احتمال همه‌گیری آنفلوآنزای مرغی در انسان

ساعت 24 - پژوهشگران بهداشت عمومی زنگ خطر را در مورد نوعی بیماری به صدا درآورده‌اند که می‌تواند منشا یک همه‌گیری مجدد شود؛ بیماری‌ای که ماه‌هاست در هزاران مزرعه در کمین نشسته است.

محققانی که چگونگی بروز و شیوع بیماری‌ها را مطالعه می‌کنند، هشدار می‌دهند که حتی ممکن است متوجه نشویم که ایالات متحده به دلیل نظارت ناقص، از مرحله تبدیل آنفلوآنزای پرندگان به یک بیماری همه‌گیر انسانی عبور کرده است.

نام علمی سویه جدید ویروس عامل آنفلوآنزای پرندگان اچ۵ ان۱ (H5N1) است و در حال حاضر در همه قاره‌ها به غیر از استرالیا مشاهده شده است. این ویروس حتی در میان پنگوئن‌های قطب جنوب و شترمرغ‌های خاورمیانه هم شناسایی شده است.

به گفته وزارت کشاورزی ایالات متحده این بیماری اکنون در میان پرندگان وحشی و پستانداران در تمام پنجاه ایالت آمریکا یافت می‌شود و از محدوده مرغداری‌ها خارج شده و بیش از هزار گله گاو شیری را آلوده کرده است. تاکنون حداقل ۷۰ مورد ابتلای انسانی و یک مورد فوت در نتیجه این بیماری گزارش شده است.

به گفته دکتر کیتلین ریورز، متخصص همه‌گیرشناسی و استادیار مدرسه بهداشت عمومی بلومبرگ جانز هاپکینز، فرصت‌های حیاتی برای متوقف کردن این بیماری در مسیر گسترش آن هم توسط دولت ترامپ و هم دولت بایدن از دست رفته است. به عنوان مثال، ایالت‌های مختلف در مورد عبور دام از مرزهای ایالتی مقررات متفاوتی دارند. Skip

او می‌گوید: «[آنفلوآنزای پرندگان] یک مشکل موقتی نیست – این نظر اشتباه وجود داشت که این بیماری به خودی خود به تدریج از میان خواهد رفت اما اکنون متوجه شده‌ایم که این مشکلی است که باید مدیریت شود. »

دکتر ریورز می‌افزاید: «اولویت بزرگ در حال حاضر تشخیص است. یافتن موارد ابتلا در انسان برای مشاهده اینکه این ویروس چگونه در حال تغییر است و تغییر بزرگترین خطر است.» آیا آنفلوآنزای پرندگان بیماری همه‌گیر بعدی است؟

مختصصان همه‌‌گیرشناسی در این مورد به شدت نگران هستند که ممکن است جهان - نه فقط ایالات متحده – برای رویارویی با این بیماری به‌اندازه کافی آماده نباشند.

کامران خان، استاد پزشکی در دانشگاه تورنتو گفته است که «اگر به این ویروس برای تکامل مداوم و سازگاری از طریق آلوده کردن سایر پستانداران فرصت و فضای کافی بدهیم، این سوال نگران‌کننده وجود دارد که آیا شیوع فعلی این ویروس در حیوانات ایالات متحده می‌تواند زمینه‌ساز بروز یک بیمای همه‌گیر دیگر باشد یا نه.»

او افزود: «ما براساس تجربه تاریخی می‌دانیم که اچ۵ ان۱ یک ویروس بسیار خطرناک برای بشر بوده است.»

از نوامبر ۲۰۰۳ تا کنون، بیش از ۷۰۰ مورد عفونت انسانی با ویروس اچ۵ ان۱ به سازمان بهداشت جهانی گزارش شده است که عمدتا در ۱۵ کشور جهان دیده شده است. در این میان، اندونزی، ویتنام و مصر بیشترین تعداد موارد ابتلای انسانی را گزارش کردند.

بنابراین، آنفلوآنزای مرغی چیز جدیدی نیست، اما کارشناسان اکنون به سه دلیل عمده نگرانی بیشتری دارند: اول، تعدد زیاد گونه‌های پستانداری که به آن مبتلا شده‌اند (حداقل۷۰ گونه طبق گزارش سازمان بهداشت سازمان ملل) از حیوانات و کارگران مزارع گرفته تا زیستگاه‌‌های حیات وحش و حیوانات خانگی. دوم، سرعت گسترش آن در گله‌های گاو شیری که تماس بسیار نزدیک‌تری با انسان دارند.

و بالاخره، موضوع بی‌ثباتی در رویکرد عمومی دولت ترامپ هم وجود دارد زیرا کارکنان چندین سازمان دولتی متخصص بیماری‌های عفونی اخراج شده‌اند که به تعلیق برنامه آزمایش آنفلوآنزای پرندگان منجر شده است. همچنین، تشدید نظارت مهاجرتی بر کارگران خارجی مزارع باعث شده است که بسیاری از آن‌ها به دلیل واهمه از اخراج از آمریکا، تمایلی به شرکت در برنامه‌های آزمایش پزشکی ندارند. آیا احتمال ابتلای انسان به آنفلوآنزای پرندگان وجود دارد؟

احتمال همه‌گیری انسانی یک بیماری مشترک بین انسان و دام – یعنی بیماری که از حیوان به انسان منتقل می‌شود - دقیقا به این بستگی دارد که آیا عامل بیماری می‌تواند از انسان به انسان‌ هم منتقل شود یا نه. تا آنجا که می‌دانیم، تا کنون ویروس آنفلوآنزای پرندگان به این شکل منتقل نشده است.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت حیوانات در ماه آوریل، ۵۹ مورد شیوع این بیماری در طیور اهلی به اضافه ۴۴ مورد در سایر پرندگان و پستانداران در قاره آمریکا، آسیا و اروپا گزارش شد.

از دسامبر ۲۰۲۴ تا کنون تعدادی مورد ابتلای انسانی به اچ۵ ان۱ نیز در ایالات متحده، بریتانیا، هند، مکزیک، کامبوج و ویتنام ثبت شده است.

برای چندین دهه، آنفلوآنزای مرغی عمدتا یک ویروس خاص پرندگان بود که مشکلات محدودی را برای مردم ایجاد می‌کرد، اما اکنون در یک مقطع زمانی بسیار کوتاه‌تر به دفعات از سد ابتلای بین‌ گونه‌های جانوری عبور می‌کند.

دکتر ریورز می‌گوید: «از نظر زیست‌شناسی، اینها جهش‌های عظیمی از موانع بین گونه‌ها هستند - نه فقط انتقال از اردک به کبوتر. این احتمال که این روند ادامه یابد و به تهدیدی برای انسان تبدیل شود، هر روز در حال افزایش است.»

دکتر ریورز هشدار می‌دهد که اگر این ویروس مهار نشود، باید نگران «یک جهش سریع» باشیم.

او می‌گوید: «این ویروسی است که دوست دارد تغییر کند و با شرایط جدید سازگار شود. این نگرانی از دیرباز وجود داشته است که هر چه مدت شیوع این ویروس طولانی‌تر شود، راه‌های بیشتری وجود خواهد داشت که بتواند با شرایط متفاوت سازگاری یابد. »

پرندگان مرزهای بین‌المللی را به رسمیت نمی‌شناسند و کارشناسان نگران هستند که با رسیدن فصل مهاجرت بهاری پرندگان، روند انتقال ویروس و سازگاری آن سرعت گیرد. آیا آنفلوآنزای پرندگان واکسن دارد؟

واکسیناسیون حیوانات مزرعه بحث برانگیز است. کشاورزانی که به خاطر ابتلای دام‌های ناگزیر به نابودی آن‌ها هستند می‌خواهند همه پرندگان – از غاز گرفته تا مرغ - واکسینه شوند، اما این راه حل به هیچ وجه ساده نیست.

دکتر منیر اقبال، رئیس گروه بیماری آنفلوآنزای پرندگان و بیماری نیوکاسل در موسسه پیربرایت بریتانیا، می‌گوید که واکسیناسیون انبوه و موثر به سختی حاصل می‌شود – دوزهای واکسن تمام می‌شوند و برخی از مزارع فقط می‌توانند تا حدی دام‌ها را واکسینه ‌کنند و به هر حال در دام، بالقوه مقاومت ایجاد می‌شود.

او می‌گوید: «برای مثال، فرانسه اردک‌هایش را واکسینه کرده و میزان ابتلا در آنجا بسیار کم و گردش آن ضعیف شده است، اما این وضعیت‌ها منطقه‌ای است.»

اتحادیه اروپا در حال تنظیم دستورالعمل‌هایی است تا هر کشوری بتواند دام‌های خود را واکسینه کند، اما حتی یک پرنده واکسینه شده هم می‌تواند میزبان ویروس باشد و آن را به پرندگان وحشی منتقل کند.

دولت ایالات متحده مدت‌هاست در برابر واکسیناسیون طیور مقاومت می‌کند زیرا می‌ترسد که وارد کردن واکسن به زنجیره غذایی خطر ممنوعیت صادرات محصولات حیوانی را در پی داشته باشد، اما وزارت کشاورزی ایالات متحده اخیرا به طور مشروط تاییدیه لازم برای به روز کردن واکسیناسیون جهت محافظت از طیور در برابر اچ۵ ان۱ را صادر کرده است. در مورد واکسیناسیون انسان چطور؟

سازمان‌های دولتی در ایالات متحده و سایر کشورها میلیون‌‌ها دوز واکسن آنفلوآنزای مرغی را برای استفاده انسانی ذخیره کرده‌اند.

دکتر خان گفته است که «از اینها واقعا فقط برای افراد شاغل در محیط‌های پرخطر استفاده می‌شود، مثلا برای کارگرانی که در تماس نزدیک با حیوانات هستند. »

او می‌افزاید: «اگر این ویروس به یک ویروس آنفلوآنزای همه‌گیر تبدیل شود، برای تولید واکسن جدید برای انسان در مقیاس گسترده از آن سویه خاص ویروس استفاده می‌شود. »

تولید چنین واکسنی در حد لازم به زمان نیاز دارد، اما ذخایر فعلی یک راه حل موقت برای توقف گسترش ویروس خواهد بود. ما امروز واکسن علیه برخی از سویه‌ها را داریم که ممکن است با سویه نهایی مبتلا کننده انسان مطابقت کامل نداشته باشند، اما قاعدتا باید سطحی از مصونیت را در مراحل اولیه یک بیماری همه‌گیر ایجاد کنند.