رفتن به محتوا
سام سرویس
کد خبر 632440

70 درصد مردم سفر نمی روند

ساعت 24 - در سال ۱۴۰۰، از جامعه ۲۶ میلیون و ۳۰۲ هزار نفری خانوار کشور، حدود ۷۰ درصد از آنان سفر نرفته و تنها هفت میلیون و ۷۸۸ هزار خانوار معادل ۳۰ درصد خانوار‌های کشور در این سال به سفر رفته‌اند.

کاهش سفر و تفریح و حذف آن از سبد هزینه‌ای خانوار‌ها می‌تواند تبعات اقتصادی برای مراکز جاذبه گردشگری و تبعات اجتماعی و روانی برای خانوار‌ها و جامعه داشته باشد؛ چرا که خانوار‌ها به میزانی که هزینه‌های سفر خود را کاهش می‌دهند، سهم قابل توجهی از نشاط خود را نیز از دست خواهند داد. در حالی‌که گردشگری حق تمام اقشار جامعه است، شواهد نشان می‌دهد که دسترس پذیری به آن برای اقشار کم برخوردار سال به سال کمتر می‌شود.

براساس آمار و بررسی‌های موجود، با وجود اینکه مراکز اقامتی ســطح بالا، به دلیل بهره‌مندی خانوار برخوردار و گردشگران خارجی، ضریب اشغال نسبتا مساعدی داشتند، مراکز اقامتی متوسط و پایین، ضریب اشغال نزولی داشتند. با این وجود، مجموع اقامت در هتل‌های کشور در تعطیلات نوروز سال ۱۴۰۲، نسبت به نوروز سال ۱۴۰۱ با کاهش ۱۳‌درصدی مواجه بوده است. این در حالی است که سهم ارایه خدمات به خانوار‌های ایرانی در فضا‌های خدماتی کوچک‌تر، از جمله اقامتگاه‌های بوم‌گردی یا خانه مسافرها، در کشور نسبت به هتل‌ها بیشتر است.

برنامه‌ریزی جهت به کارگیری ظرفیت کامل هتل‌های سطح متوسط و پایین از یکسو و استفاده از ظرفیت‌های اقامتگاه‌های بوم‌گردی به منظور بهره‌برداری دهک‌های پایین و متوسط، امری ضروری است. به عبارتی با توجه به مشکلات اقتصادی و اولویت‌بندی‌های موجود در سبد خانوار جامعه ایرانی، هزینه فراغت جزو گزینه‌هایی است که با تشدید چالش‌های اقتصادی زودتر از دیگر موارد کاهش پیدا می‌کند.

همچنین شواهد نشان‌دهنده آن است که وضعیت هزینه‌ها در دهک‌های مختلف متفاوت است. خانوار روستایی و دهک‌های ضعیف‌تر تحت تاثیر بیشتر فشار اقتصادی طی سال‌های اخیر سهم کمتری از هزینه سبد خانوار را به تفریحات و سفر اختصاص داده‌اند. بهترین توصیف برای وضعیت موجود را می‌توان در 39.8 برابر بودن هزینه‌های تفریحات دهک دهم نسبت به دهک اول یافت.از سوی دیگر، نگاهی به تعداد سفر‌های بومی اعضای خانوار برحسب سفر با اقامت شبانه یا بدون اقامت شبانه نیز نشان می‌دهد، در سال ۱۴۰۰، حدود ۴۲ درصد سفر‌ها با اقامت شبانه و ۵۸ درصد بدون اقامت شبانه بوده که البته درصد خانوار‌های سفر رفته در طول سال ۱۴۰۰ از بهار ۱۳۹۸ کمتر است.

روند سفر ایرانیان نشان می‌دهد همزمان با افزایش جمعیت، میزان سفر‌ها نیز با افزایش نسبی همراه بوده است که با شیوع کرونا این روند متوقف شد، اما با بررسی آمار سفر‌های نوروزی در سال ۱۴۰۲ مشاهده می‌شود سفر‌ها روند افزایشی نسبت به دوران کرونا به دست آورده است؛ به‌طوری که طبق گزارش دبیر ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر در سال ۱۴۰۲ از ۲۵ اسفندماه سال ۱۴۰۱ تا ۱۵ فروردین‌ماه سال ۱۴۰۲، در مجموع ۱.۵۷ میلیون نفر شب اقامت ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۱۷ درصد رشد داشته است. بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ در کل از نظر کمیت، جز ایام محدودیت‌های بیماری کرونا، گردشگری داخلی در ایران رو به افزایش بوده که بر مبنای داده‌های موجود، سرانه سفر‌های خانوار‌ها چند برابر شده است. با این حال افزایش کمیت سفر را نمی‌توان نشانه موفقیت یا بهبود شرایط دانست. متوسط هزینه‌های غیرخوراکی خانوار ایرانی شهری از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۹ روند صعودی را طی کرده، اما شتاب رشد هزینه‌های فراغتی، شامل تفریح و سرگرمی، هتل، مسافرخانه، مسافرت‌های دسته‌جمعی، کمتر بوده است. به عبارتی نسبت هزینه‌های فراغتی به هزینه‌های غیرخوراکی سالیانه خانوار با کاهش روبه‌رو بوده و سبد فراغتی خانوار با تغییر معناداری روبه رو شده است. هزینه تامین غذا و مکان در ۱۴۰۲، رشد ۱۱۳ درصدی داشت براساس گزارش هزینه و درآمد خانوار کل کشور مرکز ملی آمار، در سال ۱۴۰۲ هزینه تمام شده یا بهای تولید و ارایه خدمات تامین مکان و غذا در یک سال منتهی به بهار سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته 113.1 درصد رشد داشته است. این میزان رشد قیمت تمام شده بخش خدمات اثر مستقیم بر قیمت مصرف‌کننده خدمات ازجمله بالارفتن هزینه‌های سفر دارد و عملا باعث شده تا بسیاری از خانوار‌های دهک‌های پایین جامعه از رفتن به سفر محروم شوند.

سهم ناچیز سفر‌های با هواپیما و قطار در گردشگری البته این موضوع در حوزه‌های حمل ونقل عمومی هم دارای توازن نیست، چنانکه سواری‌های کرایه7.14 درصد، اتوبوس و مینی بوس ۲.۴ درصد، هواپیما و قطار نیز سهم ۸.۰ و ۵.۰ درصدی دارند. این درحالی است که موقعیت سرزمینی کشور و ظرفیت‌های حمل و نقلی داخلی و بین‌المللی در جابه‌جایی مسافر و کالا ویژگی‌های برجسته‌ای دارد، ازاین رو توجه جدی به بخش‌های جاده‌ای، اتوبوس و سواری‌های عمومی و حمل ونقل ریلی و ناوگان هوایی ضروری به نظر می‌رسد. در شرایطی که به حوزه حمل ونقل عمومی متناسب با نیاز توجه نشده و از جنبه دیگر به دلیل انعطاف‌پذیری استفاده از خودرو شخصی در طول سفر و بهره‌مندی از جاذبه‌های مسیر و مقاصد میانی سبب شده نحوه استفاده مردم از وسایل حمل‌ونقلی نیز تغییر کند. در این شرایط آمارها، حکایت از استفاده عمده افراد از وسایل نقلیه شخصی است. سال ۱۴۰۱، فقط نیمی از هواپیما‌ها عملیاتی بودند به دلیل افزایش قیمت‌های بلیت هواپیما نسبت به درآمد خانوار ایرانی، خصوصا در سال ۱۴۰۲، بسیاری از اقشار از حمل و نقل هوایی بی‌بهره هستند. همچنین تعداد ناوگان ثبت شده کشور در سال ۱۴۰۱ معادل ۳۴۴ عدد بوده که به گفته رییس سازمان هواپیمایی کشور از میان آن‌ها، فقط حدود ۱۷۳ فروند عملیاتی هستند. در مجموع دسترس‌پذیری سفر اقشار جامعه نیازمند تدابیر حمایتی از سمت عرضه و تقاضاکننده است. فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران در بخش حمل و نقل مانند سایر بخش‌ها و بنگاه‌های اقتصادی برمبنای هزینه و فایده پایدار فعالیت می‌کنند. درصورتی که توجیه اقتصادی در این باره وجود نداشته باشد، این بخش در معرض تعطیلی قرار خواهد گرفت؛ لذا این حوزه نیازمند برنامه‌ریزی جهت افزایش جذابیت حضور بخش خصوصی و افزایش بهره‌وری و ضریب اشــغال در مقاطع غیراوج سفر با ساز و کار مبتنی بر مشارکت بخش خصوصی است. ۷۶ درصد خانوار‌های فاقد خودروی شخصی، از سفر محروم شده‌اند در سال ۱۴۰۰ از مجموع حدودا ۲۶ میلیون و ۳۸۴ هزار خانوار ایرانی، 7.788.221 خانوار سفر رفته‌اند و از خانوار‌های فاقد خودروی شخصی صرفا ۲۴ درصد فرصت تجربه سفر را داشته‌اند؛ بنابراین ۷۶ درصد از خانوار‌هایی که فاقد خودروی شخصی بوده‌اند، از خدمات سفر نیز محروم شده‌اند. این درحالی است که نزدیک به ۵۰ درصد خانوار‌های ایرانی فاقد خودروی شخصی هستند و حدود ۲۴ میلیون دستگاه خودرو در اختیار ۲۷ میلیون خانوار قرار دارد. این وضعیت موید نابرابری در توزیع خودرو در میان دهک‌های مختلف جامعه و اثرپذیری شاخص دسترس‌پذیری گردشگری از دسترس‌پذیری خودروی شخصی است. در بخش دیگری از این گزارش آمده: متغیر‌های میزان درآمد، سن و تحصیلات سرپرست خانوار، با میزان هزینه‌کرد به ازای هر نفر هر شب در سفر، دارای همبستگی مثبت است. سرپرست خانوار با مشاغل غیردولتی یا کارفرما نیز بیشترین میانگین هزینه کرد را در سفر دارند. در این بین کارکنان بخش‌های دولتی و عمومی نیز به دلیل امکان اقامت در تاسیسات دستگاه‌های مرتبط، فرصت بالاتری در بهره‌مندی از گردشگری داخلی را دارا هستند. تنها ۱۸‌درصد مستاجران سفر رفته‌اند نگاهی به سفر‌ها از زاویه مالکیت محل سکونت خانواده‌هایی که در سال ۱۴۰۰ سفر داشته‌اند، نشان می‌دهد با تقسیم‌بندی محل زندگی افراد به سه دسته شخصی، استیجاری و سایر (سازمانی)، ۸۲ درصد از سفر‌ها توسط خانوار‌هایی با محل سکونت شخصی یا سازمانی صورت گرفته و تنها ۱۸ درصد از مسافران افراد مستاجر بوده‌اند؛ بنابراین دارا بودن محل سکونت به عنوان یکی از شاخص‌های تمکن مالی خانوار، سهم خود در دسترس‌پذیری خانوار‌ها به گردشگری داخلی را نشان می‌دهد. درمجموع این یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش‌های کارگری، دهک‌های کمتر برخوردار و محروم جامعه نیازمند توجه بیشتر سیاستگذاران برای تسهیل‌گری دسترس پذیری به گردشگری داخلی هستند.

نظرات کاربران
نظر شما

ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.

تازه‌ترین خبرها