یوگا، بهار، آسم
با توجه به آغاز فصل بهار و تشدید علایم ناشی از حساسیتهای فصلی و به ویژه عوارض تنفسی این بیماریها، بر آن شدیم تا به شناخت عوامل و روشهای درمان یكی از شایع ترین این عوارض یعنی آسم بپردازیم.
امروزه بیماریهای ریوی به علت آلودگیهای گسترده ناشی از زندگی صنعتی در حال افزایش هستند و تا هنگامی كه حركتی جهانی و فراگیر برای مهار این آلودگیها انجام نشود، شیوع این عوارض كماكان روندی افزاینده خواهد داشت.
● عوامل ایجاد بیماری
آسم در واقع نوعی التهاب گسترده مجاری تنفسی در واكنش به عوامل محرك است. برخی از مواد غذایی مانند غذاهای دریایی و برخی از غذاها و تنقلاتی كه حاوی مواد افزودنی هستند، می توانند در افراد مستعد حمله های تنگی نفس ایجاد كنند. علاوه بر این برخی از ذرات معلق در هوا اعم از مواد آلاینده و گرده گلها و گیاهان با تحریك جدار مجاری تنفسی این افراد، حمله های آسم را در آنان ایجاد می كنند. دود سیگار نیز از محركهای قوی حمله های تنگی نفس به شمار می‌روند، به نحوی كه بر اساس پژوهشهای اخیر میزان بروز بیماری آسم در كودكانی كه در منزل آنان سیگار مصرف می‌شود به مراتب بیش از سایر كودكان است. ورزشهای سنگین نیز می‌توانند در افراد مستعد، با حمله های تنگی نفس همراه باشند. زیرا هنگام انجام دادن این ورزشها، فرد از دهان نفس می‌كشد و هوایی كه وارد مجاری تنفسی می‌شود به اندازه كافی گرم و مرطوب نیست و همین امر تحریك مجاری تنفسی را به همراه دارد. برخی مشاغل نیز كه در آنها فرد با مواد محرك، بوهای تند، چرم، پارچه و مانند آنها سر و كار دارد می‌توانند در بروز این حمله ها مؤثر باشند. عفونتها، به ویژه عفونتهای ویروسی مجاری تنفسی می‌توانند با حمله های تنگی نفس همراه باشند. در نهایت تنشهای عصبی نیز با برهم زدن تعادل دستگاه سمپاتیك و پاراسمپاتیك در بروز و تشدید این حمله‌ها مؤثرند.
این عارضه ممكن است به شكل حاد یا مزمن بروز كند و حتی به شكل مزمن با دوره های حمله حاد تنگی نفس خود را نشان دهد. علایم این بیماری شامل سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس هستند. بیماران مبتلا به این عارضه خلط غلیظ و چسبناك دارند. حمله های بسیار شدید این عارضه می‌تواند حتی مرگ بیمار را در پی داشته باشد.
● درمان طبی
داروهای گوناگونی برای مهار حمله های حاد آسم به كار می‌روند كه به شكلهای گوناگون خوراكی، تزریقی و استنشاقی تهیه شده اند و در تسكین حمله ها و گاه پیشگیری از بروز آنها مؤثرند. اغلب این داروها ممكن است با عوارض جانبی مانند تپش قلب، لرزش اندامها، تعریق و اختلالات گوارشی همراه باشند. بیماری آسم در گروهی از بیماریها موسوم به بیماریهای روان تنی دسته بندی می‌شود. زیرا ذهن فرد ارتباطی قوی با مجاری تنفسی وی دارد و تنشها در تشدید حمله های این بیماری نقشی قابل توجه دارند. برخی از بیماران مبتلا به آسم با تغییر محل زندگی خود و تغییر شرایط آب هوایی محل زندگی شان بهبود چشمگیری می یابند.
● درمان با یوگا
با وجود آنكه فرد مبتلا به آسم ممكن است هرگز به صورت كامل درمان نشود اما با تقویت دستگاه سمپاتیك و پاراسمپاتیك به وسیله یوگا وانجام دادن تمرینات یوگا در كنار درمان دارویی می‌توان حمله های آسم را بهتر كنترل كرد. برخی از بیماران باید تا چندین ماه تمرینات یوگا را در كنار درمان دارویی انجام دهند و برخی دیگر پس از مدتی كوتاه می‌توانند درمان دارویی را قطع كنند.
یوگا با ایجاد ثبات و پایداری در فعالیت دستگاههای عصبی خودكار (سمپاتیك و پاراسمپاتیك) نقش مؤثری در مهار حمله های آسم ایفا می‌كند. هرچه بیمار مبتلا به آسم تمرینات یوگا را زودتر آغاز كند پاسخ درمانی بهتری را دریافت خواهد نمود. برای ایجاد تغییرات اساسی در بدن باید تمرینات را به صورت مداوم و پیگیر انجام داد. تمریناتی كه بیماران حین حمله ها انجام می‌دهند با تمریناتی كه حین دوره های آرامش انجام می‌دهند متفاوت است. هنگامی كه فرد در دوره آرامش و بدون علامت است آساناهایی كه با خمش به عقب همراهند در اولویت هستند. این گونه حركات بخش جلوی ریه ها و مجاری تنفسی را باز می‌كنند و اكسیژن رسانی را به سرعت افزایش می‌دهند. در حمله‌های حاد برخی از بیماران نمی‌توانند این گروه از حركات را انجام دهند زیرا به تنگی نفس دچار می‌شوند. در این بیماران آساناهایی كه با خمش به جلو همراهند ارجحیت دارند. در این گونه حركات بخشهای پشتی ریه باز می‌شوند و ترشحات داخل مجاری تنفسی به خارج رانده می‌شوند. تمام این حركات باید با تكیه گاه انجام شوند تا بیمار با فشار آوردن به خود دچار حمله تنگی نفس نشود.
● تمرینات پرانایاما
پرانایاما در این موارد به صورت مستقیم كارآیی دارد. تمرینات تنفسی با افزایش فعالیت و ایجاد تعادل در دستگاه سمپاتیك و پاراسمپاتیك از شدت حمله ها می‌كاهند و در مجاری تنفسی آرامش ایجاد می‌كنند. هرچه دم عمیق تر و آرام تری انجام شود به همان نسبت آرامش بیشتری در مجاری تنفسی ایجاد می‌شود. بازدم نیز بدون اعمال فشار و با آرامی انجام می‌شود به نحوی كه تعداد تنفس از ۱۲ تا ۱۶ چرخه در دقیقه به ۱ تا ۲ چرخه در دقیقه می‌رسد. برخی از بیماران مبتلا به آسم به ویژه در دوره حمله های حاد ممكن است نتوانند تمرینات پرانایاما را آغاز كنند و گاهی لازم است مدتی آساناهای یوگا را انجام دهند تا مجاری تنفسی آنان تا حدی پایدار شود. یك تنفس "اوجایی" ساده ممكن است برای شروع مناسب باشد. اگر تمرینات پرانایاما به صورت منظم انجام شوند بیمار مطمئناً تغییرات قابل توجهی را درك خواهد كرد. با وجود این هنوز هم ادامه درمان دارویی ضروری است.
در برخی بیماران انجام دادن یوگا به همراه درمان دارویی نتایج بهتری را نسبت به درمان دارویی صرف به همراه دارد و در برخی دیگر حتی پس از مدتی می‌توان درمان دارویی را قطع كرد. اما در هرصورت توصیه می‌شود این بیماران تمرینات یوگا را زیر نظر یك مربی باتجربه یوگا انجام دهند و همچنین داروهای خود را تنها با صلاحدید و اجازه پزشك معالج خود تغییر دهند.
منبع : باشگاه یوگا پیام مهر
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.