طیفی از اصولگرایان مجلس به‌ دنبال همه‌پرسی حذف یارانه‌ها و برخی اصلاح‌طلبان خواهان رجوع به آرای ملت برای تعیین‌تکلیف FATF هستند

رفراندوم برای رفراندوم

ساعت24-حسن روحانی حالا دیگر رییس‌جمهوری مملکت نیست اما کمی بیش از 8 سال پیش تا همین اواخر در این جایگاه بود و حدود یک‌سال پس از آغاز آن بازه زمانی 8 ساله، نخستین‌بار از «همه‌پرسی» و «مراجعه به رای مستقیم ملت» مستند به اصل 59 قانون اساسی سخن گفت.

html>

اظهاراتی که به نحوی مشابه تا پایان 8 سال ریاست‌جمهوری‌اش، به بهانه‌های مختلف تکرار کرد و در حالی نخستین اشاره صریح روحانی به همه‌پرسی، دی‌ماه 93 و در یک جمع اقتصادی مطرح شد که طی دوره ریاست‌جمهوری‌اش، بحث از رفراندوم در خصوص مسائل اقتصادی و همچنین مباحث حوزه دیپلماسی، بیشترین سهم را در این سخنان رییس‌جمهوری پیشین و بسیاری از تحلیلگران و ناظرانِ سخنرانی‌های او داشت. هرچند آنچه روحانی در آن جمع اقتصادی مطرح کرده بود، بیش از آنکه مشخصا به این حوزه مربوط باشد، نوعی ابراز تمایل رییس‌جمهوری وقت به برگزاری همه‌پرسی بود و همین هم باعث شد که فارغ از نفس برگزاری یک همه‌پرسی، صحبت از محتوای مسائل و موضوعاتی که هر کدام به ‌نحوی با مشکلات و مصائبی روبه‌رو هستند، یکی دیگر از بحث‌های جذاب فضای رسانه‌ای و افکار عمومی باشد. بحث‌هایی جذاب که البته هرگز به‌واقع به عنوان موضوع یک همه‌پرسی در دستورکار حاکمیت قرار نگرفت و درحالی در سطح بحث و گفت‌وگوی عمومی باقی ماند که ناظران و کارشناسان می‌پنداشتند همین امکان صحبت درباره رفراندوم در فضای عمومی نیز با پایان دولت روحانی در دست نخواهد بود. نادرستی این پیش‌بینی اما خیلی زودتر از آنکه انتظار می‌رفت به اثبات رسید و درست یک ماه پس از برگزاری مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری سیزدهم، یک نماینده اصولگرای مجلس یازدهم از تلاش خود و گروهی از دیگر نمایندگان مجلس برای برگزاری یک رفراندوم با موضوع سوخت و انرژی به «اعتماد» خبر داد تا بار دیگر کلیدواژه «همه‌پرسی» و «رفراندوم» به موضوع بحث افکار عمومی تبدیل شود. ابوالفضل ابوترابی که حالا پس از چند دور حضور در پارلمان، ازجمله چهره‌های شناخته‌ شده مجلس یازدهم به حساب می‌آید، در خبری که 14 شهریورماه در «اعتماد» منتشر شد، از آمار و ارقام و رکوردهای نگران‌کننده در پرداخت یارانه انرژی در ایران نسبت به سایر کشورهای جهان سخن گفت و با اشاره به پرداخت حدود 20 درصد یارانه انرژی جهان از جانب دولت جمهوری اسلامی و قرار گرفتن ایران در جایگاه نخست فهرست کشورهای پرداخت‌کننده یارانه طی 3 سال گذشته، گفت که ایران در حالی سالانه حدود 86 میلیارد دلار یارانه انژری می‌پردازد که مبلغ پرداختی کشور چین با جمعیتی چند برابر ایران، حدود یک‌سوم یعنی تنها 30 میلیارد دلار است. ابوترابی بر این پایه از کلید خوردن طرح «حذف یارانه آشکار و پنهان انرژی و پرداخت مستقیم آن به مردم» و قرار گرفتن متن طرح در سامانه جمع‌آوری امضای نمایندگان خبر داد و در حالی حدود یک هفته پیش در حاشیه یکی از جلسات علنی مجلس، با حضور در جمع خبرنگاران از افزایش امضا خبر داده بود، حالا روشن شده که تاکنون 22 نفر از نمایندگان پای این طرح همه‌پرسی را امضا کرده‌اند. حال آنکه این طرح برای اجرایی شدن و رسیدن به نقطه مهم برگزاری یک همه‌پرسی سراسری ابتدا نیازمند امضای 100 نفر از نمایندگان است تا در صورت تصویب با دوسوم آرای نمایندگان و تایید رهبری، برای اجرا به دولت ابلاغ شود. اما در شرایطی که هنوز برای اینکه گام نخست از روند به ‌نسبت پیچیده بر زمین پارلمان محکم شود، راهی طولانی پیش‌رو است، یک نماینده اصلاح‌طلب پیشین مجلس از عواقب منفی حذف یارانه‌ها گفته و تاکید کرده که در صورت موافقت ملت با حذف یارانه انرژی شاهد تورم شدید خواهیم بود. محمود صادقی که در این رابطه با خبرگزاری برنا به گفت‌وگو نشسته اما در عین ‌حال با نفس برگزاری یک همه‌پرسی سراسری و رجوع مستقیم به آرای ملت موافق است و در حالی از مسایلی چون FATF یا بحث مذاکرات هسته‌ای به عنوان موضوعاتی که می‌تواند محور این همه‌پرسی احتمالی باشد، نام برده که پیش از این در دوران 8 ساله دولت روحانی، هر بار که بحث رفراندوم مطرح می‌شد، معمولا همین دو فقره به عنوان موضوع همه‌پرسی پیشنهاد می‌شد. به‌ خصوص بحث بلاتکلیف ماندن دو لایحه از لوایح چهارگانه مرتبط با FATF که چند سالی است به‌رغم تصویب مجلس دهم، درپی مخالفت شورای نگهبان و البته اصرار مجلس بر مصوبات خود، در مجمع تشخیص در نوبت بررسی است و عزمی هم برای ورود این مجمع به بحث دیده نمی‌شود. آن‌ هم در حالی که همین دیروز یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این رابطه اظهارنظر کرده و به خبرگزاری برنا گفته است: «تا زمانی که در مورد رفع تحریم‌ها اقدامی صورت نگیرد، نمی‌توان درباره FATF تصمیم‌گیری کرد.» موضوعاتی که البته به یکدیگر ارتباط مستقیم ندارند اما حالا علاوه بر گرفت‌وگیرهایی که هر کدام به‌ نحوی به آن دچار شده‌اند، این‌طور به یکدیگر نیز گره خورده و از قضا همین درهم‌تنیدگی و پیچیدگی بیش از حد این دو موضوع یعنی FATF و مذاکرات هسته‌ای خود نشان از آن دارد که گرهی اساسی در کار است و در نتیجه آن‌طور که قانون اساسی پیش‌بینی کرده، لازم است برای تصمیم‌گیری و گشایش این گره‌های پیچ در پیچ، به آرای ملت رجوع کرد. فارغ از موضوع یک همه‌پرسی اما وضعیت پیچیده سیاسی-اجتماعی این سال‌های اخیر جامعه ایرانی و نگرانی بسیاری از ناظران که با استناد به کاهش چشمگیر مشارکت انتخاباتی در این دو، سه سال اخیر، نسبت ‌به آنچه کاهش اعتماد عمومی به حاکمیت می‌خوانند، هشدار می‌دهند به نظر می‌رسد نفس رجوع به ملت نیز به خودی خود حایز اهمیت است. شرایطی که حالا باعث شده برخی ناظران از «رفراندوم برای رفراندوم» بگویند و از ایده برگزاری همه‌پرسی، فارغ از موضوع آن دفاع کنند.