چرا مردم شیلی چپ ها بیرون راندند

شیلی در نگاه بسیاری از همسایگانش در آمریکای لاتین، پناهگاهی امن‌تر و باثبات‌تر از دیگر کشورها به شمار می‌آید. اما در داخل کشور، این تصور فرو ریخته است، چون رای‌دهندگانی که نگران امنیت، مهاجرت و جرم بودند، خوزه آنتونیو کاست را به‌عنوان رئیس‌جمهوری تازه خود برگزیدند.

کاست یک محافظه‌کار تندرو است که ژنرال آگوستو پینوشه، دیکتاتور پیشین راست‌گرای شیلی را ستایش کرده است. کودتای پینوشه که با حمایت آمریکا انجام شد، آغازگر ۱۷ سال حکومت نظامی همراه با شکنجه، ناپدیدسازی قهری و سانسور بود. برای منتقدان آقای کاست، پیشینه خانوادگی او از جمله عضویت پدر آلمانی‌تبارش در حزب نازی و دوره وزارت برادرش در حکومت پینوشه، نگران‌کننده است.

با این حال، برخی از حامیان او به‌صراحت از دوران پینوشه دفاع می‌کنند و می‌گویند در آن دوران، شیلی کشوری آرام‌تر بود. آقای کاست ۵۹ ساله در نخستین سخنرانی خود پس از پیروزی در انتخابات، در حالی که به گذشته شیلی و اتهام‌هایی که به دیگر رهبران راست‌گرای منطقه درباره سرکوب نظامی جرائم سازمان‌یافته وارد شده اشاره می‌کرد، وعده داد که رهبری «دولت اضطراری» به معنای «اقتدارگرایی» نخواهد بود.

انتخابات روز یکشنبه، شیلی را به جدیدترین کشور آمریکای لاتین تبدیل کرده که چرخش تندی از چپ به راست کرده‌اند. پیش از این آرژانتین، بولیوی، کاستاریکا، اکوادور، السالوادور و پاناما شاهد چنین چرخشی بودند.

در سال آینده، پرو، کلمبیا و برزیل انتخابات سرنوشت‌سازی پیش رو دارند.

پیروزی آقای کاست، شیلی را در میان بلوکی رو‌ به‌رشد از دولت‌های محافظه‌کار قرار می‌دهد که احتمالا در مسائلی چون مهاجرت و امنیت، هم‌سو با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا خواهند بود.

در برخی کشورها، مانند آرژانتین، تورم و بحران اقتصادی باعث این تغییر جهت سیاسی شد. در برخی دیگر، واکنشی بود به دولت‌های چپ‌گرا که درگیر فساد یا درگیری‌های داخلی بودند. آقای کاست وعده دیوار مرزی و اخراج گسترده مهاجران فاقد مدارک قانونی را داد.

او در گردهمایی‌های انتخاباتی، روز شمار آغاز ریاست‌جمهوری‌اش را اعلام می‌کرد و هشدار می‌داد که کسانی که مدرک ندارند، اگر می‌خواهند روزی فرصت بازگشت داشته باشند، باید تا آن زمان کشور را ترک کنند. پیام او در کشوری که شاهد رشد سریع جمعیت مهاجران خارجی‌ بوده، طنین‌انداز شده است. آمارهای دولتی نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۳ نزدیک به دو میلیون تبعه خارجی در شیلی زندگی می‌کردند؛ رشدی ۴۶ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۸.

دولت شیلی برآورد می‌کند که حدود ۳۳۶ هزار مهاجر بدون مدارک قانونی دراین کشور زندگی می‌کنند که بسیاری از آن‌ها اهل ونزوئلا هستند. سرعت این تغییرات، بسیاری از مردم شیلی را نگران کرده است.

جرمیاس آلونسو، از حامیان آقای کاست که در جریان کارزار انتخاباتی برای بسیج رای‌دهندگان جوان داوطلب شده بود، می‌گوید: «شیلی برای پذیرش موج مهاجرتی که به راه افتاد، آمادگی نداشت.»و اتهام‌های منتقدان مبنی بر شباهت سخنان آقای کاست به بیگانه‌هراسی را رد می‌کند.

آقای آلونسو می‌گوید: «حرف کاست این است که بیایند، بیایند کار کنند، اما از در وارد شوند، نه از پنجره.»او استدلال می‌کند که مهاجران بدون مدارک، فشار زیادی بر خدمات عمومی وارد کرد‌ه‌اند که با مالیات شهروندان تامین می‌شود.

او می‌گوید که محله طبقه کارگری‌اش با «تغییرات اجتماعی ناشی از مهاجرت غیرقانونی در زمینه جرم، اعتیاد به مواد مخدر و امنیت» مواجه شده است.

آقای کاست جرم‌ و جنایت در حال افزایش را به مهاجرت نسبت داده است، ادعایی که از نظر سیاسی بازتاب زیادی داشته است. آمار قتل‌ها در شیلی از اوج خود در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته و برخی مطالعات نشان می‌دهند که مهاجران به‌طور میانگین جرائم کمتری مرتکب می‌شوند.

بسیاری از رای‌دهندگان از جرائم سازمان‌یافته، قاچاق مواد مخدر و سرقت به‌عنوان عواملی یاد می‌کنند که احساس ناامنی آن‌ها را تشدید کرده‌ است.پیام پیروزی آقای کاست این است که مهاجران در صورت پایبندی به قانون، مورد استقبال قرار خواهند گرفت، جنایتکاران زندانی خواهند شد و نظم به خیابان‌ها بازخواهد گشت.

او، همانند دونالد ترامپ، احتمالا خیلی زود برای نشان دادن رویکرد «مشت آهنین» وارد عمل خواهد شد، با اعزام ارتش به مرزها و احتمالا تبلیغ اقداماتش از طریق شبکه‌های اجتماعی.اما در عمل، اخراج گسترده مهاجران کار آسانی نخواهد بود. ونزوئلا مهاجران بازگردانده‌شده از شیلی را نمی‌پذیرد و اخراج‌ها تاکنون محدود بوده‌اند.

به‌نظر می‌رسد آقای کاست امیدوار است که سخنانش باعث شود مهاجران غیرقانونی به‌طور داوطلبانه کشور را ترک کنند. اما بعید است صدها هزار نفر را وادار به جمع‌ کردن وسایلشان کند.

گابریل فونس، پیشخدمت اهل ونزوئلا، چهار سال پیش به شیلی رفت و برای فرار از «وضعیت اقتصادی بسیار، بسیار بد» کشورش از مرز زمینی به‌طور غیرقانونی عبور کرد. از آن زمان مدارکش را به پلیس و اداره مهاجرت تحویل داده و کارت شناسایی موقتی دریافت کرده تا بتواند مالیات بپردازد، اما تاکنون پاسخی به درخواست ویزایش دریافت نکرده است.

او می‌گوید حقوقش فعلا به حساب بانکی یک دوست واریز می‌شود. «من اساسا اینجا یک شبح هستم.»او در حالی که از اخراج می‌ترسد، می‌گوید نگرانی بزرگ‌ترش افزایش بیگانه‌هراسی است، که به‌گفته او، پیشاپیش شدت گرفته است.

او می‌گوید: «کاست حرفی را می‌زند که خیلی از شیلیایی‌ها می‌خواهند بگویند. او دارد به این درخواست مشروعیت می‌دهد. »

او به یاد می‌آورد که در رستورانی که کار می‌کند، به مشتریانی خدمت می‌داد که درباره ضرورت ترک کشور از سوی مهاجران صحبت می‌کردند. او می‌گوید: «خیلی ناراحت‌کننده بود. من یک مهاجرم و دارم این حرف‌های واقعا آزاردهنده را می‌شنوم.»او توضیح می‌دهد که حدود ۹۰ درصد کارکنان رستوران مهاجر هستند.

با توجه به اینکه مهاجران به‌طور فزاینده‌ای برای کسب‌ و کار شیلیایی اهمیت پیدا کرده‌اند، آقای کاست ممکن است با مخالفت‌ از سوی کسانی که به نیروی کار خارجی وابسته‌اند، روبرو شود.

کارلوس آلبرتو کاسی‌یو، تبعه بولیوی که ۳۵ سال در شیلی زندگی کرده، کسب‌و‌کاری در زمینه تهیه و توزیع سالتنیا، نوعی پیراشکی بولیویایی دارد.

او می‌گوید که بارها از کارگران اهل‌هائیتی، کلمبیا و ونزوئلا استفاده کرده و تاکید می‌کند که «نیروی کار مهاجر بسیار مهم است.»او می‌افزاید که مهاجران اشتیاق زیادی برای کار دارند و چون برای گرفتن ویزای دائم نیازمند قرارداد کاری با کارفرما هستند، کمتر شغل عوض می‌کنند.

به گفته او «بسیاری از شرکت‌ها، به‌ویژه در برداشت محصولات کشاورزی، از کارگران مهاجری استفاده می‌کنند که الزاما مدرک ندارند. »

او هشدار می‌دهد که اخراج کارگران ثبت‌نشده «بر اقتصاد صادراتی شیلی تاثیر خواهد گذاشت و مواد اولیه را گران‌تر خواهد کرد. »

آقای کاسی‌یو اذعان می‌کند که از زمان ورود گسترده مهاجران از ونزوئلا برای فرار از بحران اقتصادی و سیاسی، تنش‌هایی به‌وجود آمده است.

او می‌گوید: «خیلی از آداب و رسوم آن‌ها با آداب و رسوم شیلیایی سازگار نبوده» و ابراز تاسف می‌کند که این موضوع به شهرت مهاجرانی که می‌خواهند کار کنند و نقش مثبتی داشته باشند، لطمه زده است.

حزب آقای کاست در کنگره اکثریت ندارد. بنابراین برخی از پیشنهادهای او، از جمله مجازات‌های سنگین‌تر و ساخت زندان‌های فوق‌امنیتی، ممکن است نیازمند مصالحه و مذاکره باشد.

اما برای بسیاری از رای‌دهندگان، این‌که اوضاع تحت کنترل باشد، شاید به‌اندازه تحقق عملی وعده‌ها اهمیت داشته باشد؛ چون نگرانی از جرم، ناامنی و مهاجرت در سراسر در حال گسترش است.

بی بی سی