سعی كنید كه تغییراتی در زندگی خود بدهید و نسبت به معده خود مهربان تر باشید.
تغییراتی در نحوه زندگی
اگر شما گاهی اوقات دچار سوءهاضمه می شوید، می توانید با تغییراتی كه در زندگی تان می دهید، مشكل سوءهاضمه خود را برطرف كنید.
- اگر سیگاری هستید، دست از این كار بردارید.
- سعی كنید كه وزن خود را كم كنید، به میزان حركت و تمرینات ورزشی خود اضافه كنید و به جای اینكه با اتوبوس یا ماشین خودتان به این طرف و آن طرف بروید، با راه رفتن یا استفاده از دوچرخه این كار انجام دهید.
- از مشروبات الكلی پرهیز كنید.
- از یك رژیم غذایی سالم استفاده كرده، از غذاهای چرب مثل غذاهای سرخ كردنی، پنیر، چیپس و گوشت قرمز كمتر استفاده كنید و بیشتر از میوه ها، مرغ یا ماهی كباب شده و سیب زمینی آب پز استفاده كنید.
- مقدار فیبر را در رژیم غذایی تان افزایش دهید؛ این كار نه تنها باعث می شود كه علائم سوءهاضمه بدون زخم شما بهبود یابد، بلكه شما را در مقابل بسیاری از بیماری ها مثل بیماری های قلبی، فشارخون بالا و سرطان روده محافظت می كند. میوه ها، سبزی ها و نان سبوس دار حاوی مقادیر زیادی فیبر هستند.
- از مصرف ادویه های تند، نمك و سركه خودداری كنید. بعضی از غذاهای سالادی (مثل پیاز و گوجه فرنگی) اغلب ممكن است باعث بدتر شدن سوزش سرمعده شوند.
- از مصرف كافئین كه در قهوه، چای و نوشابه های كولادار وجود دارد كمتر استفاده كنید.
- از خوردن مقادیر زیاد غذا، درست قبل از رفتن به بستر خودداری كنید. قبل از اینكه دراز بكشید، چند ساعت به غذایی كه خورده اید فرصت بدهید تا هضم شود.
- معده ما دوست دارد كه نظمی در غذا خوردن وجود داشته باشد و وقتی شما همیشه سه یا چهار وعده غذا را سر ساعات معینی می خورید، بهتر كار خود را انجام می دهد.
- اضطراب و استرس روی كاركردن عضلات معده اثر می گذارند، بنابراین سعی كنید كه در طول روز، بعضی اوقات به خودتان آرامش دهید.
بر اثر مصرف داروهایی مثل آسپرین و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن،
دیكلوفناك سدیم، پیروكسیكام، ایندومتاسین و مفنامیك اسید، ممكن است سوءهاضمه ایجاد شود، اما هیچ گاه بدون مشورت با پزشكتان، مصرف داروهای ضدالتهاب مثل ایبوپروفن را قطع نكنید.
منبع : روزنامه همشهری
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.