کابینه بدون مانیفست سرگیجه می آورد

ساعت 24 - محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت‌های حسن روحانی در همه سه‌سال ریاست اصولگرایان بر قوه مجریه هرگز پا پس نکشید و در سپهر سیاست پرواز کرد و کرد. وی اما با پذیرفته‌شدن مسعود پزشکیان برای حضور در رقابت‌های ریاست‌جمهوری دوره چهاردهم پوست‌اندازی کرد و شد پایه و اساس حرکت بخش سیاسی‌تر جامعه برای رای دادن به مسعود پزشکیان.

اکثریت شهروندان ایرانی رای‌دهنده در دو انتخابات 8 و 15تیرماه 1403 به پزشکیان رای دادند و او اکنون در حال چیدن کابینه است. رییس‌جمهور منتخب آگاهانه یا از سر اضطرار از میان ده‌ها شخصیت سیاسی موثر در سیاست ایران، محمدجواد ظریف را به مثابه نفر اول انتقال وظایف و اختیارات ریاست‌جمهوری برگزیده است. محمدجواد ظریف از نظر علاقه‌مندان به سیاست نفر اول حلقه اول یاران پزشکیان به‌حساب می‌آید که قرار است وزیران و معاونان و نیز روسای سازمان‌ها، موسسه‌ها و بنگاه‌های بزرگ در حوزه‌های گوناگون را برگزیند. در روزهای تازه‌سپری‌شده از سوی محمدجواد ظریف، اسامی کمیته‌های گوناگون و نیز نام اعضای گروه و چارت سازمانی کمیته اصلی منتشر شده که با واکنش‌های گوناگونی مواجه شده است. این روزها در گروه‌های گوناگون تلگرامی و واتساپی بحث‌های پرشماری درباره کابینه چهاردهم و گمانه‌زنی در این‌باره در میان است. برخی واکنش‌ها اما جذاب‌تر است؛ یکی از واکنش‌های مهم و بنیادین درباره چینش کابینه چهاردهم این است که چرا پیش از اعلام مانیفست دولت چهاردهم در مقوله‌های سیاست خارجی، سیاست داخلی، اقتصاد، فرهنگ و امنیت دنبال این هستید که وزیر انتخاب شود. آیا به اعضای کمیته‌ها که البته معلوم نیست آن‌ها از سوی چه کسانی یا چه کسی انتخاب شده‌اند، گفته شده است کدام شخصیت‌ها را برای وزارتخانه‌ها برگزینند که با مانیفست دولت چهاردهم سازگار باشد؟ آنگونه که از گزارش‌ها، خبرها و تحلیل‌ها برمی‌آید، چنین چیزی با اعضای کمیته‌ها در میان گذاشته نشده است و شاید هم به روسای کمیته‌ها اعلام شده باشد. این یک وضعیت غیرشفاف، مبهم و نیز بازی کردن است. نسبت داستان کمیته‌ها به مقوله انتخاب وزیران مثل فردی است که چند تا دکمه پیدا کرده و نزد خیاطی رفته و به او گفته بود برای این دکمه‌ها، یک دست کت و شلوار بدوز. حالا کمیته‌های منتخب به طور مثال کمیته تعیین رییس بانک مرکزی باید بر پایه کدام ویژگی‌های کارشناسی و نیز مهم‌تر از آن برپایه کدام مانیفست دست به انتخاب بزند. آیا قرار است «تک‌نرخی کردن ارز» به‌مثابه یک ضرورت اجرایی شود یا اینکه مثل همیشه به دلیل اینکه ممکن است به شهروندان آسیب بزند به سال دیگر حواله داده خواهد شد. در این صورت آیا رییس بانک مرکزی ؟؟‌برای این کار انتخاب می‌شود یا اینکه قرار است فردی بر سر کار آید که باور علمی- کارشناسی دارد و از شجاعت و شهامت خاصی برخوردار است و روی اجرای تک‌نرخی کردن ارز می‌ماند. مثال دیگر انتخاب وزیر کار و رفاه اجتماعی است. آیا قرار است فردی وزیر کار و رفاه شود که نمی‌داند مانیفست دولت چیست و در اجرای فعالیت‌هایش باید از مانیفست دولت باخبر شود. در حال حاضر و با سیاستگذاری ناکارآمد دولت سیزدهم در اجرای سه‌جانبه‌گرایی، کارگران ایرانی قدرت خرید خود را از دست داده‌اند. وزیر کار دولت چهاردهم کدام اندیشه را با خود به وزارتخانه می‌آورد؟ اینها نکاتی هستند که اگر در فرآیند انتخاب کابینه دیده نشود بدون چون و چرا با ترکیبی که از اعضای کمیته‌ها به دست آمده به یک گسست خواهیم رسید. دولت چهاردهم و سیاست خارجی مقوله دردسرساز سیاست خارجی در ایران دیگر جای کتمان ندارد و پیله احتیاطی که درباره آن تنیده شده بود در گفت‌وگوهای کارشناسان و نیز در گفت‌وگوهای شهروندان علاقه‌مند به اقتصاد سیاسی پاره شده است. به این ترتیب که پیامدهای سیاست خارجی با تنش بالا با غرب به‌مثابه سد راه اقتصاد پرتحرک و با نشاط و رو به رشد شناخته شده است و کسی تردید ندارد که تحریم‌های آمریکایی، اقتصاد ایران را در چاله‌های عمیق فرو برده است. اقتصاد ایران دست‌کم یک دهه است با کشورهای موثر در انتقال سرمایه و تکنولوژی و مدیریت ارتباط بهینه‌ای ندارد. پای شرکت‌های بزرگ نفت و گاز و صنعت و سرمایه‌گذاری از ایران بریده شده است و ایران در مسابقه برای نوسازی زیرساخت‌ها و نفت و گاز و عمران و رسیدن به پله‌های بالاتر در تکنولوژی تولید صنعتی حتی از کشورهای همسایه عقب افتاده است. در چنین وضعیتی است که سکاندار وزارت خارجه اهمیت پیدا می‌کند. تا روزی که رییس دولت چهاردهم به‌طور صریح، شفاف و بدون لکنت‌زبان نگوید که آیا راه تازه‌ای برای سیاست خارجی باز خواهد کرد یا روی همان جاده قدیم پیش می‌رود، انتخاب وزیر خارجه از سوی کمیته منتخب بی‌معنی خواهد بود. نمی‌توان بدون داشتن مانیفست کامل دولت در همه بخش‌ها به انتخاب مهم‌ترین وزیر کابینه چهاردهم اقدام کرد. فرهنگ و ارشاد در سال‌های تازه‌ سپری شده رفتار و گفتار شهروندان ایرانی به‌ویژه زنان و دختران که نیمی از جمعیت این سرزمین هستند، با دگرگونی‌های ژرفی روبه‌رو شده است. در شرایطی که در سال‌های قبل پوشیدن چکمه از سوی پلیس نماد سرکشی از سوی زنان بود اما حالا پوشش زنان گونه‌ای شده که پلیس فعلی را سردرگم کرده است. دولت چهاردهم باید مانیفست خود درباره پوشش زنان و نیز رفتار با آن‌هایی که پوشش اختیاری دارند را روشن کند. در این صورت است که انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی معنی پیدا می‌کند. کمیته منتخبی که باید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را برگزیند آیا می‌تواند تنها و تنها روی سخنان هیجانی زمان مبارزات انتخاباتی از سوی پزشکیان استناد کند. آزادسازی دولت چهاردهم باید مانیفست خود درباره آزادسازی جامعه را به‌طور روشن، شفاف و بدون ابهام با شهروندان در میان بگذارد. آیا دولت چهاردهم می‌تواند و می‌خواهد آزادسازی در اقتصاد، در استفاده از اینترنت، در فعالیت حزب‌ها و نهادهای مدنی را بدون ابهام و بدون حاشیه بیان کند. اگر چنین نیست و هنوز مانیفستی از سوی پزشکیان و حلقه اول یاران او بیرون نیامده است، کمیته‌ها باید با استناد به کدام متن مکتوب وزیر اقتصاد، وزیر صمت، وزیر راه‌وشهرسازی، وزیر نیرو، وزیر جهادکشاورزی و نیز وزیر ارتباطات را برگزیند. نداشتن مانیفست و شروع به انتخاب کمیته‌هایی که کارشان انتخاب وزیران و معاونان رییس‌جمهور است یک رفتار غیرمدرن به حساب می‌آید و راه برون‌رفت از تنگناها را باز نخواهد کرد. حلقه اول یاران شاید برای آقای پزشکیان سخت و دشوار باشد که اعضای کابینه خود را به‌زودی اعلام کند و آن‌ها را در زیر تیغ قرار دهد و مجلس را حساس کند که در دادن رای اعتماد سختگیری کنند، اما می‌تواند حلقه اول یاران خود و به ویژه معاون اول خود را انتخاب و به جامعه معرفی کند. از حالا معلوم است که به‌طور مثال ظریف و آذری‌جهرمی که در ستاد مرکزی فعالیت بی‌وقفه داشتند و نیز رییس ستاد وی که در زمره حلقه اول یاران پزشکیان است اما او می‌تواند و باید معاون اول خود را انتخاب و معرفی کند. این کار به کمیته‌ها نیز آدرس می‌دهد که در انتخاب وزیران چه باید کنند؟