تکرار متناوب بحران آب در خوزستان

ساعت 24 پیشروی آب شور خلیج فارس معیشت ۲۲هزار و پانصد نخلدار استان خوزستان را با بحران جدی مواجه کرده است، بحرانی که سرمنشاء اصلی آن به سد سدسازی‌های افراطی وزارت نیرو در پرآب ترین استان کشور می‌رسد.

شور را دارد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، اینجا خوزستان، سرزمین رودهای پُرشمار و نخلستان‌های گرفتار در شوری و شرجی و گرماست. جغرافیایی که یک تاریخ با عظمت از تاب آوری چه در جنگ و چه بعد از آن در سینه دارد.

حالا خوره بی آبی به جان نخلستان‌های پُر آب ترین استان ایران افتاده و پنج رود زندگی بخش خوزستان (کارون و کرخه، جراحی و زهره) در مقابل نخل‌های قامت خمیده این استان، سرافکنده و شرمسارند.

بگونه‌ای که تب تشنگی و بی آبی، بستر نخلستان‌ها را تبدیل به شوره زاری فراخ کرده و صاحبان نخیلات را به سوگ نخلستان نشانده است.باغداران خانه نشین شده‌اند و نخیلات پرثمرشان از نفس افتاده و بار و بری ندارد.

این نخل‌ها تمام دارایی جنوب نشینان خوزستان بودند که حالا خشک و سرشان بی بر شده است، انگار که ایستاده مرده‌اند. به گواه آمارها؛ از جمعیت شش میلیون نفری نخلستان‌های آبادان در دهه شصت، حالا تنها دو میلیون نفر نخل باقی‌مانده که این تعداد نیز بر اثر پیشروی آب شور خلیج فارس در حال نابودی است.

اجرای برنامه‌های نجات بخش برای جلوگیری از مرگ نخیلات خوزستان کارساز نبوده و آب شور همچنان جان نخلستان‌های این استان را می‌گیرد. این در حالیست که معاش جنوب نشینان وابسته به نخل است و همین موضوع نان مردم را آجر کرده است.

پیامدهای ناشی از تهدیدهای اقلیمی و برخی سدسازی‌ها، منجر به شوری رودخانه‌ها و آب‌های زیرزمینی خوزستان شده است، تا جایی که شوری آب در برخی مناطق به دو برابر آب خلیج‌فارس هم رسیده است.

آنگونه که اعلام شده؛ سه هزار و ۷۰۰ هکتار از جغرافیای خرمشهر زیر پوشش نخلستانهاست، در حالیکه در زمان جنگ تحمیلی فقط یک میلیون و پانصد هزار نفر نخل بارور در این شهر وجود داشت.

انتشار تصاویر نگران کننده از مرگ نخلستان‌های خوزستان بر اثر پیشروی آب شور در ۳۵ هزار هکتار از نخلستان‌های دو‌شهر جنوبی خوزستان یعنی آبادان و خرمشهر، ناقوس نابودی این درخت با برکت را به صدا در آورده است.

از زوال نخلها که بگذریم، پیشروی بحران آب شور از خلیج فارس به سمت نخلستان‌های این خطه از جنوب غرب کشور، نه تنها حیات نخل‌ها را نشانه گرفته، بلکه کشاورزی این استان که در مجاورت منطقه آزاد اروند است، نیز طعمه بعدی این بحران زیست محیطی است.

تکرار متناوب بحران در خوزستان با سد سازی‌های افراطی

تکرار متناوب بحران شوری آب در خوزستان، ریشه در سیاست‌های غلط در حکمرانی منابع آب نظیر سد سازی‌های افراطی دارد. شور شدن رودخانه‌های حیاتی اروند و بهمنشیر در اواخر دهه ۷۰، بحران آب را در استان خوزستان به صدا در آورد. بحرانی که منجر به کاهش دبی آب به‌ دلیل ساخت سد در بالادست اتفاق افتاد و پس از آن انتقال و برداشت آب برای طرح‌های متعدد نیشکر، از جمله طرح‌های فارابی، میرزاکوچک‌خان، دعبل و امیرکبیر بود.

همه این عوامل دست به دست هم داد تا مسیر پیشروی آب دریا به‌سمت اروند و بهمنشیر هموار شده و نخلستان‌ها را از ریشه بسوزاند.

در همین رابطه «محمد درویش» فعال محیط زیست کشور به «ایلنا» می‌گوید: مهمترین مساله نخلستان‌های خوزستان سد سازی‌های افراطی در بالادست این استان است که منجر به زوال نخلستان‌ها شده است.

وی یادآور می‌شود: نخلستان‌های خوزستان زمانی از مد خلیج فارس مشروب می شدند چرا که در زمان مد، آب شیرین و با کیفیت از رودهای کارون و بهمنشیر وارد نخلستان‌ها می شد و به این طریق آبیاری می شدند، اما در حال حاضر از آن آب شیرین و با کیفیت در کارون، دز و بهمنشیر خبری نیست و فاضلاب زیادی وارد این رودها می‌شود.

این پژوهشگر حوزه آب و خاک کشور می‌افزاید: افزایش بارگزاری‌ها در بالادست و حتی در داخل خوزستان، احداث سدهای زیاد و اجرای پرشمار طرح‌های انتقال آب، عوامل اصلی نابودی نخلستان‌های خوزستان است.

درویش، از دیگر دلایل نابودی نخلستان‌های خوزستان را پدیده تغییر اقلیم این استان می‌داند که منجر به کاهش میانگین ریزش‌های آسمانی در خوزستان و باعث افزایش دما شده است.

به عقیده این فعال محیط زیست، پتروشیمی خوزستان که بخش بزرگی از آب کارون را گرفته، هم باعث شده‌ تا در کنار دیگر عوامل، آب باکیفیتی در خوزستان وجود نداشته باشد.

او تاکید می‌کند: حالا دبی کارون در مقطع اهواز از ۱۴۰ متر مکعب در ثانیه کمتر شده و منابع آبی این رود به شدت کاهش پیدا کرده است، پس طبیعی است که در زمان مد، آب شور خلیج فارس سوار بر نخلستان‌ها شود.

او با ابراز تاسف از روند موجود، اظهار می‌کند: متاسفانه چند میلیون نفر نخل در شادگان، اروندکنار و در اطراف بهمنشیر از دست داده ایم و این روند نگران کننده، همچنان ادامه دارد.

نابودی یک میلیون نفر نخل در شادگان

شوربختانه، تراژدی غمبار نابودی نخلستان‌ها در شادگان نیز ادامه دارد، بطوریکه بیش از یک میلیون نفر نخل در این شهرستان از بین رفته و در حال حاضر تعداد نخیلات شادگان به کمتر از ۳ میلیون نفر رسیده است.