سینمای جهان در سالِ کرونا
فیلمها ناجی آدمها میشوند؟
ساعت 24-حالا یک سال و اندی از زمان شیوع ویروس کرونا در سراسر دنیا میگذرد. مردم در طول یک سال اخیر سبک جدیدی از زندگی را تجربه کردند که شاید چند سال پیش اگر حرفش به میان میآمد، همه آن را قصهای محال و البته تخیلی میشماردند؛ چیزی شبیه «طاعون» که وقتی آلبر کامو کلمات را با وسواس کنار هم جفتوجور میکرد تا قصه جذابتری را راهی بازار کند، هیچوقت فکرش را نمیکرد که یک روزی مردم همان کلمات را زندگی کنند.
گیشههای کرونازده، فیلمهای خاکخورده
خاموشی سینماها خیلی چیزها را تغییر داد. سینما که تا پیش از این یکی از امنترین راههای فرار از روزمرّگی آدمها بود و آنها را به سفر در قصههای مختلف میبُرد، با کرونا در سکوت مدتداری فرو رفت. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد یک راه رهایی از ابتلا به کووید۱۹ حفظ فاصله اجتماعی و جلوگیری از تجمعهای چند نفره است و سینما چیزی جز این نبود. با اینکه چند ماهی بعد از پاندمی کرونا بعضی سینماها با ظرفیت محدود باز شدند اما خیلی از اهالی فیلم عطایش را به لقایش بخشیدند و ترجیح دادند سلامتیشان را ریسک نکنند. برادران وارنر با «تنت» قمار کردند و با اکران این فیلم، تصمیم گرفتند چراغهای خاموشی سینماهای کرونازده را یک بار دیگر روشن کنند. موفق بودند؟ به روایت ورایتی، اعدادی که برای فروش فیلم علمی تخیلی «تنت» ساخته کریستوفر نولان اعلام شده هیچ شفافیتی ندارد. سینماگران عصبانی میگویند که از وقتی «تنت» نمایش داده شده، استودیوی سازنده آن یعنی برادران وارنر مقدار کمی از دادههای باکس آفیسی فیلم را به خبرنگاران و استودیوهای رقیب داده. این در حالی است که استودیوها همیشه اطلاعات باکس آفیسی را به صورت روزانه و کامل منتشر میکنند. آنطرف وارنرها هم نگران این هستند که خبرنگاران و رقبا نتایج را ناعادلانه تحلیل کنند و بگویند «تنت» شکست خورده. «تنت» به هر حال سر زبانها افتاد و نولان هم در گفتوگو با روزنامه لسآنجلس گفت که معتقد است میزان فروش فیلم جدیدش در شرایط کرونایی آنقدرها هم بد نیست. آخرین ساخته نولان اما طبعا تنها فیلمی نبود که حواشیاش در سالی که گذشت هر روز به شکلی در رسانهها میپیچید. در بلبشوی همان روزهای اکران «تنت»، خبر رسید تست کرونای رابرت پتینسون یکی از بازیگرهای فیلم «بتمن» مثبت شد و فیلمبرداریاش به تعویق افتاد. تیترها پر شد از اینکه «بتمن» هم نتوانست کرونا را شکست بدهد. پیش از این شرکت فیلمسازی یونیورسال پیکچرز هم اعلام کرده بود به دلیل کرونا ساخت فیلم «دنیای ژوراسیک» و «مردی از تورنتو» متوقف شده. داستان اما فقط همین نبود. توقف ساخت پروژههای سینمایی تنها بخشی از قصه تلخی بود که سرنخش به یک ویروس منحوس میرسید. حتی فیلمهایی که قبلا ساخته شده بود و قرار بود سال ۲۰۲۰ با اکرانشان چشمهای زیادی را به پرده نقرهای میخ نگه دارند هم شانسی برای دیده شدن نداشتند. خیلی از آنها کلا به امید روزی که کرونا نباشد و مردم بیماسک و بیفاصله بتوانند راهی سینما شوند در گنجه ماندند و تنها عدهای قمار کردند.
جشنوارهها برخط شدند
در سالی که گذشت اما نه فقط فیلمها که برنامههای سینمایی، همایشها و جشنوارههای هم از ترکشهای کرونا در امان نماندند. جشنواره فیلم برلیناله که هر سال در زمستان برگزار میشد و با وجود سردی هوا علاقهمندان برای خرید بلیت فیلم یا امضا گرفتن از هنرپیشهها ساعتها در خیابان منتظر میماندند، امسال فارغ از تمام آن شور و هیجانهایش در دو بخش جداگانه برگزار شد. «رویداد صنعت» برای فیلمسازان و مطبوعاتیها که از اول تا پنجم مارس به صورت آنلاین برگزار شد و بخش «ویژه تابستان» که اگر همهچیز طبق روال عادی پیش برود و ریسک ابتلای کرونا قابل کنترل باشد و هزار و یک اما و اگر دیگر، ۹ام تا ۲۰ام ژوئن برگزار میشود. جشنواره بینالمللی فیلم مالزی که تاریخ برگزاریاش یک بار به تاخیر افتاده بود، به صورت آنلاین برگزار شد. همینطور جشنواره فیلم پکن و جشنواره سینمایی لسآنجلس که از قدیمیترین رویدادهای سینمایی است. تعدادشان را اگر بخواهیم بشماریم آنقدر زیاد است که از حد کلمات متعارف این گزارش بیرون میزد و طاقت خواننده را هم طاق میکند. روایت یک خطیاش همان چیزی است که از کلمه اول مطرح شد. اینکه ویروس کرونا در طول یک سال و اندی حضورش در دنیا بسیاری از معادلات را بههم زده و سینما و متعلقاتش هم از این قاعده جدا نبودهاند. جشنوارهها برخط شدند و هالیوود در تنش است. آنطور که در روزنامه بریتانیایی ساندیتایمز منتشر شده، تام کروز، هنرپیشه معروف سینما هنگام فیلمبرداری «ماموریت غیرممکن» با خشم خطاب به یکی از افرادی که سر صحنه ماسک ندارد فریاد میزند که« چرا متوجه نیست که پرداخت وام خانههای بسیاری از کارکنان به ادامه کار تولید فیلم بسته است و او مجبور است در برابر تولیدکنندگان و شرکتهای بیمه خود را توجیه کند.» لابد صداهای بسیار زیاد دیگری هم در طول این یک سال بوده. فریادهای آلوده به خشم و بغض که زور میزنند آخرین جانهای مانده در صنعت سینما را به زور زنده نگه دارند. بحران کرونا آنچنان خسارت سنگینی به سینماها وارد کرده که شاید به این راحتیها قابل اندازهگیری نباشد. تعطیلی سینماها هزینه بسیاری به همراه داشته. جان هورن روزنامهنگار حوزه فیلم شبکه رادیویی NPR نوشته: «آنها باید اجاره بپردازند، هزینههای ثابت بسیار بالایی دارند، میلیاردها بدهی دارند و پولی هم وارد نمیشود.» قصه همینقدر ساده است. دیگر دخلها به خرجها نمیخواند.
دوئل تاریکی و امید
آنطور که هالیوود ریپورتر نوشت، کمپانی برادران وارنر در واکنش به شرایط بحران شیوع ویروس کرونا و تعطیلی سینماها، حسابشان را از بقیه سوا کردند و با انتشار فهرستی از ۱۷ فیلم تولیدیشان اعلام کردند که میخواهند همه این فیلمها را همزمان در سینماها و روی سرویس پخش اینترنتی اچبیاو مکس پخش کنند تا شانس بیشتری برای دیده شدن داشته باشند. «ماتریکس۴»، «تلماسه»، نسخه اقتباسی لین مانوئل میراندا از «در بلندیها»، «آمرزیدگان فراوان شهر نیوآرک» ساخته آلن تیلور، پیشدرآمد «سوپرانوها» و «جوخه انتحار» تعدادی از آنها هستند. از فیلمهای دیگری که نامشان در فهرست نمایش همزمان کمپانی برادران وارنر آمده، میتوان به «چیزهای کوچک»، درام زندگینامهای «یهودا و مسیح سیاه»، فیلم جدید «تام و جری»، «گودزیلا در برابر کونگ»، اقتباس سینمایی از بازی کامپیوتری «مورتال کامبت» (نبرد مرگبار)، «احضار: شیطان مرا وادار کرد» به کارگردانی مایکل چاوز، «خاطرهپردازی» ساخته لیزا جوی با بازی هیو جکمن، «بدخیم» ساخته جیمز ون و درام ورزشی ویل اسمیت یعنی «شاه ریچارد» و فیلم «آنهایی که آرزو میکنند من مرده باشم» وسترن اکشن ساخته تیلور شریدان با بازی آنجلینا جولی اشاره کرد. این اقدام شرکت فیلمسازی امریکایی برادران وارنر تنشهای زیادی بین استودیوهای فیلمسازی هالیوود و سینماهای امریکا ایجاد کرد و با موجی از انتقادها همراه بود. طبق گزارش هالیوود ریپورتر، نولان که سابقه دیرینهای در همکاری با برادران وارنر دارد در واکنش به این تصمیم گفته: «بسیاری از بزرگترین کارگردانان و ستارههای سینما شب قبل از اعلام این خبر در حالی به خواب رفتند که فکر میکردند برای بهترین استودیوی فیلمسازی کار میکنند اما زمانی که بیدار شدند فهمیدند در واقع برای بدترین سامانه نمایش آنلاین کار میکنند.» آن رف آن سرنوف، رییس و مدیر اجرایی شرکت برادران وارنر هم گفته که همهگیری جهانی کرونا «راهکارهای خلاقانه» میطلبید و «هیچکس به اندازه ما نمیخواهد فیلمها به پرده بزرگ سینما برگردند.» او همچنین اضافه کرده که «ما میدانیم که محتوای جدید شریان اصلی هرگونه نمایش است اما باید بین این موضوع و حقیقتی که سالنهای سینمای امریکا با آن دست به گریبانند توازن برقرار کنیم. به احتمال زیاد بیشتر سالنها در سال ۲۰۲۱ با ظرفیتی کمتر از گنجایش اصلی کار خواهند کرد.» مخالفان با این تصمیم، اکران آنلاین را اقدامی تکاندهنده برای سینماها میدانند و معتقدند خاموشی چراغ سینماها به این ترتیب طولانیتر میشود، موافقان اما این حرکت را پاسخی به نیاز علاقهمندان به فیلم میدانند که به دلیل کرونا از نعمت سینما محروم شدهاند. گزارش ورایتی از آمار فروش انیمیشن لایو اکشن «تاموجری» از استودیو فیلمسازی برادران وارنر شاید مهر تاییدی بر همین ادعا باشد. فروش ۱۳ میلیون و ۷۰۰ هزار دلاری فراتر از انتظار بوده و تا حدی امید را به صنعت کرونازده سینماداری امریکا برگردانده. حالا رسانهها پُر شده از این خبر خوب که فروش «تاموجری» یکی از رکوردهای سینمایی روزگار کرونا به شمار میرود و از بهبود اوضاع سینماها حکایت دارد. این شاید تنها نقطه روشنی در این روزهای دلمردگی باشد و فیلمها با قصههای جذابشان بار دیگر ناجی آدمها شوند.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.