تونی بلینکن، رسما وزیر خارجه دولت جو بایدن شد

10 چالش مرد مذاکره

ساعت 24-آنتونی بلینکن، چهره عمدتا پشت پرده در حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی دولت‌های دموکرات، از سوی سنا برای سمت وزارت خارجه دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، تایید شد تا هفتادویکمین وزیر خارجه ایالات متحده در شرایطی هدایت سیاست خارجی واشنگتن را در دست بگیرد که چالش‌های متعددی پیش‌رویش قرار دارد.

همه‌گیری کرونا در یک سال اخیر به اندازه کافی چالش بزرگی به‌شمار می‌آید، اما بلینکن علاوه بر این، میراث‌دار وزارت خارجه مایک پمپئو است که دوره‌ای پرتنش را در حوزه سیاست خارجی آمریکا به نام خود ثبت کرد. افزایش تنش میان ایالات متحده و چین در حوزه‌های مختلف، اولویت‌دادن به منافع اسرائیل در روند صلح خاورمیانه، خروج از توافق هسته‌ای با ایران و تنش با متحدان اروپایی بر سر بودجه ناتو، تنها بخشی از میراث دوران چهارساله ترامپ در حوزه سیاست خارجی است.
نشریه اینترنتی «Responsible Statecraft» چالش‌ها و سؤال‌های مهم پیش‌روی بلینکن را در 10 مورد خلاصه کرده است:
1- به نظر می‌رسد رویکرد فعلی ایالات متحده در خاورمیانه، نه به نفع منطقه است و نه منافع ایالات متحده را تأمین می‌کند. سیاست خارجی آمریکا تابعی از نحوه تعریف منافع این کشور در خاورمیانه است. برخی این منافع را محتاطانه تعریف کرده و استدلال می‌کنند اساسا باید از ایالات متحده در برابر هر حمله‌ای محافظت و جریان آزاد تجارت جهانی را تسهیل کنیم. هیچ‌یک از آنها حضور عمده نظامی آمریکا در خاورمیانه را حتی مانند امروز تضمین نمی‌کنند. بلینکن باید برای تعیین سیاست‌های خاورمیانه‌ای دولت بایدن، به این سؤال پاسخ دهد که منافع آمریکا در منطقه را چگونه تعریف می‌کند و چگونه اطمینان حاصل خواهد کرد که رویکرد مدنظر، آمریکا را درگیر جنگ غیرضروری و بی‌پایان دیگری در منطقه نمی‌کند؟
2- دولت اوباما توانست به توافق هسته‌ای با ایران دست یابد، اما زمان کافی نداشت تا به سایر چالش‌های ایالات متحده با ایران هم رسیدگی کند. اگر توافق هسته‌ای از طریق تعهد در برابر تعهد احیا شود و توافق‌های احتمالی بعدی بتوانند دیگر چالش‌های میان دو کشور را مرکز توجه قرار دهند، آیا دولت بایدن دنبال رابطه‌ای تازه با ایران یا حتی عادی‌سازی رابطه خواهد رفت؟
3- بر اساس اعلام دولت جدید آمریکا، تغییرات آب‌وهوا تهدیدی وجودی محسوب می‌شود و انجام مؤثر تعهدات منوط به همکاری نزدیک با چین خواهد بود. آیا سیاست دولت جدید آمریکا در مقابل چین، تابع سیاست آب‌وهوایی ایالات متحده خواهد بود یا برعکس؟
4- جو بایدن گفته است با وجود توافق بین طالبان و ایالات متحده، سربازان آمریکایی را ملزم به ترک کشور تا اول ماه می ‌2021 می‌کند، اما مایل است تعدادی از نیروها را برای انجام عملیات‌های ضدتروریستی در این کشور نگه دارد. دولت جدید چگونه تا مهلت تعیین‌شده در می‌ 2021 می‌تواند برنامه‌ریزی خروج نیروها را انجام دهد؟ آیا واقعا هدف دولت بایدن و وزارت خارجه آمریکا این است که بخشی از نیروها را پس از 20 سال جنگ در آنجا نگه دارد؟
5- مقامات چند کشور در سراسر منطقه آسیا و اقیانوسیه و فراتر از آن، از جمله متحدان ایالات متحده، در ماه‌ها و سال‌های اخیر از اینکه دولت ترامپ تلاش کرده بود آنها را برای انتخاب یک شریک تجاری بین ایالات متحده یا چین تحت فشار قرار دهد، ابراز نارضایتی کرده‌اند. چگونه می‌توانیم به کشورها اعلام کنیم به‌جای اعمال فشار بر آنها، به نگرانی‌هایشان گوش می‌دهیم و آنها را برای انتخاب شریک تجاری تحت فشار قرار نخواهیم داد؟ سیاست مهار چین نباید دیگر کشورها را به رویارویی با چین سوق دهد.
6- ولیعهد عربستان سعودی از همه نظر یک عامل مهم بی‌ثباتی در خاورمیانه محسوب می‌شود. او سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان را چند روز گروگان گرفت، قطر را محاصره کرد، جنگی بی‌رحمانه را در یمن آغاز کرد و دستور قتل فجیع جمال خاشقجی، ستون‌نویس روزنامه واشنگتن‌پست را در کنسولگری عربستان در استانبول صادر کرد. بایدن وعده داده است «عربستان را دوباره به حکومتی مسئول تبدیل خواهیم کرد». سؤال مهم این است که چگونه می‌توان پادشاهی عربستان را به حکومتی مسئول تبدیل کرد و رویکردی مانند یک حکومت عادی با ریاض در پیش گرفت؟ آیا فروش تسلیحات ایالات متحده به عربستان را ممنوع خواهید کرد؟ این کشور را تحریم می‌کنید؟ از شکایت شهروندان آمریکایی درباره نقش عربستان در حملات 11 سپتامبر حمایت می‌کنید؟
7- تونی بلینکن در موقعیت‌های مختلف از سیاست دولت اوباما در سوریه ابراز تأسف کرده و تأکید کرده که اوباما در دوره هشت‌ساله ریاست‌جمهوری خود می‌توانست سیاست مؤثرتری در قبال جنگ داخلی سوریه در پیش بگیرد. اکنون که پس از چهار سال حضور ترامپ در کاخ سفید، بایدن معاون سابق باراک اوباما بر سر کار آمده، باید انتظار چه رویکردی را در قبال سوریه داشته باشیم؟ هدف کاخ سفید در سوریه چیست؟ تغییر رژیم یا پایان جنگ داخلی و به دنبال آن روندی دیپلماتیک برای دستیابی به راه‌حلی سیاسی که حتی ممکن است اسد را در قدرت حفظ کند؟ اگر هدف تغییر رژیم است، با توجه به این واقعیت که اسد را بر اساس واقعیت میدان جنگ باید برنده جنگ داخلی سوریه دانست، با وجود حمایت‌های روسیه، از چه طریقی می‌توان حکومت او را ساقط کرد؟
8- بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، خود را در جایگاه مهم‌ترین و سرسخت‌ترین مخالف برجام قرار داده است. او نزدیک‌ترین متحد دونالد ترامپ بود و از اینکه توانسته ترامپ را به سمت خروج از توافق هسته‌ای با ایران هدایت کند، به خود می‌بالید. با وجود خروج ترامپ از کاخ سفید و حضور یک رئیس‌جمهور با دیدگاه‌های متعدل‌تر، نتانیاهو بار دیگر وعده داده که با هرگونه بازگشت ایالات متحده به توافق هسته‌ای با ایران مخالفت کند و حتی یکی از اعضای کابینه او تهدید کرده است که بر سر چنین موضوعی می‌توانیم یک جنگ را آغاز کنیم. دولت بایدن چگونه با تنش‌ها و سنگ‌اندازی‌های نتانیاهو و بی‌توجهی آنها به منافع ملی ایالات متحده برخورد خواهد کرد؟
9- بلینکن زمانی به‌عنوان معاون وزیر خارجه، مذاکرات بین ایالات متحده، ژاپن و کره‌جنوبی را هدایت کرد. همکاری سه‌جانبه این سه کشور می‌تواند پیشرفت در مسائل فراملی مانند تجارت، امنیت سایبری و بحران هسته‌ای کره‌شمالی را که سه کشور در آن دارای منافع مشترک هستند، هموارتر کند و تحت فشار قراردادن ژاپن و کره‌جنوبی برای رویارویی با چین، احتمالا باعث ایجاد اصطکاک و تلافی‌جویی اقتصادی چین خواهد شد. برنامه دولت بایدن برای تقویت این همکاری سه‌جانبه بدون اینکه به سیاست مهار چین ضربه بزند، چیست؟
10- بلینکن در زمان دولت اوباما پس از الحاق کریمه به خاک روسیه از سوی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، به‌عنوان یکی از طراحان تحریم‌های ایالات متحده علیه مسکو وارد عمل شد و در آن زمان فشارها علیه روسیه نتوانست کرملین را از سیاست فشار بر اوکراین منصرف کند. تقویت ناتو هم یکی از سیاست‌های اصلی دولت اوباما برای ایجاد بازدارندگی در برابر روسیه بود. اکنون سؤال مهم پیش‌روی دولت بایدن این است که آیا روسیه امروز هم دشمن و تهدیدی علیه منافع ایالات متحده است؟ و آیا واشنگتن از گسترش ناتو و عضویت اوکراین در این ائتلاف حمایت می‌کند؟