وارونه شدن واقعیت برای بقای مدیریت؟
3 میلیون سرم دارویی در انبارهای گمرک معطل پایان مناقشه مسوولان
ساعت24-غائله دپوی صدها تن داروی کرونا در گمرکات شهریار فروکش نکرده بود که با رسانهای شدن بلاتکلیفی 1300 تن سرم دارویی تازهوارد در انبارهای گمرک امامخمینی، موج جدیدی از تاکیدها و تکذیبها بین مسوولان گمرک و سازمان غذا و دارو به راه افتاد.
علت اصلی تاکید مسوولان گمرک بر تعیینتکلیف 1300 تن سرم دارویی در انبارها، متوجه همان دستور پایان تابستان معاون قضایی دادستان کل کشور برای ترخیص و تخلیه داروهای بلاتکلیف است اما مسوولان سازمان غذا و دارو در آخرین توضیحات، اصرار دارند که این محموله حجیم و شامل 3 میلیون عدد سرم دارویی، محموله تاریخ مصرف گذشته وارداتی در سال 1395 است و تعیینتکلیف آن ربطی به وزارت بهداشت ندارد؛ درحالیکه به گفته مسوولان گمرک، طبق اسناد رسمی، این محموله 1300 تنی سرم دارویی، ظرف دو ماه اخیر وارد کشور شده و موضوع آن، متفاوت با 500 هزار عدد سرم دارویی است که 5 سال در انبارهای سازمان اموال تملیکی دپو شد و به فساد رسید و حالا باید معدوم شود. مناقشه مسوولان گمرک و سازمان غذا و دارو درباره این محموله داروهای حیاتی در حالی به دور جدیدی وارد شده که باز هم اخباری درباره کمبود سرم در برخی شهرستانها شنیده میشود. با این حال مسوولان سازمان غذا و دارو که آخرین بازماندههای انتصابات وزیر بهداشت دولت دوازدهم هستند، اصرار دارند که محموله جدید سرم، یا وجود خارجی ندارد، یا بدون مجوز وارد کشور شده و بنابراین، مسوولیتی متوجه سازمان غذا و دارو نیست.
تکذیب مسوولیت این محمولهها در حالی است که سه روز قبل، معاون فنی امور گمرکی کشور در نامهای به وزیر بهداشت تاکید کرد این محمولهها به تازگی و با مجوز سازمان غذا و دارو وارد کشور شده و واردکنندگان هم مدعی هستند که برای واردات این حجم بالای سرمهای دارویی، موافقت سازمان غذا و دارو را کسب کردهاند.
با این حال ظرف روزهای اخیر، محمدرضا شانهساز؛ رییس سازمان غذا و دارو ضمن تاکید بر اینکه «هر آنچه تاکنون با هماهنگی سازمان غذا و دارو وارد شده، به صورت حمل یکسره از گمرک خارج شده» اعلام کرد که این حجم مورد ادعای گمرک، ممکن است از محمولههایی باشد که به سازمان غذا و دارو اظهار نشده است.
شانهساز در پاسخ به امکانپذیر بودن واردات دارو بدون اطلاع سازمان غذا و دارو گفت: «متاسفانه این مشکل در حاضر وجود دارد و در همین باره نامهای به سازمان بازرسی کل کشور نوشتهایم و مقرر شد هرآنچه قرار است وارد کشور شود، ابتدا ثبت سفارش شود و سپس وارد شود که در اینصورت، دیگر واردکنندهای نمیتواند ابتدا کالا را وارد گمرکات کشور کند و پس از آن با فشارهای مختلف به دنبال دریافت ارز و ترخیص کالایش باشد.»
به دنبال اظهارنظر شانهساز، یکی از مدیران سازمان غذا و دارو هم در اظهارات مشابه، ضمن تاکید بر اینکه «محمولههای دارای مجوز، ترخیص شده و نباید در گمرک دپو شود» این احتمال را مطرح کرد که «آنچه اکنون در گمرکات مانده احتمالا محمولههایی هستند که مجوز ندارند.»
حیدر محمدی، مدیر کل داروی سازمان غذا و دارو افزود: «اگر کالایی که ثبت سفارش نکرده، مجوز نهاد مربوطه را نداشته باشد و به گمرک برسد، مقصر کیست؟ بخش زیادی از کالاهایی که در گمرک هستند ثبت سفارش ندارند و جالب این است که گمرک هم نمیداند کدام کالاهای موجود مجوز داشته و کدام محمولهها مجوز ندارند. ما بارها درباره این موضوع با گمرک نامهنگاری و اعلام کردهایم برای ترخیص کالاهایی که به گمرک میرسند به سازمان غذا و دارو دسترسی برخط داده تا ما اقدامات لازم را انجام دهیم؛ یعنی محمولهای که مجوز داشته ترخیص شود و اقلامی که مجوز نداشته باشند برگشت داده شوند. اینکه این موضوع، تعیینتکلیف نمیشود و گمرک مدام توپ را در زمین دیگر سازمانها میاندازد، جای تعجب دارد.»
محمدی در بخش دیگری از پاسخ خود، بهطور کامل از سازمان غذا و دارو رفع مسوولیت کرد و گفت: «البته شرکتهایی که با ارز دولتی دارو وارد میکنند تا ارز خود را تحویل نگیرند کالای خود را ترخیص نمیکنند؛ موضوع ارز هم مربوط به بانک مرکزی بوده و به سازمان غذا و دارو مرتبط نیست.»
تداوم این مناقشه کاغذی بین سازمان غذا و دارو و گمرک به نفع کیست؟ به نفع مردم که نیست چون مردم، در مراجعه به داروخانهها برای تهیه سرم دارویی، یا جواب مثبت میشنوند یا جواب منفی. جواب مثبت به این معناست که سرم با قیمت مصوب در داروخانه موجود است و دسترسی به این دارو نیازی به پارتیبازی و آشناتراشی ندارد. جواب منفی هم به این معناست که موجودی داروخانه تمام شده و از آنجا که سرمها و در واقع، مخلوط آب و نمک و قند استریل، به دلیل برخی مشکلات سایه انداخته بر واردات سایر اقلام دارویی، مشمول سهمیهبندی شده. بیماران برای تهیه این محلول تغذیهای باید به بازار سیاهی مراجعه کنند که شبانهروز بیدار و دایر است و خوراکش را از نشتی دور از چشم مسوولان دولت تامین میکند و البته با قیمت دهها برابر گرانتر از قیمت مصوب. مردم، از این مناقشهها چیزی نمیدانند. آنها فقط به موجودی جیبشان نگاه میکنند. اگر دارو؛ میخواهد سرم باشد یا هر داروی دیگر، گرانتر از موجودی جیبشان بود، مثل همیشه قید خرید و در واقع قید ادامه درمان را میزنند.
حالا مناقشه گمرک و سازمان غذا و دارو به سومین ماه رسیده و مسوولان هر دو نهاد، در بحبوحهای که مردم در داروخانهها، سرگردان تهیه دارو و سرمهای دارویی هستند، تلاش میکنند حقانیت حرفهای خود را با اسناد رسمی و معتبر به وزیر تازهوارد ثابت کنند.
البته این میان، اظهارات بیربط به اصل موضوع هم شنیده میشود؛ کما اینکه رییس سازمان غذا و دارو، دپوی 1300 تن سرم دارویی را به انفجار مواد شیمیایی در بندر بیروت ربط داده و گفته: «اتفاقی که در بندر بیروت افتاد باید برای همه ما درس عبرت باشد که ممکن است بدون هیچ ضبط و ثبتی محمولههایی وارد گمرک ما کنند و اتفاقی اعم از بیولوژیک یا اتفاقاتی مانند بندر بیروت رخ بدهد.»
دیروز مهرداد جمال ارونقی؛ معاون فنی امور گمرکی کشور در گفتوگو با یکی از شبکههای رادیویی کشور در پاسخ به اظهارات اخیر مسوولان سازمان غذا و دارو و ربط دادن محموله 1300 تنی سرم دارویی به محمولههای تاریخ مصرف گذشتهای که سال 1395 به دلیل سوءمدیریت وزارت بهداشت به فساد رسید و در واکنش به اظهارات مدیر کل امور دارو درباره بیاطلاعی از جزییات محمولههای دارویی وارداتی به گمرک گفت: «هم وزارت بهداشت و هم سایر سازمانها در جریان موضوع هستند. کالایی که از خارج کشور میآید، وارد گمرک نمیشود بلکه تحویل مراجع تحویلگیرنده مثل سازمان بنادر و دریانوردی یا انبارهای عمومی میشود. بارها به وزارت بهداشت گفتیم که باید قانون وظایف گمرک را بداند. مراجع تحویلگیرنده اعلام میکنند که ما اطلاعات مربوط به انبارهای خودمان را به صورت بر خط و آنلاین در اختیار سامانه جامع تجارت قرار میدهیم. بنابراین، بهانهای نمیماند که وزارت بهداشت بگوید اطلاعات به ما نمیرسد چون میتوانند به صورت برخط این اطلاعات را دریافت کنند.»
ارونقی افزود: «سه محموله دپویی و رسوبشده سرم در گمرک شهریار داشتیم. اولین محموله، 250 تن سرم انسانی بود که نتوانستند مجوزهای لازم را اخذ کند و تاریخ مصرف منقضی شد و وزارت بهداشت اعلام کرد که این محموله مصرف دیگری هم ندارد گرچه تا امروز برای امحای همین 250 تن هم هیچ اتفاقی نیفتاده. محموله دوم شامل 280 تن سرم دیالیزی بود که آذرماه سال 1399 وارد انبارهای عمومی گمرک شهریار شد و به دنبال صدور مجوز وزارت بهداشت، صاحب کالا هم برای ترخیص اقدام کرد. سومین محموله متعلق به دو شرکت و شامل 50 کامیون با حجم 1300 تن و معادل 3 میلیون عدد سرم انسانی است که از کشور ترکیه بارگیری شده است و تا امروز و با وجود کمبود سرم در کشور، متولی امر حتی یک بار پیگیر ورود این محموله نشده درحالیکه گمرک هم وظیفهای برای اطلاعرسانی درباره ورود این محموله ندارد. وزارت بهداشت سعی در انحراف اذهان به سمت دیگری دارد؛ درحالیکه طبق اسناد متقن، وزارت بهداشت به شرکتهای واردکننده نامه واردات سرم داده است. چه کسی باور میکند که فردی بدون هماهنگی وزارت بهداشت و بدون ثبت سفارش 25 کامیون سرم بخرد؟»
ارونقی در توضیح پیگیریهای گمرک برای تعیین تکلیف این محموله تازهوارد گفت: «10 مهر سال جاری طی نامهای به وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو اعلام کردم که 50 کامیون سرم جدید با چه مشخصاتی وارد گمرک شهریار شده و باید تکلیف این محموله معین شود. 12 مهر سال جاری، در دادستانی کشور و در حضور معاون دادستان به مدیر کل امور دارویی سازمان غذا و دارو گفتم که تکلیف این محموله 1300 تنی سرم مشخص شود و اطلاعات محمولهها هم به ایشان تحویل شد و خواهش کردم نمایندهای برای بازدید از این محموله به گمرک شهریار اعزام کنند که هیچکدام از این درخواستها تا امروز انجام نشده است. در حال حاضر، یا باید مجوز ترخیص این محموله صادر یا اعلام شود که این سرمها قابلیت مصرف ندارند و باید بلافاصله به کشور سازنده مرجوع شوند. بنابراین اعلام وزارت بهداشت درباره ارتباط این محموله به واردات سال 1395، کاملا کذب است.»