افت فشار پارس جنوبی آغاز شده

ساعت 24 -افت فشار طبیعی گاز در پارس جنوبی مشهود است و در سال‌های پیش‌ِرو، برآورد شده است که سالانه‌اندازه تولید یک فاز، از تولیدات پارس جنوبی در سمت ایران به‌خاطر افت فشار، کاسته خواهد شد، پس اگر امروز به فکر طرح‌های توسعه‌ای در میدان مشترک پارس جنوبی یا به‌عبارتی فاز دوم توسعه این میدان با اجرای طرح‌های فشارافزایی نباشیم، منبع 70درصد تامین گاز کشور را با چالش جدی افت تولید مواجه خواهیم کرد.

بیستم اسفندماه 1402 بود که با حضور وزیر نفت، قراردادهای اجرایی طرح فشارافزایی پارس جنوبی بین شرکت ملی نفت ایران و 4 شرکت ایرانی اویک، پتروپارس، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و مپنا به امضا رسید.

در میزگردی با حضور "حسین میرافضلی" و "سهیل رشیدی اقدم"، کارشناسان باسابقه انرژی در خصوص اهمیت میدان گازی پارس جنوبی و الزامات طرح فشارافزایی این میدان مهم در تامین امنیت انرژی کشور، به‌گفت‌وگو پرداختیم.

در ابتدای این میزگرد، حسین میرافضلی، کارشناس انرژی با اشاره به اهمیت میدان گازی پارس جنوبی اظهار داشت: 70درصد گاز مصرفی کشور و بخش عمده‌ای از میعانات گازی از میدان گازی پارس جنوبی تامین می‌شود؛ حدود 12 درصد گاز جهان در این میدان بوده و منابع نفتی قابل توجهی هم در لایه نفتی این میدان مشترک است که قطر با سرعت درحال برداشت این منابع نفتی است.

وی افزود: میدان گازی پارس جنوبی، از حیث جهانی دارای اهمیت است و برای ایران و قطر نیز اهمیت حیاتی دارد، از این رو بررسی وضعیت برداشت از این میدان و توسعه به‌موقع آن بسیار مهم و از اولویت‌های اول کشور است. همچنین سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی در شروع این میزگرد در خصوص نقش مهم میدان گازی پارس جنوبی گفت: 70درصد تامین گاز کشور و 40 درصد تامین بنزین کشور وابسته به پارس جنوبی است، هزینه فرآورش میعانات تولیدی از پارس جنوبی برای تولید فرآورده‌های نفتی از هزینه‌های فرآورش نفت‌خام بسیار پایین‌تر است که این مسئله نیز به اولویت تولید پارس جنوبی می‌افزاید.

وابستگی 54درصد بودجه عمومی دولت به پارس جنوبی

وی ادامه داد: 54درصد بودجه عمومی دولت از پارس حنوبی تامین می‌شود؛ این رقم انقدر چشم‌گیر است که قابل چشم‌پوشی نیست و باید تمام تلاشمان را بگذاریم تا به‌بالاترین میزان تولید از این میدان برسیم.رشیدی با بیان اینکه "مشکلاتی همواره در راه توسعه میدان گازی پارس جنوبی وجود داشته"، گفت: با وجود آنکه همه می‌دانیم باید به پارس جنوبی به‌عنوان اولویت اول کشور نگاه شود، بعضی اوقات نبود تجهیزات و قطعات، نبود بودجه و مشکلات تامین ارز و... موجب شده سرعت توسعه پارس جنوبی در ایران کندتر باشد. وی افزود: حدود 10 سال در توسعه پارس جنوبی از قطر‌ی‌ها عقب هستیم، با این وجود با تلاش‌هایی که صورت گرفته هم‌اکنون برداشت روزانه گاز در سمت ایران از رقیب قطری بیشتر است.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه "وضعیت ناترازی گاز سال به سال روبه تشدید است"، گفت: زمستان 1402 زمستان سردی همچون سالهای قبل نداشتیم وگرنه تشدید ناترازی گاز در زمستانی که گذشت، بیشتر نمود پیدا می‌کرد.

* افت فشار در پارس جنوبی آغاز شده

در ادامه این میزگرد، حسین میرافضلی، کارشناس انرژی با تاکید بر ضرورت توجه به مسئله فشارافزایی پارس جنوبی گفت: تولید فعلی از میدان گازی پارس جنوبی که می‌گویند از میزان تولید روزانه قطر پیشی گرفته، با مسئله افت فشار مواجه است و اینطور نیست که افت فشار در پارس جنوبی آغاز نشده باشد.

وی افزود: برخی با خیال راحت می‌گویند که افت فشار 3 یا 4 سال دیگر سراغ میدان پارس جنوبی می‌آید، درحالی که این میدان گازی هم‌اکنون نیز درحال افت فشار است و این فرآیند افت فشار در پارس جنوبی آغاز شده است.

میرافضلی با بیان اینکه "فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت"، گفت: اینکه در روزهای پایانی سال گذشته قرارداد فشارافزایی امضا شد، اتفاق خوبی بود اما بسیار دیر این اتفاق افتاد؛ باید سالها پیش به این سمت حرکت می‌کردیم و اکنون نیز همه چیز روی کاغذ است و بسیاری از جزئیات این اقدام بزرگی که قرار است صورت بگیرد، شفاف نیست و ابهام دارد.

همین الان هم برای آغاز فشارافزایی دیر شده در ادامه میزگرد، سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی نیز با تایید آغاز افت فشار گاز در میدان گازی پارس جنوبی گفت: بحث سنجش‌های جریانی در پارس جنوبی داریم و اگر امروز افت فشار پارس جنوبی با حفر چند چاه قابل جبران است، 4 یا 5 سال دیگر، این افت فشار فاجعه بار خواهد بود. وی افزود: شیب افت فشار در پارس جنوبی تند شده و در سالهای بعد نتایج این افت فشار در میزان تولید خود را نشان خواهد داد؛ پارس جنوبی در حال نزدیک شدن به نقطه شبنم است و اگر فشارافزایی روی این میدان صورت نگیرد، با بحران‌های جدی روبه‌رو خواهیم بود.

رشیدی با بیان اینکه "در آغاز طرح فشارافزایی پارس جنوبی با تاخیر زیاد مواجه‌ایم"، گفت: این یک طرح اولویت‌دار است و امیدوارم حالا که قرارداد آن امضایی شده، هرچه زودتر فرآیند اجرایی طرح فشارافزایی پارس جنوبی آغاز شود، چرا که همین الان هم برای آغاز این کار دیر است و بیش از این نباید زمان را از دست بدهیم.

میرافضلی با اشاره به مهاجرت برخی نیروهای متخصص و باتجربه صنعت نفت و گاز ایران در طی سالهای گذشته، گفت: در موضوع حفاری‌های انحرافی، بحث تجربه بسیار حائز اهمیت است.

وی ادامه داد: در موضوع فشارافزایی پارس جنوبی، از یک طرف بحث تکنولوژی و دانش فنی در کنار تجربه اهمیت دارد و از طرف دیگر، در بحث تامین مالی، نمی‌توان به تنهایی روی صندوق توسعه ملی حساب کرد.

در ادامه این میزگرد، سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی نیز بر اهمیت موضوع تجربه در اجرایی شدن بهینه بحث فشارافزایی تاکید کرد و گفت: در بحث توسعه حداکثری پارس جنوبی و پروژه مهم فشارافزایی باید از تمامی امکانات و ظرفیت‌ها استفاده کنیم؛ تکنولوژی که تاکنون برای حفاری‌های افقی استفاده کرده‌ایم تکنولوژی قدیمی با عدم قطعیت بالا است. وی افزود: چاه‌هایی که در ایران به صورت افقی حفاری می‌شوند با تکنولوژی قدیمی نهایتا تا 600 یا 800 متر پیش می‌روند، اما چاه‌هایی در جهان تا چندین کیلومتر افقی حفاری می‌شوند، چرا که هرچه قدر بیشتر افقی حرکت کنند، سطح تماس با مخزن بیشتر و تولید هم بیشتر خواهد بود؛ از تکنولوژی RSS به عنوان تکنولوژی روز استفاده می‌شود که در این زمینه یک قراردادی بین پژوهش و فناری شرکت ملی نفت و یک شرکت دانش‌بنیان داخلی به امضا رسیده که این تکنولوژی را بومی‌سازی کنند که امیدواریم هرچه سریعتر این مهم عملیاتی شود.

رشیدی با بیان اینکه "با دستیابی به تکنولوژی RSS دست ما برای تولید بیشتر باز خواهد بود"، گفت: هرچه ما بتوانیم تعداد چاه‌ها را افزایش دهیم و طول چاه‌های افقی را بیشتر کنیم، مطمئنا تولیدمان نیز بالاتر خواهد رفت.

صرفا افزایش تعداد چاه‌ها پاسخگوی نیاز پارس جنوبی نیست

وی ادامه داد: اگر فشارافزایی صورت نگیرد، فقط صرفا افزایش تعداد چاه‌ها پاسخگوی نیاز پارس جنوبی نیست بلکه باید هرچه سریعتر فشارافزایی را اجرایی کنیم و به صورت همزمان با افزای تعداد چاه‌ها، فشارافزایی هم صورت بگیرد تا توامان تولید از پارس جنوبی افزایش یابد.

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: باید توجه داشته باشیم که شیب جریانی در پارس جنوبی به سمت قطر است و بازگرداندن شیب تولید به سمت خودمان کار بسیار سختی خواهد بود؛ پاسخگویی به این سوالات که تا چند سال دیگر پارس جنوبی گاز خواهد داشت؟ و تولید در پارس جنوبی تا چند سال دیگر صرفه اقتصادی دارد؟ اولا اهمیت اجرای سریعتر بحث فشارافزایی را می‌رساند و دوما این نکته را به ما یادآوری می‌کند که ضروری است در کنار توسعه و فشارافزایی پارس جنوبی، به فکر میادین دیگر برای توسعه باشیم، از جمله می‌توان به میدان گازی کیش اشاره کرد.

* کمبود گاز به عدم‌النفع 5 میلیارد دلاری مصرف گازوئیل منجر شده

رشیدی با بیان اینکه همزمان با توجه به توسعه میادین مشترک، از جمله اجرای دقیق و بدون وقفه طرح فشارافزایی پارس جنوبی، می‌بایست به کاهش هدررفت گاز در بخش مصرف هم ورود کرد، گفت: در بخش‌های مختلف از جمله انتقال گاز، مصارف خانگی، صنایع، پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها و فلرینگ هدررفت قابل‌توجهی داریم که ضمن ارتقای راندمان تولید در بخش‌های مولد از جمله صنایع، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و واحدهای پتروشیمی، پیاده‌سازی اصول مدیریت مصرف در بخش خانگی و اداری، در مسئله فلرینگ و به‌صفر رساندن گازسوزی در مشعل‌های نفتی و گازی، باید اقدامات جدی صورت گیرد.

وی ادامه داد: افت تولید در میادین گازی از جمله پارس جنوبی، عدم توسعه کافی و عقب‌ماندگی در بخش بالادستی گاز در کنار مصارف غیربهینه، ناترازی گاز را به‌وجود آورده که بخش قابل توجهی از نیاز به گاز در فصل سرما، با سوخت مایع از جمله گازوئیل پوشش داده می‌شود که جایگزینی گازوئیل پرارزش از نظر اقتصادی، عدم‌النفع 4 تا 5 میلیارد دلاری در سال به‌دنبال دارد.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: در کنار زیان اقتصادی مصرف گازوئیل به جای گاز، زیان زیست محیطی این جایگزینی نیز در نتیجه ناترازی روبه افزایش گاز، موضوع مهمی است که باید مدنظر تصمیم‌گیران قرار گیرد.

* هیچ کشور گازخیزی مثل ایران مصرف غیربهینه گاز ندارد

رشیدی با بیان اینکه "هیچ کشور گازخیزی چون ایران مصرف غیربهینه گاز ندارد"، گفت: به‌عنوان مثال در کشور روسیه به عنوان اولین دارنده ذخایر گازی جهان، استفاده از سیستم گرمایش مرکزی در ساختمان‌ها به‌عنوان راهکاری برای مصارف بهینه‌تر گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی افزود: گازرسانی حداکثری در ایران حتی به نقاط صعب‌العبور صورت گرفته، گازرسانی کار بسیار خوبی است اما برای زمانی که به گاز بی‌نهایت دسترسی داشته باشیم، وقتی می‌توانستیم بسیار کمتر از هزینه‌هایی که برای گازرسانی به نقاط صعب‌العبور و حتی نقاطی که پتانسیل تامین انرژی از منابع دیگر را داشتند، با انرژی‌های دیگری تامین انرژی برای این نقاط انجام می‌دادیم، امروز شرایط بهتری در تامین انرژی کشور داشتیم.

میدان گازی پارس جنوبی ,

* باید سبد تامین انرژی کشور متنوع شود

در ادامه این میزگرد، حسین میرافضلی، کارشناس انرژی با تاکید بر ضرورت توجه به اصلاح الگوی مصرف گاز در کشور در کنار اقدامات مهمی چون افزایش سطح تولید و فشارافزایی پارس جنوبی گفت: در امارات و عربستان نیروگاه‌هایی با راندمان 85درصدی در حال تولید همزمان برق و آب شیرین هستند، درحالی که متوسط راندمان نیروگاه‌های ما حدود 35درصد است.

وی افزود: باید به هر طریقی مصرف گاز بخش خانگی را کاهش دهیم، چرا که مصرف حداکثری گاز در بخش غیرمولد یک چالش اساسی برای نظام اقتصادی کشور است.

میرافضلی وابستگی 75درصدی به گاز را معضلی اساسی برای کشور دانست و گفت: باید سبد تامین انرژی کشور متنوع شود و ترکیب انرژی خورشیدی و نیروگاه‌های تلمبه‌ذخیره‌ای یک الگوی مناسب برای کشور ما خواهد بود.

در ادامه این میزگرد، سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی نیز با تاکید بر متنوع سازی سبد تامین انرژی کشور و کاهش وابستگی به گاز گفت: نباید نقش انرژی‌های تجدیدپذیر را فراموش کنیم، در این زمینه با عقب‌ماندگی تاریخی مواجه‌ایم که باید با افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سالهای پیش‌رو، این عقب‌ماندگی را جبران کنیم.

* نقش گاز همچنان در تامین انرژی ایران و جهان، نقش بسیار پررنگی خواهد بود

وی افزود: با این حال، نقش گاز همچنان در تامین انرژی ایران و جهان، نقش بسیار پررنگی خواهد بود، ما هم نیاز به اصلاح روند مصرف گاز در کشور داریم، هم باید در بخش تولید عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم؛ با توسعه همزمان میادین گازی با اولویت دادن به میادین مشترک، به‌خصوص در میدان مهم و استراتژیک پارس جنوبی، هرچه سریعتر طرح فشارافزایی را اجرایی کنیم چرا که وابستگی 75درصدی تامین انرژی کشور به گاز و وابستگی 70درصدی تامین گاز کشور به پارس جنوبی، یک واقعیت انکار ناپذیر بوده که نقش مهم این میدان و اهمیت فشارافزایی آن را نشان می‌دهد.

رشیدی با تاکید بر اینکه ناترازی گاز قابل مدیریت و رفع است، گفت: افزایش سهم ذخیره‌سازی گاز، ورود همه‌جانبه و با عزم ملی به بحث بهینه سازی مصرف گاز و توسعه همزمان بخش بالادستی گاز با تکنولوژی‌های جدید، راهکار رفع ناترازی گاز است.